Morgunblaðið - 26.06.1997, Blaðsíða 36

.. 36 FIMMTUDAGUR 26. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Að hengja
bakara fyrir smið
Athugasemdir vegna skrifa um Borgarfjarðarbraut
VEGNA mjög ein-
hliða fréttaflutnings og
leiðaraskrifa Morgun-
blaðsins um lagningu
Borgarfjarðarbrautar
og búferlaflutning ábú-
> enda á Stóra-Kroppi í
Reykholtsdal, svo og
yfirlýsingar þeirra, tel-
ur undirritaður nauð-
synlegt að gera eftirfar-
andi athugasemdir:
1. Ákvörðun um
vegstæði og lagningu
þjóðbrauta, þ.m.t
Borgarijarðarbrautar,
er ekki í höndum um-
hverfisráðherra, heldur
Vegagerðar ríkisins,
sem heyrir undir sam-
gönguráðherra. Samkvæmt lögum
og regium um mat á umhverfisáhrif-
um er lagning nýrra vega háð slíku
mati. Ákvörðun um hvort af fram-
-r kvæmd verður, sem skipulagsstjóri
eða eftir atvikum umhverfisráðherra,
hefur fallist á, er hins vegar ekki
þeirra heldur yfirmanna vegamála.
Fjárveitingar til vegamála eru
ákveðnar á Alþingi og skipt milli
verka innan kjördæmis af viðkom-
andi þingmönnum.
2. Á árinu 1995 voru að beiðni
Vegagerðarinnar metin umhverfis-
áhrif af lagningu Borgarflarðar-
brautar frá Varmalæk í Andakíls-
hreppi sunnan Hvítárbakkavegar að
Kleppjárnsreykjum í Reykholtsdals-
hreppi. Þann 17. júlí 1995 féllst
skipuiagsstjóri ríkisins með úrskurði
á valkost Vegagerðarinnar, svokall-
aða neðri leið, þar sem legu vegarins
er breytt frá því sem nú er og fylgt
vegstæði Stóra-Kroppsvegar frá
Flókadalsá að Kleppjámsreykjum í
stað þess að fylgja núverandi Borgar-
fjarðarbraut upp Steðjabrekku að
Kleppjámsreykjum.
3. Framangreindur úrskurður var
kærður til umhverfísráðherra, sem
að vel athuguðu máli staðfesti úr-
skurð skipulagsstjóra með úrskurði,
dagsettum 16. október 1995, og féllst
því á beiðni Vegagerðarinnar um að
svoköiluð neðri leið yrði farin og ætti
að vera óþarfi að tíunda rök ráðherra
v-fyrir þeirri niðurstöðu. Fyrirhugað
vegstæði liggur að nokkru leyti um
ræktað land á Stóra-Kroppi og hafa
verið uppi skiptar skoðanir um meint
áhrif þess á búskap á jörðinni.
4. Deilum um vegstæði Borgar-
flarðarbrautar linnti þó ekki í Reyk-
holtsdal við úrskurð ráðherra, en á
þeim tæpu tveimur árum síðan hann
var upp kveðinn hefur umrædd veg-
arlagning ekki verið til umræðu í
umhverfisráðuneytinu og ekkert er-
indi um hana borist. í Morgunblaðinu
hefur hins vegar komið fram að sam-
gönguráðherra hafi á síðastliðnu ári
faiið tveimur lögmönnum að skrifa
skýrslu um ágreining
Vegagerðarinnar, undir-
stofnunar sinnar, og
meirihluta hreppsnefnd-
ar Reykholtsdalshrepps
um vegstæðið. Að henni
fenginni mun sam-
gönguráðherra hafa fal-
ið vegamálastjóra að
endurmeta vegstæðið og
hafi Vegagerðin lagt
fram „sáttatillögu",
„leið 3“, sem Hönnun
hf. hafi unnið umhverf-
ismat á, og nú hefur
verið sent skipulags-
stjóra ríkisins til lögskip-
aðrar afgreiðslu. Sam-
kvæmt upplýsingum
undirritaðs mun skipu-
lagsstjóri síðar í þessari viku lögum
samkvæmt auglýsa tilkynningu
Vegagerðarinnar um hina fyrirhug-
uðu vegarlagningu og síðan úrskurða
í málinu. Þann úrskurð má kæra til
umhverfisráðherra.
5. Ábúandi Stóra-Kropps heldur
því fram í viðtali við Morgunblaðið
síðastliðinn laugardag að nú standi
yfir mikill „pólitískur loddaraleikur"
um fyrrgreinda „sáttatillögu" og að
búið sé að ákveða lyktir málsins fyrir-
fram, sem, vegna tengsla viðkom-
andi við undirritaðan, verði þeim í
vil, er helst hafa barist fyrir því að
vegstæðið verði um svokallaða neðri
leið, og breyti þá engu hver niður-
staða skipulagsstjóra ríkisins verði.
Því sé verið að „toga menn á asnaeyr-
unum“ með því að láta fara fram
vinnu við' umhverfismatið, sem vel
að merkja Vegagerð ríkisins hefur
beðið um en ekki umhverfisráðherra.
Órökstuddar dylgjur af þessu tagi
eru ómakiegar og ósæmandi. Þær
eru ekki einungis lítilsvirðandi gagn-
vart ráðherra, heldur einnig embætt-
ismönnum umhverfisráðuneytisins
og starfsfólki Skipulags ríkisins, sem
fjalla mun um umhverfismatið og
hugsanlega kæru á úrskurði skipu-
lagsstjóra ríkisins, og áður hafa fjall-
að um mat á umhverfisáhrifum
vegna lagningar Borgarfjarðarbraut-
ar. Undirrituðum þykir miður að
ábúendur Stóra-Kropps skuli hafa
lent í deilum við sveitunga sína í
Reykholtsdal, sem eru annarrar
skoðunar um vegstæði en þeir. Þær
deilur eru hins vegar ekki að undir-
lagi undirritaðs eða áeggjan og frá-
biður hann sér þátttöku í þeim. Hug-
leiðingar leiðarahöfundar Morgun-
blaðsins um að ráðherra muni beita
„flokkspólitísku valdi“ sínu í hugs-
anlegu kærumáli eiga við engin rök
að styðjast og eru blaðinu ósamboðn-
ar. Umrædd sáttatillaga hefur ekki
borist á borð umhverfisráðherra og
er ekki til afgreiðslu í ráðuneytinu
og því fráleitt að halda því fram að
búið sé að ákveða niðurstöðu málsins
Málið er hvorki á borð-
um umhverfisráðherra
né landbúnaðarráð-
herra, segir Guðjón
----------------------
Olafur Jónsson, heldur
Vegagerðar ríkisins og
samgönguráðherra.
fyrirfram og enn síður að til greina
komi að beita „flokkspólitísku valdi“
gegn hagsmunum ábúenda Stóra-
Kropps komi til þess að úrskurður
skipulagsstjóra verði kærður til ráð-
herra.
7. Undirritaður er aðstoðarmaður
umhverfisráðherra, ráðinn á stjórn-
málalegum forsendum og vinnur á
þeim grundvelli. Hann sér ekki um
afgreiðslur kærumála, hvorki að því
er varðat' skipulags- og byggingar-
mál né mat á umhverfisáhrifum. Um
það íjalla embættismenn ráðuneytis-
ins, sérfræðingar, sem sérstaklega
eru til þess ráðnir og hafa til þess
þekkingu og reynslu. Þeir gera til-
lögu til ráðherra um afgreiðslu mála,
en endanleg ákvörðun og ábyrgð er
hans. Úrskurður um mat á um-
hverfisáhrifum vegna lagningar
Borgarljarðarbrautar hefur því ekki
verið, er ekki og mun ekki verða á
borðum undirritaðs í ráðuneytinu.
8. Að endingu er rétt vegna full-
yrðinga leiðarahöfundar að ítreka að
það var Vegagerð ríkisins, undir-
stofnun samgönguráðherra, sem ætl-
aði að leggja Borgarfjarðarbraut
neðri leiðina, en ekki framsóknar-
menn, hvorki umhverfisráðherra,
þingmenn flokksins í Vesturlands-
kjördæmi né forystumenn framsókn-
armanna í héraðinu. Það verða yfir-
menn vegamála, sem tnunu taka
ákvörðun um hvort ráðist verður í
þá framkvæmd, en ekki umhverfis-
ráðherra, sem fallist hefur á hana á
grundvelli laga um mat á umhverfis-
áhrifum, eða aðrir forystumenn
Framsóknarflokksins. Það eru enn-
fremur þessi sömu yfirmenn vega-
mála, sem beðið hafa um umhverfis-
mat á „leið 3“ og munu, ef skipulags-
yfirvöld fallast á þá framkvæmd,
ákveða hvort til hennar kemur. Mál-
ið er því hvorki á borðum umhverfis-
ráðherra né landbúnaðarráðherra,
heldur Vegagerðar ríkisins og sam-
gönguráðherra, sem bera ábyrgð á
fyrirhugaðri vegarlagningu og þeim
áhrifum, sem hún kann að hafa,
m.a. á búskap á Stóra-Kroppi í Reyk-
holtsdal.
Höfundur er aðstoðarmaður
umh verfisráðherra.
Guðjón
Ólafur Jónsson
Fjárfest til
framtíðar
NÚ ER þess minnst
hér á landi að 60 ár
eru frá stofnun elsta
starfandi íslenska
flugfélagsins. í
stærstu atvinnugrein
veraldar, ferðaþjón-
ustu, eru samgöngur
undirstaða þess að
hún geti þróast. Fyrir
eyþjóð eins og okkur
íslendinga eru flug-
samgöngur mikilvæg-
ari en fyrir flestar aðr-
ar þjóðir. Hröð þróun
flugsamgangna á síð-
ustu áratugum hefur
í reynd lagt grunninn
að uppbyggingu heill-
ar atvinnugreinar hér á landi og
auðveldað þróun annarra.
Á þessu afmælisári flugsins hafa
Flugleiðir kynnt stórfelid áform
um gífurlegar fjárfestingar í þess-
um undirstöðuþætti íslenskrar
ferðaþjónustu. Ég er ekki viss um
að allir hafi gert sér grein fyrir
mikilvægi þessara áforma og satt
best að segja velti ég því fyrir mér
hvort almenningur og stjórnvöld
hafi gert sér ljóst hvaða stærðir
er verið að tala um. Hér er einka-
fyrirtæki að tilkynna allt að fimm-
tíu milljarða flárfestingu í íslenskri
ferðaþjónustu á næsta áratug.
Fjárfestingu sem skapað getur allt
að 1.000 störf hjá viðkomandi fyr-
irtæki og er þá ekki talað um
margfeldisáhrif svo aukinna um-
svifa. Auk þessara fjárfestinga í
samgöngutækjum munu svo koma
til viðbótar miklar fjárfestingar
fyrirtækisins í öðrum grunnþáttum
ferðaþjónustunnar, þ.m.t. fjárfest-
ing í sölu- og markaðsmálum.
í leiðara Morgunblaðsins 17.
júní sl. er rætt um mikilvægi Kefla-
víkui-flugvallar fyrir Flugleiðir og
sagt að lykillinn að mögulegum
vexti Flugleiða virðist m.a. felast
í Keflavíkurflugvelli sem aðal-
tengiflugvelli áætlunarkerfis Flug-
leiða. En það er ekki aðeins að
þessi tengimöguleiki sé lykillinn
að mögulegum vexti Flugleiða.
Þessi möguleiki og nýting hans er
í reynd forsendan fyrir áframhald-
andi þróun heilsársferðaþjónustu
hér á landi.
Um áramótin 1995 og 1996
gerði ég þetta tengikerfi og þróun
þess að umtalsefni í áramótapistli
í Mbl. og til að útskýra enn frekar
mikilvægi tengistöðvar á Keflavík-
urflugvelli læt ég hér fylgja hluta
úr umræddum pistli:
„Á þessu ári var þess minnst
að 50 ár eru síðan reglubundið
millilandaflug hófst milli íslands
og annarra landa. Við njótum enn
áræðni og framsýni frumheijanna
í flugrekstri. Byggð
með 265.000 íbúa
fjarri öllu vega- og
járnbrautakerfi stórra
markaðssvæða virðist
ekki við fyrstu sýn
vera álitlegur staður
til að byggja upp
ferðaþjónustu. Ekki
aðeins erum við fjarri
markaðssvæðunum
heldur er heimamark-
aður lítill. Sú hug-
mynd, og síðan sú
framkvæmd, að hefa
flug milli Evrópu og
Bandaríkjanna með
ísland sem tengistöð,
var og er enn forsenda
þess að við getum byggt hér upp
ferðaþjónustu fyrir erlendan mark-
Gjaldeyristekjur af er-
iendum ferðamönnum,
segir Magnús Odds-
son, frá því er Leifsstöð
var tekin í notkun, nálg-
ast nú 100 milljarða.
að allt árið. Hvers konar flugsam-
göngur væru milii íslands og ann-
arra landa ef eingöngu væri verið
að sinna þörfum 265.000 manna
byggðar fyrir samgöngur við um-
heiminn? Hvaða byggð í heiminum
með slíkan íbúafjölda hefur beint
flug til 25 staða í Evrópu og Amer-
íku? Hver væri tíðnin milli íslands
og Bretlands, svo dæmi sé tekið,
ef þessarar tengingar nyti ekki
við? Daglegt flug allt árið gerir
okkur kleift að vera með í sam-
keppni um farþega, sem kjósa
hvaða ferðalengd sem er hvenær
sem er.
Framtíð ferðaþjónustunnar hér
á landi og þá ekki síst frekari
möguleg dreifing erlendra gesta
yfir allt árið á verulega undir því
hvernig Flugleiðum tekst að þróa
þetta tengikerfi enn frekar og á
næsta ári munu möguleikarnir
aukast enn með tilkomu nýrra
ákvörðunarstaða í Evrópu og Ám-
eríku. Það er auðvitað ekki einung-
is ferðaþjónustan sem hefur notið
þessa. Þróun þessa kerfis hefur
skipt sköpum fyrir íslenskt við-
skiptalíf almennt og útflutning.
Matvælaframleiðendur, eins og við
erum fyrst og fremst, eiga mikið
undir því að vera samkeppnishæfir
í að koma vöru sem oftast og sem
ferskastri á markað.
Hvernig ættum við möguleika á
Magnús
Oddsson
Skattar og samfélagsþjónusta
UNDANFARNAR
vikur hafa meðlimir
ungliðahreyfmgar Sálf-
stæðisflokksins í nafni
Heimdallar geyst fram
á ritvöllinn og birt fjölda
greina. Tilefnið er svo-
kallaður skattadagur,
, en þann dag kalla ungl-
iðarnir þann dag, sem
| þeir hafa reiknað út að
sé fyrsti dagur ársins,
sem „íslendingar vinna
fyrir sig sjálfa“. Virðist
það skilningur þessa
fólks, að skattar séu ein-
göngu orðnir til fyrir
ríkið og komi þegnum
ríkisins á engan hátt til
Vs góða, að með skattgreiðslum séum
við ekki að vinna fyrir okkur sjálf,
heldur illa skilgreindan
óvin, ríkið.
Þó að málflutningur
greinarhöfunda sé yfir-
borðskenndur og vart
svara verður, er þó
nauðsynlegt að staldra
við og íhuga innihald
hans og þó miklu frem-
ur það hugarfar, er býr
að baki. I málflutningi
þeirra bólar ekkert á
því, að skattar kunni að
gegna hlutverki í að
fjármagna þá samfé-
lagsþjónustu, sem
byggð hefur verið á ís-
landi undanfarna ára-
tugi. Það er ekki ósenni-
legt, að greinarhöfundar hafi notið
menntunar í stofnunum þjóðfélags-
Stefán J.
Hreiðarsson
Skattar, segir Stefán
J. Hreiðarsson, eru
fyrst og fremst til að
tryggja ýmsa samfé-
lagslega þjónustu.
ins, sem eru fjármagnaðar með um-
ræddum sköttum. Það er heldur ekki
ósennilegt, að einhveijir ættingjar
þeirra, ef ekki þeir sjálfir, hafi þurft
á samfélagsþjónustu að halda, t.d.
aðgerðum vegna hjartasjúkdóma eða
meðferðar á krabbameini. Og það
getur jafnvel hent þessa einstaklinga
að eignast börn með alvarlega sjúk-
dóma eða fötlun, sem kallar á aukin
útgjöld samfélagsins. Ég þekki af
reynslunni, að við slíkar aðstæður
eru gerðar fullar kröfur til samfé-
lagsins um hjálp og litlar áhyggjur
hafðar af hugsanlegum áhrifum til
hækkunar skatta. Væntanlega hafa
þessir einstaklingar heldur ekki séð
tilefni til að afþakka niðurgreidd leik-
skólapláss fyrir börn sín og líklega
aka þeir kinnroðalaust um gatna-
kerfi landsins, á meðan þeir kvarta
undan álögum á bifreiðar sínar.
Ritari Heimdallar nefnir sína grein
„Frí frá opinberri þjónustu". Vonandi
haga örlögin því þannig, að greinar-
höfundar fái sem lengst frí frá því
að þurfa að nota ýmsa kostnaðarsama
opinbera þjónustu á sviði heilbrigðis-,
félags- og menntamála, þó að slíkt
sé reyndar ólíklegt. Ef slíkt kemur
hins vegar upp, ættu þeir að vera
þakklátir fyrir þá samfélagsþjónustu,
sem byggð hefur verið upp á íslandi
og er fjármögnuð af sköttum okkar.
Skattar er háir á íslandi í dag og
margt má til betri vegar færa. Marg-
ar ráðstafanir stjórnmálamanna við
ráðstöfun sameiginlegra sjóða okkar
orka verulega tvímælis, eins og
Heimdellingar benda réttilega á.
Slíkt má hins vegar ekki villa okkur
sýn og beina augum okkar frá því,
að skattar eru fyrst og fremst til að
tryggja ýmsa samfélagslega þjón-
ustu á sviði félags-, heilbrigðis- og
menntamála, jafnframt því sem þeir
eru nauðsynlegir til að mæta ýmsum
sameiginlegum útgjöldum þjóðfé-
lagsins. Það er mikilvægt að við
skoðum á hveijum tíma hvernig við
högum sameiginlegum útgjöldum
okkar og hvernig við öflum fjár til
þeirra. Einföldun félaga Heimdallar
er ekki innlegg í vitræna umræðu
um skattamál.
Höfundur er barnalæknir og
sérfræðingur í fötlunum barna.