Morgunblaðið - 26.06.1997, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 26. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ÞORKELL
ÁSMUNDSSON
+ Þorkell Ás-
mundsson
fæddist í Fellsaxl-
arkoti í Seljahlíð
Skilamannahreppi
25. apríl 1902.
Hann lést í Reykja-
vík 18. júní síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru Krist-
björg Þórðardóttir
frá Heggstöðum í
v Andakíl, f. 7.9.
1864, d. 22.5. 1943,
og Ásmundur Þor-
láksson, f. á Ósi
25.5. 1871, d. 29.4.
1909. Voru systkini Þorkels
níu að tölu og einn fósturbróð-
ir. Voru þau Sveinn Júlíus, f.
20.7. 1894 (látinn), Þorlákur,
f. 14.9. 1895 (iátinn), Magnús,
f. 29.9. 1896 (látinn), Sigur-
björn, f. 14.1. 1898 (látinn),
Þórður, f. 8.1. 1899 (látinn),
Ásbjörg Gróa, f. 21.5.1900, býr
á Dvalarheimilinu Höfða á
Akranesi 97 ára gömul, Guð-
ríður Jósefína, í. 14.4. 1903
(látin), Guðrún Ólafia, f. 1.11.
' 1904, búsett á Akranesi, Krist-
ján, f. 5.4. 1907 (látinn), fóstur-
bróðir þeirra er Ásmundur
Guðmundsson, f. „21.9. 1921,
býr í Kópavogi. Öll systkinin
náðu háum aldri. Þorkell
missti föður sinn sjö ára gam-
all og var þá sendur til vanda-
lausra. Fór hann svo 14 ára
gamall að Hægindakoti í Reyk-
holtsdal til Helga Þorbjörns-
sonar bónda og konu hans og
reyndust þau honum sem bestu
foreldrar. Þar var hann til
1923, er hann fór suður til
Hafnarfjarðar og lærði húsa-
smíðar hjá Ingibergi Þorkels-
syni. Árið 1926 fór hann til
Reykjavíkur og trúlofaðist
Jenny Sigurðardóttur. Átti
með henni eina dóttur, Guð-
björgu Amelíu, f. 24.9. 1929,
gifta Páli Guðjónssyni, búsett
í Vestmannaeyjum og eiga þau
fjögur börn, Oddstein, Sess-
elju, Guðjón og Ægi, og eru
þau öll búsett í Vestmannaeyj-
um nema Oddsteinn í Reykja-
vík. Barnabörn þeirra eru átta
og eitt barnabarnabarn. Hinn
jr 5. júlí 1930 kvæntist Þorsteinn
Bergþóru Kristinsdóttur, f.
14.6. 1907, d. 11.2. 1976, frá
Patreksfirði. Áttu
þau sjö börn saman
en fimm þeirra
komust á legg. Þau
eru: 1) Kristín Evl-
alía, f. 12.2. 1931,
d. 31.7. 1934. 2)
Ásmundur Kr.
húsasmiður, f. 10.7.
1932, kvæntur
Hrafnhildi Krist-
insdóttur og eiga
þau tvö börn, Þor-
kel Arnar og Ey-
gló, og fimm barna-
börn. 3) Louise El-
len, f. 5.9. 1933,
gift Gunnari B. Kristinssyni
stýrimanni og eiga þau einn
son, Kristin, og tvö barnabörn.
4) Kristín Evlalía, f. 3.5. 1936,
gift Kristjáni B. Samúelssyni,
starfsmanni Flugleiða, og eiga
þau tvo syni, Bergþór og
Björn, sem býr í Danmörku og
á hann tvö börn. 5) Óskírður
sonur, f. 1941, dáinn sama ár.
6) Helga Ingibjörg, f. 18.9.
1942, gift Guðmundi H. Har-
aldssyni vélsljóra og eiga þau
þijú börn, Virginíu Evu, Helga
Þór og Gunnar Má. Einnig á
Guðmundur eina dóttur, Ragn-
hildi Hafdísi, og þrjú barna-
börn. 7) Guðmundur Valdimar,
f. 12.2. 1945, kvæntur Jónu S.
Sigurðardóttur og eiga þau tvö
börn, Ásdísi Evlalíu og Aron
Frey. Öll eru börnin búsett á
höfuðborgarsvæðinu.
Þorkell vann ly'á meistara
sínum, Ingibergi, í 20 ár við
byggingu ýmissa stórbygginga
eins og Landspítalans, Háskól-
ans, Heilsuverndarstöðvarinn-
ar, Sjúkrahúss ísafjarðar og
fleiri stofnana. Einnig vann
hann fjölda ára hjá Byggingar-
fél. Múr, sem Magnús Vigfús-
son átti og reyndist hann hon-
um góður húsbóndi alla tíð.
Þorkell starfaði við húsa-
smíðar til ársins 1966, en þá
hóf hann störf hjá Kirkjugörð-
um Reykjavíkur og starfaði
þar til ársins 1984, þá 82 ára
að aldri. Þorkell var einn af
stofnendum Musterisriddara-
reglunnar Heklu í Reykjavík,
sem var stofnuð árið 1947.
Útför Þorkels verður gerð
frá Fossvogskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Nú kveðjum við þig með sökn-
uði og trega. í minningu okkar
geymum við allt það, sem þú gerð-
ir fyrir okkur og kenndir á upp-
vaxtarárunum, öll handarverk þín
í hýbýlum okkar flestra eigum við
til minningar um þig. Börnin okkar
minnast þeirra stunda þegar afi
sagði þeim sögur frá uppvaxtará-
rum sínum og finnst nútímaborg-
arbömunum það allt svo óraun-
verulegt. Margar spurningar koma
upp á yfirborðið, sem erfitt er að
» svara. Mikið varstu lánsamur að
fá Önnu frænku þér sem lífsföru-
naut síðustu 20 ár ævi þinnar og
þökkum við henni fyrir allt sem
hún gerði fyrir þig og okkur. Við
biðjum Guð að geyma þig og varð-
veita. Nú vitum við að þú átt eftir
að hitta mömmu og börnin þín sem
á undan voru farin og munu þau
taka vel á móti þér.
Pabbi, pabbi.
Kallið er komið,
komin kveðju stund.
Kristur hefur boðað þig
á sinn dýrðarfund.
Þótt hupr fyllist sðknuði og trega
er trúin brúin, okkar faðir elskulegur.
Pabbi.
Hveijum ber að þakka
öðrum meir en þér,
þakka ást og elsku
þakka kærleiks störfin,
þakka allt er varstu okkur öllum
þakka að alltaf varstu þar sem mest var
þörfin.
Þeim sjúku að líkna
og leggja lið í þraut,
lítilmapann að styðja
og leiða á beina braut.
Bera ljós í bæinn
og bæta allra hag.
Og lýsa þeim er ljósið þrá
var starf þitt sérhvem dag.
Pabbi.
Jarðnesk augu sjá ekki
- sólarhvelið þitt,
en þú sérð okkur hér,
sem heima sitjum.
Þunn er hulan sem hylur
sviðið þitt og okkar.
Hver veit þá stund
er þangað næsti flytur?
Pabbi.
Kristur er kærieikans ljósið sanna.
Kristur er konungur allra manna,
Kristur I lífi og dauða.
Við biðjum að Meistarinn Meistaranna
megi þig blessa, elsku pabbi.
Við kveðjum þig með söknuði,
elsku pabbi.
Börnin þín og fjölskyldur.
Elsku pabbi.
Þá er komið að kveðjustund.
Ég hef aldrei verið pennalipur, en
mig langar að skrifa nokkur
MINNIIMGAR
kveðjuorð til þín. Það var farið að
taka svo á mig að sjá þig, þennan
sterka mann, þig sem varst stoð
mín og stytta alla tíð, verða svo
vanmáttugan og ósjálfbjarga, og
geta ekkert hjálpað þér, að ég
þakka guði fyrir að hafa tekið þig
til sín, ég veit að mamma og börn-
in þín, sem á undan þér fóru taka
vel á móti sínum ástkæra eigin-
manni og föður. En margs er að
minnast, eins og t.d. þegar ég
keypti mína fyrstu íbúð, sem þú
áttir margt handtakið í ásamt Ása
bróður. Þá sagðir þú: „Helga mín,
það er viturlegra að láta pening-
ana sína í íbúð en bíl,“ en það var
ég fyrst að hugsa um að kaupa
mér, „því bílar rýrna í verði, en
íbúðir síður,“ sagðir þú. (Og sé
ég ekki eftir að hafa keypt íbúð-
ina.) En þú varst ekki eins ánægð-
ur þegar ég fór sama árið til út-
landa. Þá sagðir þú: „Er ekki betra
að láta þessa peninga í innrétting-
ar frekar en að bruðla svona með
þá?“ En ég svaraði þér að það
væri svo gott að vera heima og
að mér lægi ekki á að flytja að
heiman. Ég lét ekki alltaf að
stjórn. En ég held að ég hafi nú
ekki verið þér mjög erfið dóttir.
Við Gummi minnumst þeirra
stunda þegar þú komst til okkar
í hádegismat á sunnudögum eftir
að mamma dó. Þá sagðir þú okkur
oft frá þínum uppvexti og hvernig
var að koma upp heimili og börn-
um þegar litla og stundum enga
vinnu var að fá, en þú tókst hvað
sem að höndum bar. En þú komst
upp öllum þínum barnahópi með
sóma og oft var gestkvæmt á
Grettó, alltaf var hægt að taka
við næturgestum þó þröngt væri
um þá, en allir tóku því, bæði
gestir og heimafólk. Ég held að
ekkert okkar barnanna þinna sé
mislukkað og þá ekki tengdabörn-
in eða barnabörnin, og veit ég að
barnabarnabörnin eiga líka eftir
að verða þér til sóma um ókomna
framtíð.
Þú áttir mörg smíðaverkin á
heimilum okkar systkinanna, þó
mismörg. Þegar við Gummi
byggðum okkur hús í Grafarvogi
varst þú orðinn 82 ára gamall og
vannst hjá okkur með miklum
áhuga þó aldraður værir og hafðir
þú gaman af að hafa litlu börnin
í kringum þig og þökkum við það
og allt annað. Þar sem börnin
okkar komu seint þá nutu þau
ekki eins lengi samveru við þig
eins og hin barnabörnin, en þau
minnast þeirra stunda þegar ég
kom með þau í pössun til ykkar
Önnu. Þú fórst þá með þau í
göngutúr út á Njálsgöturóló, og
Anna bakaði pönnukökur á með-
an. Þegar komið var á Grettó eft-
ir göngutúrinn þá var sest til borðs
og þið sögðuð þeim sögu frá upp-
vexti ykkar. Vöknuðu þá margar
spurningar þegar heim var komið
og var þá sagt; það var ekkert
útvarp, sjónvarp eða ísskápur þeg-
ar amma (en þau kölluðu Ónnu
alltaf ömmu) og afi voru lítil.
Hvernig fengu þau kalda mjólk
eða ís? Og þau áttu engin leik-
föng, bara leggi og skeljar til að
leika sér að. Þetta finnst nútíma-
borgarbömum nokkuð skrítið.
Við öll systkinin erum Önnu
móðursystur okkar afskaplega
þakklát fyrir þá umhyggju sem
hún sýndi þér og okkur alla tíð
eftir að hún flutti inn á heimili
þitt. Hún hugsaði mjög vel um þig
til æviloka og á hún margfaldar
þakkir fyrir. Einnig viljum við
færa þakkir til allra er um þig
hugsuðu í Seljahlíð. Elsku pabbi,
ég bið góðan guð að vernda þig
og styrkja Önnu og okkur í sorg
okkar.
Guð leiði þig, en líkni mér
sem lengur má ei fylgja þér.
En ég vil fá þér englavörð
míns innsta hjarta bænagjörð
Guð blessi þig.
(M. Joch.)
Ástarkveðja. Þín dóttir,
Helga og fjölskylda.
Afi minn blessaður er látinn í
Reykjavík 95 ára að aldri. Mér
finnst kafla í lífi mínu lokið. Afi
var hlédrægur og hélt sig til hlið-
ar. Þess vegna er erfiðara að sjá
í fljótu bragði hver áhrif hans
voru á líf mitt.
Hann var maður orða sinna og
eitt er víst að það var gott og
öruggt að alast upp í hans skjóli.
Fyrstu tíu ár ævi minnar naut ég
þess að búa í húsi afa og ömmu
á Grettisgötunni. Afi vann mikið
og eyddi ekki tímanum í tómstund-
ir frekar en aðrir af hans kynslóð.
Ég var lítill pjakkur og minnist
þess að þegar afi kom úr vinnunni
þá hjálpaði hann vinum og grönn-
um að skipta um rúður í gluggum
og skrár í hurðum, auk þess að
dytta að eigin húsnæði. Ég sni-
glaðist í kring.
Á haustin fékk ég að fara með
afa á æskustöðvar hans við Akra-
nes. Við sóttum kartöflur í sveitina
og fórum síðan inn á Skaga í heim-
sókn til systra hans. Þetta þóttu
mér skemmtileg ferðalög. Seinna
ræktaði afi sjálfur kartöflur. Mér
þótti gaman að fylgjast með hon-
um í kjallaranum á Grettisgötu,
þegar hann umstaflaði kössum
með útsæðiskartöflum til að fá
spírurnar jafnar, handbragðið ró-
legt og nærvera hlý.
Eftir að ég flutti úr húsi afa
og ömmu sótti ég þangað oft.
Heimili þeirra var eins konar mið-
stöð, óhugsandi var að fara í bæ-
inn án þess að koma við hjá þeim.
Þó erindið væri niður á Lækjar-
götu eða vestur í Háskólabíó var
gengið til þeirra uustast á Grettis-
götunni áður en strætisvagninn
var tekinn heim.
Mikið gladdi það mig þegar
amma og afi tóku sér ferð á hend-
ur og komu óvænt í heimsókn.
Hann sýndi garðyrkju minni
áhuga.
Um tíma vann ég, þá ungling-
ur, með afa í kirkjugörðunum.
Naut ég þess að sjá verklagni
hans og vonandi hef ég lært eitt-
hvað af því. Hann var ætíð góð
fyrirmynd.
Nú síðustu árin fann ég hvað
heimsóknir mínar til afa glöddu
hann mikið. Það var gott að finna
hlýjuna sem hann gaf mér og fjöl-
skyldu minni.
Guð veri með þér, afi minn.
Arnar.
Elsku afi. Þá er komið að
kveðjustundinni, góðu og farsælu
ævistarfi er lokið. Á svona stund
streyma fram minningarnar,
minningar sem gott og hollt er að
ylja sér við. Alltaf þótti okkur svo
notalegt að koma í heimsókn á
Grettó þegar við vorum á ferð í
bænum. Hlýja og umhyggja voru
jafn sjálfsögð og kaffi og meðlæti
á þeim bæ, að ekki sé talað um
þegar þú varst kominn í kjólfötin,
tilbúinn að fara á fundi, þá varð
Gauja það á orði: „Hann afi er
eins og kóngur.“ Og víst var sam-
líkingin ekki út í hött.
En allt gott tekur enda og nú
hefur þú lokið þínu dagsverki. Við
vitum að vel verður tekið á móti
þér á nýjum slóðum. Við biðjum
góðan Guð að styrkja ömmu Önnu
og systkinin á þessari stund.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
(V. Briem.)
Barnabörnin í
Vestmannaeyjum.
Viðmótsprúður geði glöðu
gekk hann fram í blíðu og stríðu,
hæfur fyrir hærri stöðu,
hann var sinnar stéttar prýði.
(Grímur Thomsen.)
Gamall maður er genginn.
Höndin haga hefur lagt frá sér
verkfærin í hinsta sinn. Fleiri
verða ekki fundir með vinum og
bræðrum.
Fyrir nokkrum árum hlýddi ég
á Þorkel Ásmundsson segja frá
bernsku sinni og æskudögum á
góðra vina fundi. Hóglátt fas og
hlýr rómur voru umgerðin um
skýrar myndir af löngu liðnum
stundum. Ekki var mulið un'dir
hann ungan. Föður sinn, einstakan
elju- og dugnaðarmann, missti
hann á bamsaldri. Móðir hans ör-
snauð stóð uppi með stóran barna-
hóp. Fjölskyldunni var tvístrað af
því miskunnarleysi sem metur alla
hluti til fjár. Drengurinn, sem var
bundinn móður sinni sterkum til-
finningaböndum, var rifinn frá
henni og kastað til þess stórbónd-
ans sem treystist til að taka hann
á heimili sitt fyrir minna gjald en
aðrir. Á unglingsárum komu í ljós
einstakir hæfileikar til ákveðinna
verka. Hann dreymdi um lang-
skólanám og orðaði það við hús-
bændur sína. Slíkar hugmyndir
voru taldar firn mikil og fjar-
stæða. Hann var fátæklingur og
honum bar að hegða sér sam-
kvæmt því. „Enginn spurði hvort
ég ekki ætti aðra starfaþrá," kvað
síðar annar Borgfirðingur nokkru
yngri en Þorkell. Úr rættist, þó
að með nokkuð öðrum hætti væri
en æskudraumar hans stóðu til.
Hann komst í trésmíðanám og
gerðist prýðilegur og vel metinn
iðnaðarmaður.
Frá þessum atburðum sagði
Þorkell Ásmundsson af þeirri hóg-
værð og því lítillæti sem einkenndi
fas hans allt. Mál hans var falleg
íslenska, raunar allt annað tungu-
mál en það illskiljanlega muldur,
tafs og tilgerð, sem okkur er boð-
ið að hlusta á í ljósvakamiðlum,
jafnvel í föstum þáttum í sjálfu
Ríkissjónvarpinu. Þó að sumar
bernskuminningarnar væru dap-
urlegar örlaði hvergi á sárindum
eða biturð. Hins vegar kom hann
vel til skila hlýjunni sem hann bar
í bijósti til foreldra sinna og systk-
ina.
Mér varð löngum hugsað til frá-
sagnar hans og fannst að sagan
af baráttu móður hans fyrir að fá
að hafa börn sín hjá sér mætti
ekki falla í geymslu og dá þegar
gamli maðurinn færi veg allrar
veraldar. Nú hefur, sem betur fer,
verið komið í veg fyrir að svo illa
fari. Bróðursonur hans, Bragi
Þórðarson, bókaúgefandi og rit-
höfundur, hefur skráð sögu afa
síns og ömmu. Þátturinn sá er í
nýjustu bók Braga, ákaflega vel
gerð frásögn og skemmtileg þó
að um óskemmtilega atburði sé
fjallað.
Bernska og æska Þorkels Ás-
mundssonar voru síður en svo
sæludagar. Ýmsum mun finnast
mikill munur á þeim dögum og
okkar tímum þegar ungu fólki
virðast flestar leiðar opnar. Þó var
bót í máli að þá stóðu ekki á öðr-
um hveijum húsgafli, og jafnvel á
íþróttavöllum og í íþróttahúsum,
skilaboð frá erlendum og innlend-
um fjárplógsmönnum og auraöp-
um um að vatn megnað ákveðinni
eiturtegund væri eðalvara sem
yfirvöld teldu heppilegt að væri
sem víðast á boðstólum. Það ógeð,
ásamt slepjulegri hræsni fyrir því
unga fólki sem eitrað er fyrir, er
seinni tíma_ fyrirbrigði.
Þorkell Ásmundsson slapp sem
sé við þær snörur sem „löglegir"
vímuefnasalar leggja nú fyrir ungt
fólk. Og þó að bernsku- og æskuár
hans væru síður en svo dans á
rósum komst hann heill og óskadd-
aður til manns og vann þjóð sinni
vel langa ævi. Hljóðlátur, velvirkur
og glaðvær gekk hann til starfa.
Ekkert var honum fjær en sýndar-
mennska og framapot. Þess vegna
lifir í huga okkar minningin um
einstakan prúðan, greindan og
skemmtilegan félaga. Sú minning
er björt og heið og umfram allt ljúf.
Kvaddur er góður drengur og
vammlaus. „Farðu vel, bróðir og
vinur.“
Ólafur Haukur Árnason.