Morgunblaðið - 10.07.1997, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 10. JÚLÍ 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Ingibjörg
Björnsdóttir
(„Stella") var fædd
í Reykjavík 22. ág-
úst 1911. Hún lést
i Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 29.
júní síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Björn Guð-
mundsson (1881-
1970) frá Hafragili
í Skefilsstaða-
hreppi í Skagafirði
og Evlalía Ólafs-
dóttir (1888-1974),
fædd í Gíslabæ við
Bræðraborgarstíg í Reykjavík.
Systkini Ingibjargar eru: Sigur-
björn, (1909-1957), Bryndís,
(1914-1951), Ólöf, f. 1916, Frið-
þjófur, f. 1920, og Þórunn
(1924-1972). Ingibjörg gekk að
eiga Lárus Harrý Eggertsson
(f. 22.6. 1910, d. 7.4. 1991) hinn
26.12. 1942. Foreldar hans voru
Eggert Lárusson Fjeldsted
(1878-1958) f. á Berserkseyri
og Ríkey Jónsdóttir (1876-
1955) frá Ögursveit. Ingibjörg
og Lárus eignuðust sex börn:
Björn Ríkarð (f. 7.11. 1942),
„Sumarið er tíminn..“ syngur
Bubbi og svo sannarlega var sumar-
ið tíminn hennar tengdamóður
minnar, hennar, sem fæddist á hey-
önnum fyrir áttatíu og sex sumrum
og hvarf frá okkur inn í sumarnótt-
ina nú í byijun sólmánaðar. Enga
manneskju hef ég þekkt sem heitar
unni sumrinu og öllum þess tilbrigð-
um. Þegar hún sagði okkur sögur
úr uppvextinum á Njálsgötunni, þá
var alltaf sumar og sól og allir úti-
við í starfi eða leik. Og þegar hún,
frá fimmtán ára aldri var ekki leng-
ur barn, heldur útivinnandi stúlka,
sem lagði sitt til heimilisins á Njáls-
götu, þá undi hún við það veturinn
langan að undirbúa ferðalagið sem
hún ætlaði í hið næsta sumar og að
riij'a upp og endurlifa ferðina frá
sumrinu áður.
Hæst bar í minningunni ferð um
Borgarfjörð og Suðurland, sem hún
fór ásamt vinkonu sinni, Sabínu Jó-
hannsdóttur, (rigningar-)sumarið
1935. Þær stöllur fengu far til Borg-
arness, þaðan gengu þær að Hreða-
vatni og dvöldu þar í nokkra daga.
Þaðan fengu þær bílfar að Hvítár-
völlum, gengu þvínæst að Hvan-
neyri, þaðan lá leið þeirra að Skelja-
brekku, þar sem þær gistu. Næstu
nótt á eftir gistu þær á Grund í
Skorradal, þaðan lá leiðin að Vind-
ási og síðan til Þingvalla. Frá Þing-
völlum gengu þær að Laugarvatni,
þær heimsóttu Gullfoss og Geysi og
gengu niður með Hvítá að Brúar-
hlöðum, þar var brú yfir ána. Göngu-
ferðin endaði svo í Hrepphólum, þar
gistu þær og fóru loks með rútu til
Reykjavíkur næsta dag. Þessa ferða-
sögu sagði hún okkur síðast rúmum
sólarhring fyrir andlát sitt og svo
skýr og lifandi var frásögnin, að við
fundum ilm af grasi, sáum unga
fólkið að leik við Hreðavatn og fund-
um hvernig sullaði í gegnvotum leð-
urskónum á göngunni. Að ógleymd-
um regnboganum yfir Gullfossi.
Svona leið æskan hennar Stellu,
hún vann daginn langan í mjólkur-
búð, lengst af á Týsgötu 8, hún
hefði þó miklu fremur kosið að fá
vinnu í handavinnubúð, innanum
allt fallega pijóna- og útsaumsgam-
ið sem í slíkum búðum fékkst. Heima
á Njálsgötu var iíka nóg að gera
fyrir elstu dótturina á heimilinu. Hún
gekk að störfum með móður sinni,
gætti yngri systkina og notaði tóm-
stundirnar til lestrar og hannyrða,
að ógleymdri spilamennskunni, sem
varð henni svo örlagarík. Það var
nefnilega í stríðsbyijun, að hún hitti
ungan mann við spilaborðið.
Láms Harry Eggertsson frá
Klukkulandi í Dýrafirði hafði flutt til
Reykjavíkur árið 1934. Á þessum
ámm var hann sjómaður og nú var
hann þarna sestur að spilum ásamt
kunningjafólki sínu og þessari ungu
Hafnarfirði, böm
hans em Skarphéð-
inn Orri, Ingibjörg
Hrefna og Sigur-
björn Jóhannes;
Hrafnhildur (f. 18.8.
1944) , búsett í Lundi
í Svíþjóð, bam henn-
ar Karin Björg;
Heimir (f. 7.10.
1945) , Reykjavík,
böm hans Ingibjörg
Sif (bam: Daníel Már
Aðalsteinsson) og
Jónas Már; Eggert
(f. 20.5. 1948),
Reykjavík, böm
hans Láms E. Foulger, Ríkey
og Smári Aðalsteinn; Birgir (f.
12.11. 1951), Reykjavík, böra
hans Geir Rúnar og Hrafnhild-
ur; Sigurbjöm (f. 14.7. 1956),
Reykjavík, barnlaus.
Ingibjörg stundaði verslun-
arstörf, vann lengst af í mjólk-
urbúð, áður en hún giftist og
helgaði sig húsmóðurstörfum
og barnauppeldi.
Útför Ingibjargar fer fram í
Dómkirkjunni í dag og hefst
athöfnin klukkan 10.30. Jarðsett
verður í Fossvogskirkjugarði.
stúlku, sem átti eftir að fylgja honum
ævina á enda. Þau stokkuðu saman
spilin sín og gengu í hjónaband ann-
an dag jóla árið 1942, byijuðu bú-
skap í tveim herbergjum á Klappar-
stíg 11 og fluttu þaðan á Grettisgötu
71, fjórtán áram síðar og sex bömum
ríkari. Það má nærri geta að oft
hefur verið líf og fjör á heimilinu og
ekki margar stundir aflögu hjá hús-
móðurinni (þótt húsbóndinn gæfí út
dagskipanir um hlýðni og háttatíma),
en samt tókst henni að sinna áhuga-
málum sínum, handavinnu, lestri og
spilamennsku og jafnvel að komast
í eitt og eitt ferðalag, sem hægt var
að rifja upp og endurlifa í mörg ár
á eftir. Fjölskylduferðir Njálsgötu-
fólksins verða lengi í minnum hafð-
ar, allt frá því ættfaðirinn, Björn
Guðmundsson, ók um landið með
fullan boddíbíl af kvenfólki og böm-
um og fram á okkar tíma, þegar
afkomendumir og þeirra fólk safnast
saman í rútu og leggur land undir
hjól. Ýmsar góðar sögur em til úr
þessum ferðum og oftar en ekki em
þær af Stellu og Harry.
Árin nítján, sem fjölskyldan bjó á
Grettisgötunni liðu býsna hratt.
Bræðurnir fimm og „Hún“ uxu úr
grasi og áður en varði voru þau öll
flogin úr hreiðrinu og ný kynslóð
hafði litið dagsins ljós. Og af því að
hún Stella hafði nú eiginlega aldrei
kunnað við sig þarna á Grettisgöt-
unni, þá fannst henni kominn tími
til að flytja sig um set. Eins og
ævinlega, ef einhverju átti að breyta,
þá þurfti að sannfæra húsbóndann
um að breytinga væri þörf. Og eins
og ævinlega, þegar loks hann tók
við sér, þá gerðust hlutirnir í einum
hvelli. Þau seldu, keyptu og fluttu
vestur á Sólvallagötu, allt í sömu
vikunni. Þá var nú mikið að gera,
búslóðin flutt á mjólkurbíl, sem
Heimir ók og svo sjö ferðir með full-
an Land-Rover, bara úr geymslunni.
Engu mátti nú henda, einhver gæti
þurft að nota það.
Á Sólvallagötunni áttu þau hjónin
góða ævi, tvö ein í kotinu og fyrstu
árin við þokkalega heilsu. Eins og
Njálsgata 56 hafði áður verið nafli
alheimsins, þá varð Sóló nú sam-
komustaður fjölskyldunnar, þangað
komu börnin og barnabörnin og
ýmsir ættingjar aðrir og vinir. Þar
var mikið spilað og oft mikið hlegið.
Þar var það sem húsmóðirin lýsti
yfír efnahagslegu sjálfstæði, þegar
hún varð sextíu og sjö ára. Hún
fékk greitt fé, sem hún átti ein og
sjálf og gat ráðstafað að vild. Nú
gat hún gefíð gjafirnar, sem hana
hafði alltaf langað að gefa, því mesta
gleði hennar var að gleðja aðra. Þau
hjónin lögðust í ferðalög, bæði inn-
anlands og utan. Við munum
ánægjulega ferð um Vestfírði árið
1980. Þá heimsótti gamli maðurinn
æskustöðvarnar í fyrsta sinn frá því
hann fór að heiman og þar kastaði
hann ellibelgnum, hljóp upp um fjöll
og fírnindi og við sem reyndum að
elta hann á hlaupunum höfðum ekki
undan að fylgjast með, þegar hann
benti á hvern stein, laut og þúfu í
nágrenni Núps og Klukkulands og
sagði deili á því öllu. Á ísafírði heim-
sóttum við elstu systur hans, hana
Ástu, sem bar okkur kaffí og með
því í stássstofunni sinni. Þar sem
við sátum til borðs, leit hún á bróð-
ur sinn og sagði: „Harry barn, á
hveiju siturðu?" Þá hló nú barna-
bamið, sem með var í förinni.
Einkadóttirin af heimilinu, „Hún“
Hrafnhildur býr í Svíþjóð og því
þótti foreldrunum við hæfí að
skreppa öðm hveiju og gá að því
hvernig barnið hefði það. Það vom
góðar og eftirminnilegar ferðir, sem
lifa í máli og myndum. Einnig áttu
þau ánægjulega daga á Löngumýri
í Skagafirði, en þar dvöldu þau í
orlofí ásamt fleiri góðum öldungum
ættarinnar. Þau vom líka boðin og
búin að gæta bús og katta, ef við
Björn og krakkarnir vomm að heim-
an, þótt gamli maðurinn hefði stund-
um orð á því, að sig vantaði hund
til að smala köttunum inn á kvöldin.
Kettirnir áttu sæludaga á þessum
tímum, fengu vestfirskan harðfísk
og ýmislegt góðgæti. Það sannaðist
á þeim sem öllum öðrum, það urðu
allir að fá vel að borða hjá henni
Stellu.
Svona leið ævikvöldið þeirra Lár-
usar og Ingibjargar, sem heima hjá
sér hétu Harry og Stella, hægt í átt
til sólarlags, þar til gamli maðurinn
hafði skyndilega lokið ætlunarverki
sínu. Hann hélt sonardóttur sinni
undir skírn og kom upp nafni Ríkeyj-
ar, móður sinnar og í lok skírnar-
veislunnar hallaði hann sér til hliðar
og yfirgaf þennan heim (eins og
hann sagði stundum sjálfur; ekki var
nú hávaðinn). Og eftir rúm sex ár
í ekkjudómi, þá er hún Stella mín
farin frá okkur. Hún lifði lífinu lif-
andi, allt fram á síðasta dag, sífellt
með hugann við ættingjana og vinina
alla, vonaðist til að geta nú gert
þeim eitthvað til ánægju, þegar þessi
bati loksins kæmi. Og skildi ekkert
í því hvað það gekk seint, eins og
vel var um hana hugsað, á sjöundu
hæð sjúkrahússins í Fossvogi. Nú
er hann loksins kominn, batinn sem
bíður okkar allra og þá er ekkert
eftir nema að þakka fyrir rúmlega
aldarfjórðungs samfylgd og allt það
góða, sem ég hef af tengdamóður
minni lært og þegið. Vil ég ljúka
þessum orðum með ljóði Hertogans
af Sánkti Kildu; Hjartavit:
Hjartað á eitt hulið vit
er hlúa kann í böl og strit.
Ljúft er ástar eftirlit.
Láttu’ ei ytra vondsku auðnast
inn á við að ná sér vald, -
að vébergi hjarta hamast
hungurvöku vargahald.
Ekki muntu erfiða
úrlausn finna,
ef á lífsbraut þú lætur bros
bráðna fyrir illsku gos.
Mjúkt láttu falla fótafar
foldu á, - því ferðin er
ægileg yfir feigðar mar.
Hvort hikir, eða heims á kringlu
hlakkir viða að flytja fót, -
glöggt á að höggva hjartavitið
grandvarlega í hamragijót.
(Karl Einarsson Dunganon)
Blessuð veri minning Ingibjargar
Björnsdóttur og hún Guði falin.
Edda.
Ég kynntist tengdamóður minni
fyrst síðla sumars 1987, er hún kom
til okkar í Lundi til að sjá nýfædda
dóttur okkar, þá yngsta barnabarn
sitt. Þegar hún boðaði komu sína
sagðist hún mundu dveljast hjá okk-
ur fjórar til fimm vikur og ég verð
að játa, að mér leist ekki meira en
svo á þá hugmynd. Tengdamóðir á
heimilinu í fjórar til fimm vikur! Ég
vissi að hún kunni litla sem enga
sænsku og sjálfur kunni ég litla sem
enga íslensku.
En svo kom hún. Hýr og eftir-
væntingarfull og gladdist yfír flestu;
yfír barnabarninu, yfír veðrinu í
Svíþjóð, eplunum á tijánum og svo
mætti lengi telja. Hlýja hennar og
gleði smitaði út frá sér og sam-
skiptaörðugleikarnir, sem ég hafði
kviðið, urðu aldrei neinir. Við kom-
um okkur upp einhvers konar orð-
lausu eða orðfáu sambandi sem ein-
kenndist af hlátri og ánægju. Eina
ágreiningsefni okkar var, þegar far-
ið var með litlu dótturina út í vagni
í 30 stiga hita og mér þótti óþarft
að dúða barnið í dúnsæng. Það gat
hún ekki sætt sig við.
Eftir þessa heimsókn var hún mér
alltaf aufúsugestur og ég naut gest-
risni hennar og umhyggju oftar en
einu sinni á íslandi.
Hún fór í síðustu utanlandsferð
sína fyrir rúmu hálfu ári, er hún
ásamt Ólöfu systur sinni dvaldist hjá
okkur jólamánuðinn. Hún var þá
þrotin að líkamlegum kröftum en
hélt sinni andlegu reisn og gladdi
okkur eins og svo oft áður. Mér
varð þá, eins og raunar oft áður,
hugsað til þess víkingablóðs, sem
hlyti að renna í æðum hennar.
Hún er öll, en við sem kynntumst
henni eigum sjóð dýrmætra minn-
inga að gleðjast yfír. Ég votta böm-
um hennar og fjöldskyldum þeirra;
Ólöfu systur hennar og öðmm
vandamönnum einlæga samúð mína.
Torbjörn Gustafson.
Stundum er það svo að maður
gerir sér ekki grein fyrir hvað átt
hefur fyrr en misst hefur.
Þannig er mér innanbijósts þegar
tengdamóðir mín er öll. Kynni okkar
voru stutt, aðeins um fimm ár. En
hún mun verða mér minnisstæðari
en margur. Því betur sem ég kynnt-
ist henni því betur sá ég hennar
miklu mannkosti.
Rík kímnigáfan, brennandi áhugi
á velferð og vegsemd annarra, vak-
andi áhugi á þjóðmálum og svo
mætti lengi telja. Veikindi hennar
síðustu tólf vikumar færðu mig nær
henni með heimsóknum á spítalann.
Mér mun ætíð verða minnisstætt
hversu æðmlaust og með mikilli reisn
hún tók veikindum sínum. Það var
helst að hún væri „háifræfílsleg".
Daginn fyrir andlátið kvaddi hún
okkur hjónin með útbreiddan faðminn
og sagði: „Farið þið með friði“.
Ég er fullviss að hún fer með friði
og kveðja hennar mun alltaf standa
mér ljósiifandi fyrir hugskotssjónum.
Guðrún Guðmundsdóttir.
Hún amma Sóló er dáin, sofnaði
í rólegheitum inn í júnínóttina réttri
viku eftir að hann Harry hennar
hefði orðið áttatíu og sjö ára gam-
all. Þrátt fyrir þónokkur veikindi
liðna mánuði var engan bilbug á
henni að fínna. Hún æfði sig þegar
þrekið leyfði, hvíldi sig þess á milli.
Spjallaði og hló þegar einhver kom
og hélt áfram eftirliti með afkom-
endum, öðrum ættingjum og vinum.
Amma var sérlega jákvæð og
bjartsýn manneskja. Hún hafði gam-
an af fólki og fólk af henni. Fjörið
á Sóló þegar börnin og afkomend-
urnir hittust var með eindæmum,
oftar en ekki var það „sú gamla“
sem stóð fyrir aðalbröndurunum og
hlátrasköllunum sem fylgdu í kjöl-
farið. Með tilsvörum sínum og
handapati, sem oft minnti á blóð-
heita Suður-Evrópubúa vakti hún
ómælda kátínu viðstaddra. Ekki vor-
um við barnabörnin há í loftinu þeg-
ar við byijuðum að apa eftir henni
taktana í vissu um hlátur og klapp
á öxl. Hún var hannyrðakona mikil,
bakari og kokkur, gat allt og kunni
allt, eins og von var með konu af
hennar kynslóð. Nýjungagjörn og
forvitin vílaði hún það ekki fyrir sér
að taka tæknina í eigin hendur, ör-
bylgjuofninn notaði hún í matlagn-
ingu en ekki bara í upphitun eins
og margir gera. Úr honum voru töfr-
aðir fram allavega réttir og bak-
kelsi, sem brögðuðust eins og allt
sem hún útbjó, ljómandi vel.
Við spilaborðið var hún drottning
sem sá um allavega björgunarað-
gerðir ungum og óreyndum spilurum
til handa, það var ótækt að láta
krakkagreyin tapa í fyrstu spilum
sínum, þau gætu allt eins misst
áhugann strax. Hún vissi það sjálf
að spilin gera manni ekki nema gott,
og sannaði það fyrir einu og hálfu
ári, þá tæplega áttatíu og fimm ára
gömul að það er aldrei of seint að
vera með. Með því að vinna hið svo-
kallaða Njálsgötulauf, þar sem eru
samankomnir íslandsmeistarar og
heimsmeistarar auk fjölda annarra
„meistara" skaut hún krökkunum
ref fyrir rass og hélt kampakát heim
með verðlaunin sem henni hlotnuð-
ust fyrir vikið. Ekki var það verra í
ár þegar Vigdís, mágkona hennar
og spilafélagi til margra ára, tók af
henni titilinn, rétt að verða áttatíu
og sex ára.
Það vom margir nákomnir henni
ömmu okkar. Börn, tengdaböm og
bamabörn litu öll á hana sem náinn
og góðan vin, enda ræktaði hún sam-
bönd af kostgæfni, minnti á sig og
elsku sína með heimsóknum, sím-
tölum og stuttum bréfkomum, hvar
sem við voram. Systkini hennar og
ekki síst Olöf systir á Ásvallagötunni
vom miklir vinir hennar líka. Sam-
band þeirra systra var með eindæm-
um náið og mikið. Báðar vom miklir
gleðigjafar og vom aufúsugestir í
allar uppákomur stórfjölskyldunnar,
og það er Ólöf vissulega enn.
Það er víst að hún verður grátin
og syrgð en þó með bros á vör. Við
eigum eftir að minnast hennar oft
og hugsa til hennar, en allt verður
það með þeirri jákvæðu hugsun sem
hún kenndi okkur strax í bernsku,
það þýðir lítið að fárast yfir hlutun-
um, betra er að gera gott úr hveiju
því sem á fjörur manns rekur. Amma
lifði lífínu lifandi og það sama ættum
við sem eftir stöndum að gera, henn-
ar vegna og okkar sjálfra. Við send-
um okkar innilegustu samúðarkveðj-
ur til allra er að henni stóðu.
Vertu kært kvödd, amma Sóló,
sjáumst næst.
Orri, Ingibjörg og Sigurbjörn.
Elsku amma mín er dáin. Amma
á Sól var þessi yndislega amma sem
var svo gott að koma til og alltaf
var stoppað góða stund því um
margt var að ræða. Hún átti alltaf
svo gott með kaffinu og það þótti
mér nú gott. Venjulega sagðist hún
ekkert eiga en eftir smá stund var
hún búin að galdra fram sannkallað
veisluborð. I eldhúskróknum hjá
ömmu og afa lærði ég að spila og
leggja kapal, þar voru alltaf spil við
höndina og það var byijað að stokka
áður en kaffinu lauk. Þau voru mik-
ið bridsfólk og amma var mjög þolin-
móður kennari við mig og Jónas í
manna og vist, hennar hæfíleikar
fengu sko ekki að njóta sín til fulls
þegar hún spilaði við barnabörnin.
Ef við vorum bara tvær þá spiluðum
við oft rommí og ennþá ef ég spila
það dettur mér í hug á meðan ég
gef: ..og 11 handa henni“.
Oft undraðist ég hvað hún var
nýjungagjörn og óhrædd við að nýta
sér nýjustu tækni, og hún var mjög
dugleg að nota öll húsráðin sem hún
las í dönsku og norsku blöðunum.
Þar fann hún líka ýmis ráð til heilsu-
bótar fyrir sig og alla fjölskylduna.
Það var alltaf stutt í gamansem-
ina hjá ömmu og fram á síðasta dag
gat hún spaugað með aðstæður sín-
ar, sagði mér t.d. frá sérrýdrykkju
þeirra herbergisfélaganna á spíta-
lanum, konan sem aldrei drakk vín.
Hún fékk mjög góða umönnun þess-
ar síðustu vikur hennar þar enda
var talað um hvað hún væri auðveld-
ur sjúklingur og gott að gera henni
til hæfis. Þær hefðu viljað hafa fleiri
eins og hana en hún stefndi þó allt-
af að því að komast heim.
Auk spilamennskunnar voru aðal-
áhugamál hennar söngur og ferða-
lög. Eftir fjölskylduferðalögin sem
voru farin fyrir nokkrum ámm fínnst
mér alltaf tilheyra að syngja í rút-
um, fjölskyldan á fleiri góða söngv-
ara og þurfti aldrei neina undirleik-
ara í ferðalögunum okkar. Amma
söng alltaf mikið fyrir mig og núna
síðasta árið lallaði hún alltaf fyrir
litla kútinn minn, fyrsta langömmu-
barnið. Og hann kunni sko vel að
meta það, hljóðnaði alltaf og brosti
út að eyrum, hún sagði öllum að
hann væri sá eini sem kynni að
meta sönginn hennar.
Elsku amma, ég vildi óska að
Daníel Már hefði fengið að kynnast
þér betur, okkur þótti svo mikið
vænt um þig. En við vitum að nú
líður þér vel hjá afa og við munum
ylja okkur við ljúfu minningarnar
um allar góðu stundirnar okkar.
Ingibjörg Sif.
INGIBJORG
BJÖRNSDÓTTIR
i
í
i
(
(
(
(
(
(
i
i
i
t