Morgunblaðið - 16.11.1997, Blaðsíða 58

58 SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FÓLK í FRÉTTUM
>
Erfitt
að líta
í spegil
HUMPHREY Bogart og Kath-
arine Hepburn í myndinni Afr-
íkudrottningin.
TIM Holt, Humphrey Bogart og
Walter Huston í „Treasure of
Sierra Madre“.
JACK Nicholson í kvikmynd-
inni Prizzi’s Honor.
JOHN HUSTON
Sígild myndbönd
AFRÍKUDROTTNINGIN (‘51)
★★★★
Það er ekki vandamálið að finna
þrjár sígildar myndir úr afrekaskrá
leikstjórans heldur öllu frekar hverj-
um á að hafna. Flestar myndir Hus-
tons hafa sitthvað til síns ágætis, at-
hyglisverðar og sérstæðar. Ein sú
frægasta er Afríkudrottningin - The
African Queen, rómantísk ævintýra-
mynd einsog þær gerast bestar.
Humphrey Bogart leikur fyllibyttu,
skipstjóra á fljótapramma í svörtustu
Afríku á tímum fyi-ri heimsstyrjald-
arinnar. Hann er á flótta undan herj-
um ÞyskalandsksísaFa en a i stappi
með að fullvissa breska konu í trú-
boðsstöð (Katherine Hepburn) um að
henni sé fyrir bestu að fylgja sér á
flóttanum. Þau eiga saman eina
frægustu bátsferð kvikmyndasög-
unnar, virðing þessara ólíku persóna
vex við hverja raun. Samleikur þeirra
er ógleymanlegur og Bogie hreppti
Óskarsverðlaunin á ári sem annars
var eyrnamerkt Sporvagninum
girnd, Hepburn er engu síðri, Huston
jafn magnaður sem handritshöfund-
ur og leikstjóri og kvikmyndataka
Cardiffs er heillandi. Ein fárra, eldri
mynda Hustons sem fáanleg er með
ísl. texta - og í tölvustýrðum litum.
Takið hann af!
HEIÐUR PRIZZIS - PRIZZI’S
HONOR★★★★
Langur ferill Hustons tók hressi-
lega við sér undir lokin, þegar margir
voru búnir að afskrifa hann sem
kvikmyndagerðarmann í fremstu
röð. Hann gaf gagnrýnendum langt
nef og kom eftir nokkur mögur ár
með þessar líka fínu myndir í röðum;
Fat City (‘72), The Man Who Would
Be King (‘75), Wise Blood (‘79), Und-
er The Volcano (‘84), The Dead (‘87),
og sú besta á lokasprettinum var
Prizzi’s Honor (‘85). Biksvört gaman-
mynd þar sem Jack Nicholson (af öll-
um mönnum) leikur ítalskan leigu-
morðingja á snærum mafíunnar.
Astalífið er í vondum málum. Hann
hefur snúið baki í Angelieu Huston,
dóttur húsbónda hans, donsins. Fær
þess í stað ofurást á öðrum atvinnu-
I' ÞESSUM
þáttum verður
fjailað um mynd-
bönd sem hafa
það mikið til síns
ágætis að ástæða
er til að vekja á
þeim sérstaka
athygli. Þurfa
ekki endilega að
vera af hinum
dæmigerða Iista
yfir bestu verk
kvikmyndasögunnar þó mörg þeirra
eigi þar sjálfsagt heima. Hér verður
ekki síður að finna myndir sem
veita áhorfandanum ósvikna
ánægju hvað afþreyingargildið
snertir, enda Uudimíáuur álécíá á
kvikmyndir og kemur valið til með
að einkennast af því og þá er ætlun-
in að kynna nýjan leikstjóra hverju
sinni. Að öllu jöfnu verða þetta ekki
nýjustu myndböndin á markaðnum,
sem samanstanda af nýlegum bíó-
myndum, sjónvarpsefni og verkum
sem af einhverjum ástæðum er ekki
treyst til að spreyta sig í kvik-
myndahúsunum, heldur eldri gæða-
myndir. Af nógu er að taka.
Nokkrar myndbandaleigur leggja
áherslu á að bjóða uppá þekktar og
sígildar myndir og verður einungis
fjallað um myndbönd sem fáanleg
eru á leigumarkaðnum.
Það er engin tilviljun að John
Huston og verk hans verða fyrsta
umfjöllunarefnið á þessum vett-
vangi. Huston var einn litríkasti
Ieikstjóri þessarar aldar, setti mark
sitt á kvikmyndasöguna frá því
snemma á fjórða áratugnum uns
ferlinum lauk 1987. Tvímælalaust
einn merkasti leiðsögumaður sam-
tímans um fjölskrúðugar lendur
kvikmyndalistarinnar.
Það sem öðru fremur setur mark
sitt á handbragð Hustons er hversu
fjölhæfur listamaður hann var með
brennandi áhuga á hinum ólíkleg-
ustu málefnum. Sem sonur hins
mikilsvirta sviðs- og kvikmynda-
leikara Walters Hustons, komst
John ungur í snertingu við
Hollywood. Hann var frábær penni
og hóf störf sem blaðamaður og
gerðist síðar handritahöfundur,
fyrst hjá Warner bræðrum, þar sem
faðir hans var
lengi sanmings-
bundinn. Þá var
hann mikill tón-
listarunnandi og
nam og starfaði
við málaralist
um sinn. Þetta
margslungna
listfengi skilaði
sér í marg-
breytilegum
myndum þar
sem víðsýni hans naut sín ekki síð-
ur. Dæmi um það eru tvö af síðustu
meistaraverkum leikstjórans;
Prizzi’s Honor (‘85), sem gerð var
eftir skáldsögu reyfarahöfundarins
Richards Condons, og The Dead
(‘87), sem hann sótti á „hinn enda“
bókmenntanna, í smiðju James
Joyce. Þá má ekki gleyma að Hus-
ton var liðtækur leikari í fjölda
mynda og þá var það þessi frábæra
rödd sem naut sín vel í sögumanns-
hlutverkinu sem hann tók oft að sér
í eigin verkum og annarra. Þá var
Huston mikill h'fsnautnamaður,
marggiftur kvennamaður, rómaður
gleðskaparmaður, íþróttamaður,
hestamaður, liðtækur boxari og al-
ræmd aflakló á sjó og landi. Karl-
mennskan holdi klædd. En fyrst og
fremst var hann Ieikstjóri par ex-
ellence, verk hans endurspegluðu
óvenju fjölhæfan listamann og
manneskju sem var ekki eilíflega í
sínu besta formi heldur átti mis-
jafna daga. Hann var mannlegur.
Það var sterki þátturinn í verkum,
lífi og störfum Johns Hustons og
hluti af heillandi persónuleikanum.
Niðurstaðan af öllu þessu saman-
lögðu var ótrúlegur fjöldi sígildra
meistaraverka. Sem hlutu fleiri
verðlaun og tilnefningar en nokkurs
annars samtíðarmanns, held ég þori
að fullyrða. Nokkrir hortittir flutu
með á milli. Þeir sem vilja kynnast
sögu þessa stórmennis ættu að nálg-
ast ævisögu Johns Huston og kynn-
ast færni hans á ritvellinum í leið-
inni. An Open Book (Alfred A.
Knopf, New York 1980), er ein best
skrifaða og skemmtilegasta bók
sinnar tegundar, gamli sjarmörinn
dregur ekkert undan á skrautlegum
ferli og stíllinn er glæsilegur.
drápara, sem leikin er af Kathleen
Tumer. Angelica etur þeim saman.
Eitt af vörumerkjum Hustons voru
ótrúleg tök hans á leikurum. Hann
laðaði meira að segja fram fínan leik
hjá Audie Murphy (í The Red Badge
of Courage (‘51)), stríðshetju sem síð-
ar varð ein afkastamesta og slakasta
B-myndastjarna Bandaríkjanna. I
Prizzi’s Honor fara allir á kostum,
Angelica^ dóttir leikstjórans - sem
uppskar Oskarinn fyrir vikið - Kath-
leen Turner, William Hickey og Ro-
bert Loggia í hlutverkum
mafíósanna, og Nicholson er ótrúleg-
ur í aðaihlutverkinu, með ítalskan
hreim og allt á hreinu. Margsiungin
og snúin sagan rennur snurðulaust
afrám' unclír sfjörn meístarans og
ekki að sjá nein eliimörk á hand-
bragðinu þó karl stæði á áttræðu er
hann lauk við þessa perlu.
TREASURE OF THE SIERRA
MADRE ★★★★
Eitt glæsilegasta verkið frá fyrri
hluta ferils leikstjórans og handrits-
höfundarins skartar fóður hans,
Walter Huston, Huphrey Bogart
(sem oftar) og Tom Holt. Þremenn-
ingarnir leika lánlausa ævintýramenn
sem halda til fjalia í Mexíkó í leit að
gulli og komast í feitt. Gulifundurinn
færir þeim enga hamingju en laðar
fram í þeim það versta og kallar að
lokum yfir þá bölvun. Bogart skyggir
á góða samleikara sína með mögnuð-
um leik. Breytist úr gamalkunna
harðjaxlinum í samviskulaust úr-
þvætti sem einskis svífst til að kom-
ast yfir auðinn. Stjórn Hustons á leik-
urunum óaðfinnanleg að venju og í
þetta sinn var afraksturínn Oskars-
verðlaun honum sjálfum til handa og
Walter fóður hans. Engu er líkara en
að myndavélin virði háðslega fyrir sér
þessa þrjá, guðsvoluðu einstaklinga
sem eru þess á engan hátt umkomnir
að auðgast.
Allar aðrar myndir Hustons eru
forvitnilegar, jafnvel þær slökustu.
Margar sannköiluð meistaraverk, fá-
ar í meðallagi en ég mundi ekki
leggja á mig langan krók fyrir Sinful
Davy (‘69 ), Walk With Love and De-
ath (‘69), né Phobia (‘80). Aðrar eru
pottþéttar.
Sæbjörn Valdimarsson
JOHN Huston ræðir við Mari-
lyn Monroe og Arthur Miller
við gerð „The Misfits".
Á FIMMTUDAGSKVÖLD var
mynd Júlíusar Kemp
„Blossi/810551“ valin framlag ís-
lands til Oskarsverðlaunanna.
„Perlur og svín“ eftir Óskar Jón-
asson var keppinautur Blossa, og
hlaut einu atkvæði minna.
Sagt var í Morgunblaðinu á
föstudaginn að samkvæmt ósk
Einars Heimissonar, leikstjóra
„Maríu", hefði myndin verið
dregin út úr samkeppninni. Ein-
ar sagði í samtali við Morgun-
blaðið að það væri rangt. „Mar-
ía“ er undir þýsku forræði, og
átti því aldrei möguleika á þátt-
töku. Það má geta þess að síð-
asta mynd undir þýsku forræði
sem átti möguleika á að fá
Óskarinn var „Hitlerdrengurinn
Salómon", sem er eftir pólskan
leiksljóra.
„Það hefur aldrei verið nein
gífurleg þátttaka" sagði Hákon
Már Oddsson, formaður Félags
kvikihyndageroarmanna um þá
36 sem tóku þátt í atkvæða-
greiðslunni. Af þeim 300 manns
sem hafa atkvæðarétt eru
kannski 150 sem fá heimsenda
tilkynningu um atburðinn.
„Þetta á að vera lýðræði, og
þetta er fólkið sem vinnur við
myndirnar sem á að kjósa, ekki
sérvalið fólk. Það stendur til að
breyta fyrirkomulaginu, og
halda árlega hátíð, „Islensku
kvikmyndaverðlaunin", og hluti
af henni yrði að tilnefna íslensku
myndina til Óskarsins. Það yrði
eflaust til þess að auka þátttök-
una.“
Júlíus Kemp var að vonum
mjög ánægður með úrslitin. „Það
skiptir náttúrlega mestu máli ef
myndin verður ein af fjórum sem
tilnefndar verða til Óskarsverð-
launa. Mér fínnst
„Blossi/810551“ hiklaust eiga er-
indi þarna inn vegna þess sem
hún stendur fyrir. Ég hef sýnt
myndina tvisvar erlendis og við-
tökurnar eru vægast sagt góðar.
Utlendingar sjá hana öðruvísi en
íslendingar. Sjálfsagt vegna þess
að hún er mjög raunsönn lýsing
á okkur, og það hefur farið fyrir
bijóstið á Islendingum. Þeim
virðist það erfítt að líta í spegil,"
sagði Júlíus Kemp, leiksljóri ís-
lenska framlagsins til Óskars-
verðlaunanna.
RJEYKJAYIKi
GRAMD HOTEL REYKJAl/IK byður til joíahatiöar með
serstakri islenskri hatiðarstemmningu með ilmandi
jolahlaöborði. Uið bjoöum ny og glæsileg salarkynni,
GULLTEIG, SETRIÐ OG SJÖ ROSIR i nyjum buningi.
RIO TRIO skemmtir iostudaga og laugardaga i
desember. Hljomsveit Jakobs Jonssonar leikur
lyrtr dansi, lóstudaga os iausardafla.
Gunnar Pat! leikur borötonlist aUar lelgar. —l ........
Við knppkosl ii m plæsilcg og ilnmudi jólahlaðbord í anda íslcnskra jdla
Borðapantanir í síma: 568 9000