Morgunblaðið - 06.01.1998, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 6. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Styrkveiting úr Listasjóði Pennans
„Vilji til að bæta
stöðu myndlistar“
MYNDLISTARMENNIRNIR Anna
Guðjónsdóttir, Sigrún Ólafsdóttir og
Birgir Snæbjörn Birgisson hlutu
styrki úr Listasjóði Pennans hinn 2.
janúar sl. Þetta er í sjötta sinn sem
fyrirtækið veitir styi’ki til ungra
myndlistarmanna. Heildarupphæð
hinna árlegu styrkja hefur verið
hækkuð og styrkþegar verða fram-
vegis þrír í stað tveggja áður.
Styrkirnir þrír nema samtals
700.000 krónum. Annars vegar er um
að ræða óskilyrt framlag að upphæð
400.000 krónur og þann styrk hlaut
Anna Guðjónsdóttir. Hins vegar var
tveimur listamönnum, Sigrúnu Ólafs-
dóttur og Birgi Snæbimi Birgissyni,
úthlutað úttekt í verslun Pennans að
andvirði 150.000 krónur í skiptum
fyrir listaverk. Stjórn Listasjóðs
Pennans skipa þau Guðrún Einars-
dóttir, myndlistarmaður fyrir hönd
Sambands íslenskra myndlistar-
manna, Gunnsteinn Gíslason, skóla-
stjóri frá Myndlista- og handíðaskóla
Islands og Gunnar B. Dungal, for-
stjóri Pennans.
Fyrirtæki hvött til að styrkja
samtímamyndlist
Listasjóðurinn var stofnaður í
minningu hjónanna Margrétar og
Baldvins Pálssonar Dungal í tilefni
60 ára starfsafmælis Pennans árið
1992. Markmið sjóðsins er að styrkja
unga og efnilega myndlistarmenn
sem sýnt hafa góðan árangur í námi
og eru að stíga sín fyrstu skref á
listabrautinni. Umsækjendumir voru
24, „allt mjög hæft fólk eins og val á
verðlaunahöfum sýnir,“ segir Gunnar
Dungal og bætir við að sér virðist
sem styrkimir hafí fest í sessi sem
stuðningur við listamenn sem em að
ljúka námi. „Við erum að koma okkur
upp safni fyrstu verka listamanna og
viljum hvetja önnur fyrirtæki til að
gera slíkt hið sama og styðja við bak-
ið á ungum listamönnum," segir
Gunnar. „Því miður er það of algengt
að forsvarsmenn atvinnulífsins sýni
ekki sömu djörfung þegar kemur að
listaverkakaupum og þeir gera í við-
skiptum og á meðan svo er ríkir
stöðnun í kaupum og sölu á samtíma-
myndlist hér á landi.“
Sýn samtímans á náttúruna
og umhverfið
Anna Guðjónsdóttir stundaði nám
við Myndlista- og handíðaskóla Is-
lands 1981-1983. Hún lauk fram-
haldsnámi frá Listaháskólanum í
Hamborg árið 1986. Anna hefur búið
í Þýskalandi sl. 14 ár. Hún hefur
haldið einkasýningar og tekið þátt í
samsýningum hér heima og erlendis
og staðið með fleirum að stofnun
safns, gallerís, og bókaforlags í
Þýskalandi. Þá hefur Anna kennt við
Myndlista- og handíðaskóla íslands.
I febrúar nk. hefur Önnu verið boðið
ásamt samstarfsmanni sínum, Till
Krause, að taka þátt í samsýning-
unni „Visions du Nord-Nuit
blanches" í Nútímalistasafninu í
París sem ætlað er að varpa ljósi á
stöðu myndlistar á Norðurlöndum.
Hlutur Islands í þessari sýningu er
stór þvi á sýningunni kynna þau
Anna og Till eina deild safns síns,
deild hárra norðlægra breidda en
safnið nefnist Safn fjarlægra staða.
Verkefnið er unnið í samvinnu við
sex aðra íslenska og þýska listamenn
en safnið hefur það markmið að
vinna í nánu samstarfi við listamenn
sem vinna að hugmyndum um skoð-
un og lýsingu staða, landslags og
náttúru. I umsögn dómnefndar
Listasjóðs Pennans segir um verk
Önnu að hún vinni með mjög áhuga-
vert þema í listsköpun sinni og
landslagsmálverkið sé henni hugleik-
ið. ,Anna byggir rannsóknir sínar út
frá sýn samtímans, þar sem nútíma
Ljósmynd/Vigfús Birgisson
STÚLKA með hnött eftir Birgi
Snæbjörn Birgisson. Olía á
striga, 1996.
EITT verka Sigrúnar Ólafsdótt-
ur frá síðasta ári. Verkið er úr
við og án titils.
náttúruvísindi og umhverfisáhrif
hljóta að móta afstöðu okkar til
landslagsins, hlutlægt og tilfinninga-
lega.“
Anna segir að styrkur Pennans
VERK án titils eftir Önnu Guðjónsdóttur frá síðasta ári.
Ljósmyndir, kol og olía á pappír.
auðveldi henni að helga sig eingöngu
myndlistinni. „Það fer alltaf tími i
brauðstritið og því er styi-kurinn
geysimikill stuðningur við mynd-
sköpun mína og gerir mér kleift að
leggja stund á myndlist af fullum
krafti. Framtak Pennans er mjög
virðingarvert og sýnir bæði áhuga og
vilja til að bæta stöðu samtímamynd-
listar á Islandi." Hún segir talsvert
algengara í Þýskalandi að einkafyrir-
tæki veiti styrki til menningarmála.
„Kerfið vinnur með og hvetur einka-
fyrirtæki til að helga sig menning-
unni. Eg held að það væri hægt að
sinna þessu meira heima á íslandi.
Vissulega gerir smæðin okkur erfitt
um vik en einhvers staðar verður að
byrja,“ segir Anna.
Tvírætt sakleysi
Birgir Snæbjörn Birgisson stund-
aði nám við Myndlista- og handíða-
skóla íslands 1986-1989 og fram-
haldsnám við Ecole des Arts
Décoratifs í Strasbourg í Frakklandi
1991-1993. Hann hefur haldið sjö
einkasýningar og tekið þátt í sam-
sýningum hér heima og erlendis. Þá
hefur Birgir tekið þátt í rekstri gall-
erís, safnaleiðsögn og myndlistar-
kennslu. I janúar gengst Birgir fyrir
einkasýningu í Galleríi 20 fm og hann
á einnig verk á norrænni samsýningu
sem verður opnuð á Kjarvalsstöðum
síðar í mánuðinum og nefnist Lík-
amsnánd. Um verk sín segir lista-
maðurinn m.a.: „Eg hef oft reynt að
skýra út verk mín með því að segja
að þau fjalli um sakleysi. Stundum
getur þetta sakleysi breyst í and-
hverfu sína og til verður ákveðin tví-
ræðni eða sjálfshæðni." I umsögn
dómnefndar segir að Birgir Snæ-
björn hafi skapað sér sérstakan stíl í
málverkum sínum þar sem mann-
eskjan er sýnd í einmanalegu kyrra-
lífs ástandi og er líkt og augnablikið
hafi verið fryst. „En þrátt fyrir
kyrrðina og festuna virðist áhorfand-
inn eiga auðvelt með að tengja eigin
reynsluheim við þann veruleika sem
einkenna verk Birgis."
Innsetningar sem vinna
með nútíma byggingalist
Sigrún Ólafsdóttir stundaði nám
við Myndlista- og handíðaskóla Is-
lands 1986-1989 og framhaldsnám
við Hochscule der Bildenden Kiinste
í Saarbriicken í Þýskalandi
1990-1994. Sigrún hefur haldið þ'rjár
einkasýningar, m.a. í Gerðarsafni á
síðasta ári, og tekið þátt í samsýning-
um heima og erlendis. Hún hlaut
listamannastyrk Saarbrúckenborgar
árið 1996 og á verk í opinberri eigu í
Þýskalandi og á íslandi. í umsókn
dómnefndar segir að Sigrún sýni í
verkum sínum afar vönduð og öguð
vinnubrögð, „hún hefur næma tilfinn-
ingu fyrir formi og efnismeðferð og
hefur náð góðum árangri við innsetn-
ingar í rými þar sem verk hennar
tengjast vel við nútíma byggingar-
list.“
Framvinda og vöxtur
lifandi tónlistar
TOM.IST
llafnarborg
STRENGLEIKAR
Tn'ó Reykjavíkur hélt upp á tíu ára
starfsafmæli sitt með strengjaveislu.
Einleikarar voru: Guðný Guðmunds-
dóttir og Peter Máté. Sunnudagurinn
4. janúar 1998.
TRÍÓ Reykjavíkur hefur í tíu ár
haldið tónleika, bæði hér heima og er-
lendis. Frá byrjun hafa Guðný Guð-
mundsdóttir og Gunnar Kvaran leildð
í tríóinu og fyrstu árin var Halldór
Haraldsson með þeim en hin síðari ár-
in Peter Máté. Með tríóinu hafa leikið
margir ágætir gestir og nú stefndu
þau saman núverandi og fyrrverandi
nemendum til mildllar fiðluveislu í
Hafnarborg. Það mátti merkja að
senn líður að lokum jóla, því um mið-
bik tónleikanna mátti heyra til
sprenginga þeirra er vildu fagna nýju
ári og kveðja jólin með annarri hljóm-
an en gat að heyra í Hafnarborg á
þessu fagra kveldi.
Tónleikamir hófust á nýsömdu
verki eftir Þorkel Sigurbjömsson er
hann nefnir Ljósbogar og tileinkar
hann verkið Guðnýju Guðmundsdótt-
ur, er einnig fagnar því á næstu dög-
um að hafa lagt fimm tugi ára að baki.
Verkið er ekta Þorkell og, eins og sagt
er í eftiisskrá, samið fyrir fiðlukór. I
verkinu er gripið til stefjabrota úr
frægum afmælissöng og í heild var
þetta einfalda verk þægilegt áheym-
ar.
Núverandi nemendur Guðnýjar
léku ásamt henni umritun hennar á
fúgunni úr 1. einleiks-
svítunni í g-moll eftir
J.S. Bach. Fúgan hljóm-
aði mjög vel og mátti vel
heyra að margir efnilegir
fiðlunemendur era í læri
hjá Guðnýju og það
reyndar einkenndi tón-
leikana í heild. Fyrir ut-
an að hafa leikið á ótölu-
legum fjölda tónleika
hefur Guðný skilað
merku starfi sem kenn-
ari og fetað dyggilega
þann veg er kennari
hennar, Bjöm Ólafsson,
lagði að fyrstu kantstein-
ana. Það er hverjum
kennara mikilvægt að
læra það að hafa sáð í
frjóan jarðveg og sjá
þess nokkur skil, að hafa
hlúð vel að þeim veiku
stilkum er síðar hafa náð
fullum þroska.
Þriðja verkið var Hol-
bergssvítan eftir Grieg,
sem hljómaði mjög fal-
lega undir stjórn Sigrún-
ar Eðvaldsdóttur, en
með henni mátti sjá
marga þá nemendur
Guðnýjar er þegar hafa
haslað sér völl sem
konsertfiðlarar. Hol-
bergssvítan var í heild ágætlega leikin
og sama má segja um lokaverkefnið,
tvíleikskonsert í d-moll fyrir fiðlu og
píanó eftir Mendelssohn, sem er eitt
af æskuverkum hans, samið 1823 (14
ára) og flutt 6. maí á einum af mörg-
um sunnudagskonsertum sem haldnir
vora heima hjá Mendelssohn-fjöl-
skyldunni. Frá því
Mendelssohn var ellefu
ára (1820) og til loka
ársins 1823 hafði hann
samið 13 strengjasinfón-
íur, auk annarra verka
eins og söngleikja,
kammei’verka alls konar
og mikils fjölda píanó-
verka, enda vora margir
um þá skoðun að hann
væri ekki síðri snillingur
en Mozart.
Verkið er í raun sam-
leikur fyrir fiðlu og pí-
anó, er var í höndum
Guðnýjar og Peters
Máté. Strengjasveitin er
aðallega notuð í ein-
staka millikafla og upp-
hafskynningu stefja eins
og t.d. 1 1. kaflanum.
Fyrsti kaflinn er ágæt
tónlist en í lokakaflan-
um er tónferlið að miklu
leyti eins og fingraæf-
ingar eftir Czemy, þó
fimlega saman settar.
Verkið var í heild nokk-
uð vel flutt, sérstaklega
fyrsti kaflinn, þótt ein-
staka hnökrar væra á
hér og þar í lokakaflan-
um.
Það sem í raun skiptir
hér máli, fyrir utan framlag Guðnýjar
Guðmundsdóttur sem listamanns, er
sá Ijöldi góðra strengjaleikara sem
hún hefur stutt til manndóms og í því
verki hennar býr umfram allt fram-
vinda og vöxtur lifandi tónlistar hér á
landi.
Jón Ásgeirsson
Guðný
Guðmundsdóttir
Peter Máté
Kraftur og
leikgleði
TÓJXIJST
Olerárkirkja
Akureyri
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Píandkonsert nr. 3 í c-moll op. 37 eftir
Ludvig van Beethoven og sinfónía nr. 8
í G-dúr eftir Antonin Dvorák. Flytjend-
ur: Sinfóníuhljómsveit Norðurlands
ásamt Daníel Þorsteinssyni píanóleik-
ara, stjórnandi: Guðmundur Óli Gunn-
arsson. Sunnudagurinn 4. janúar 1998.
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT Norð-
urlands hóf fimmta starfsár sitt með
tónleikum í Glerárkirkju sl. sunnu-
dag. Sú hefð að halda tónleika fyrsta
sunnudag ársins mælist greinilega vel
fyrir hjá tónlistaráhugafólki norðan
heiða því Glerárkirkja var þéttsetin,
og ekki hefur spillt fyrir aðsókninni
að einn hinna ágætu listamanna sem
búa og starfa á Akureyri þreytti
frumraun sína með hljómsveitinni.
Fyrir einu og hálfu ári þorðu fáir að
láta sig dreyma um að hlýða á píanó-
konsert á tónleikum á Akureyri fyrir
aldamót, en fyrir stórhug Ástu Sig-
urðardóttur, ekkju Ingimars Eydals,
og fjölskyldu hennar, að öðram ólöst-
uðum, hafa Akureyringar nú fengið
tækifæri til að hlýða á þrjá slíka. Og á
starfshögum pianóleikara í bænum
hefur orðið bylting.
Daníel Þorsteinsson hefur starfað
sem píanóleikari á Akureyri á fímmta
ár, hann hefur verið virkur í íslensku
tónlistarlífi um árabil og það var
sannarlega kominn tími til að áheyr-
endur fengju að njóta hæfileika hans í
leik með hljómsveitinni og í glímu við
eins hrífandi tónverk og þriðji píanó-
konsert Beethovens er. Leikur Daní-
els var fágaður, einlægur og fallegur.
Samleikur hans með hljómsveitinni
var oft mjög vel heppnaður, sérstak-
lega í 1. og 3. kafla, sem vora mjög vel
leiknir af hljómsveitinni, skýrt mótað-
fr og gott jafnvægi milli hljóðfæra.
Hægi kaflinn var mjög fallega mótað-
ur af Daníel en þar vantaði
herslumuninn á jafnvægi í styrk í leik
hljómsveitarinnar. í heild var þetta
þó mjög góður flutningur og fjöður í
hatt einleikarans.
Sinfónía nr. 8 eftir Dvorák er líflegt
og skemmtilegt tónverk, hér flæða
hugmyndir tónskáldsins fram í sífellt
nýjum og nýjum laglínum og eins og
segir í efnisskrá valda hin marg-
slungnu melódísku einkenni á sinfóní-
unni því að verkið kemur áheyrandan-
um sífellt á óvart á sinn óhefðbundna
hátt. Það er reyndar álitamál hvort
tónlist Dvoráks komi nútímahlustend-
um á óvart nema þá helst fyrir það
hve skemmtilega hún er samansett og
af þvílíkri kunnáttu skrifað er fyrir
þetta volduga hljóðfæri sem sinfóníu-
hljómsveit er. í stuttu máli sagt fór
Sinfóníuhljómsveit Norðurlands
hreinlega á kostum í sinfóníu Dvoráks
undir öraggri stjóm Guðmundar Óla
Gunnarssonar, hann málaði verkið
sterkum slavneskum litum allt frá
byrjun til enda þar sem kraftur og
leikgleði vora í fyrirrúmi. Hljóðfæra-
leikarar stóðu sig óaðfinnanlega,
neína má einleiksstrófur tréblásara,
trompetsóló í upphafi síðasta þáttar
og þétta strengjasveit með Szymon
Kuran konsertmeistara í fararbroddi.
Frábærir tónleikar.
Hróðmar I. Sigurbjörnsson