Morgunblaðið - 10.02.1998, Side 26

MORGUNBLAÐIÐ
• ■ n !•;• /< . /i;n/.
26 MIÐVIKUDAGUR 11. FEBRUAR 1998
ERLENT
Shevardn-
adze sýnt
banatilræði
Albright segir Bandarfldn
hafa „það vald sem þarf ‘
Reuters
Á KAFFIHÚSI í Baghdad spiluðu menn kotru og reyktu pípu í gær.
Washington, London, Kúveit, Moskvu, Róm,
Baghdad. Reuters.
MADELEINE Albright, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, sagði í gær
að Bandaríkjamenn hefðu vald,
ábyrgð, möguleika og vilja til að
hefja umtalsverðar hernaðaraðgerð-
ir gegn írak ef ekki tækjust samn-
ingar um vopnaeftirlit Sameinuðu
þjóðanna (SÞ) í Baghdad.
„Ef stefna íraskra stjómvalda
breytist ekki er okkur nauðugur
einn kostur að grípa til harkalegra
aðgerða... Velkist ekki í vafa. Við
höfum það vald sem þarf, berum
ábyrgðina, eigum möguleikann og
höfum viljann," sagði hún í ræðu í
gær, þar sem hún ræddi aðallega um
stækkun Atlantshafsbandalagsins
(NATO). Hún tók fram að þau Evr-
ópuríki sem síðast hefði verið boðin
aðild, Pólland, Ungverjaland og
Tékkland, styddu Bandaríkjamenn
til aðgerða í írak.
Hússein Jórdaníukonungur sagð-
ist í gær ekki geta lýst stuðningi við
árásir sem myndu koma niður á
óbreyttum borgurum í Irak. Hussein
sagði þetta að loknum fundi með
Tony Blair, forsætisráðheira Bret-
lands, í London í gær. Sagði Hussein
að íraska þjóðin hefði „liðið nóg“.
Skoraði hann á Iraka að komast hjá
árásum með því að fylgja samþykkt-
um'SÞ og leyfa vopnaeftirlit.
Á fundinum tjáði Blair konungin-
um að Bretum væri ljóst að hætta
væri fólgin í því að gera árás á írak,
en gætu samt ekki útilokað mögu-
leikann á að til þeirra yrði gripið.
Cohen sannfærður
William Cohen, vamarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, kom í gær til
Kúveit frá Saudi-Ai-abíu, og sagði á
fréttamannafundi að möguleikarnir
á samningalausn á deilunni við Iraka
færu sífellt minnkandi. „Ef samn-
ingaleiðin bregst ber Saddam
Hussein alla ábyrgð á afleiðingun-
um,“ sagði Cöhen.
Eftir að hafa átt fundi með ráða-
mönnum í Saudi-Arabíu á sunnudag
sagði Cohen að hann væri sannfærð-
ur um eindrægan stuðning og sam-
starf þeirra. Hann vildi ekki greina í
smáatriðum hvað farið hefði þeim í
milli, en sagði stjórnvöld í Saudi-
Arabíu „eindregið fylgjandi veru
okkar á Persaflóá1.
Sultan prins, varnarmálaráðherra
Saudi-Arabíu, sagði á sunnudag að
þarlend yfirvöld væru ekki hlynnt
því að gerð yrði árás á Irak, en ekki
var ljóst hvort hann átti við að
Saudi-Arabar myndu hafna hemað-
araðgerðum undir öllum kringum-
stæðum. Cohen hélt í gær áfram frá
Kúveit til Oman, en hann mun heim-
sækja sex ríki við Persaflóa í för
sinni.
Óljóst með Baghdad-
för Annans
Jevgeníj Prímakov, utanríkisráð-
herra Rússlands, sagði á sunnudag
að viðræður við írösk stjómvöld um
áframhald vopnaeftirlits snerust
fyrst og fremst um það með hvaða
hætti eftirlit í forsetahöllum í Bag-
hdad myndi fara fram. Ekki væri
rætt um að hverfa frá neinum meg-
inatriðum eftirlitsins. Borís Jeltsín
Rússlandsforseti sagði í gær að Kofi
Annan, framkvæmdastjóri SÞ,
myndi fara til Baghdad og hafa milli-
göngu um sáttatilraunir í vopnaeftir-
litsdeilunni.
Annan sagði hins vegar í gær að
hann hefði engar áætlanir gert um
að fara til Baghdad í bráð, en tals-
maður framkvæmdastjórans sagði
síðar að slík fór væri ekki með öllu
útilokuð.
frakar ræða stöðuna
Saddam Hussein, forseti íraks,
hefur átt fundi með háttsettum emb-
ættismönnum til þess að ræða „nú-
verandi stjórnmálastöðu", að því er
Iraska fréttastofan greindi frá í gær.
Fjórir embættismenn, þ.á m. Tareq
Aziz aðstoðarforsætisráðherra sátu
fundinn með forsetanum. Fréttastof-
an greindi ekki frekar frá því hvað
rætt var.
Utanríkisráðherra Iraks, Mo-
hammed Saeed al-Sahaf, hélt í gær
frá Baghdad til ferðar um arabaríki
til þess að leita stuðnings leiðtoga
gegn aðgerðum Bandaiíkjamanna.
Fulltrúi stjórnarflokksins í Irak tjáði
Reuters að al-Sahaf myndi fara til
Sýrlands, Egyptalands og að öllum
líkindum Líbanons. Iraska frétta-
stofan sagði leiðina einnig myndu
liggja til Jórdaníu.
Háttsettur embættismaður í
stjórnarflokknum kom til Marokkó á
sunnudagskvöld og mun ennfremur
halda til Alsírs og Túnis í svipuðum
erindagjörðum.
Norman Sehwarzkopf, sem var yf-
irmaður herafla Bandan'kjamanna í
Persaflóastríðinu 1991, sagði á
sunnudag að Saddam Hussein kynni
að vera reiðubúinn til þess að verða
fyrir árás Bandaríkjamanna til þess
að fá viðskiptaþvingunum á Irak
aflétt. Sehwarzkopf sagði ennfremur
að árás myndi að líkindum engu
breyta um andstöðu Saddams við
vopnaeftirlit SÞ, sem komið var á í
kjölfar stríðsins 1991.
Tbilisj. Reuters.
EDÚARD Shevardnadze, forseta
Georgíu, var sýnt banatilræði í gær
en hann komst lífs af, að sögn tals-
manns hans.
„Reynt var að ráða forsetann af
dögum,“ sagði talsmaðurinn,
Vhakhtang Maskhulia. „Það varð
sprenging. Forsetinn er á lífi og er í
bústað sínum í borginni.“ Fréttamenn
á staðnum sögðu að svo virtist sem
sprengjum hefði verið kastað á bíla-
lest forsetans þegar hann var á leið til
embættisbústaðar síns í Tbilisi. Að
sögn Maskhulia beið einn lífvarða for-
setans bana og þrír særðust.
Shevardnadze var í brynvarinni
bifreið og fréttamennirnir sögðu að
hún hefði skemmst af völdum elds og
gat hefði verið á vélarhlíf hennar.
Shevardnadze, sem var utanríkis-
ráðherra Sovétríkjanna, var einnig
sýnt banatilræði við þinghúsið í Tbil-
isi 29. ágúst 1995. Forsetinn lýsti til-
ræðismönnunum sem hermdarverka-
mönnum er vildu að „mafían" kæmist
til valda í landinu.
--------------------
Rajih kominn
til Noregs
Ósld. Morgunblaðið.
MANSUR Rajih, sem sat í fangelsi í
15 ár í Jemen vegna stjórnmálaskoð-
ana sinna, var látinn laus um helgina
og kom til Noregs síðdegis í gær. Við
komuna til Stavangerflugvallar
kvaðst Rajih vart eiga orð til að lýsa
þakklæti sínu.
Mannréttindasamtökin Amnesty
International, norska rithöfundasam-
bandið, PEN-samtökin og fleiri hafa
um árabil barist fyrir því að Rajih
yrði látinn laus. Árið 1984 var hann
dreginn fyrir dómstóla og dæmdur
sekur um morð sem hann mun ekki
hafa framið. I fangelsinu var Rajih
beittur miklu harðræði, í sjö ár var
honum haldið í fótjárnum og sætti
pyntingum um átta mánaða skeið.
Afrah Ghalyoun, eiginkona hans,
kom með honum til Noregs. Við kom-
una þakkaði Rajih öllum þeim sem
hafa unnið að því að fá hann lausan,
en bætti við að halda yrði áfram bar-
áttu fyrir mannréttindum. „Sem
fórnarlamb veit ég hversu mikilvægt
það er.“
Hjálparsamtök staðfesta fjölda fórnarlamba jarðskjálftanna í norðurhluta Afganistan
Slæmt veður og sam-
göngur hamla aðstoð
Dashtekaia íAfganistan. Reuters.
AFGANSKIR embættismenn
greindu frá því í gær að alls hefðu nú
verið grafin lík 3.800 fórnarlamba
jarðskjálftanna sem riðu yflr norður-
hluta landsins í síðustu viku. Margra
væri þó enn saknað. Hópur starfs-
manna hjálparsamtakanna Læknar
án landamæra staðfestu í gær að
fórnarlömb skjálftanna hefðu vafa-
laust verið fleiri en 4.000.
Slæmt veður hamlaði enn björg-
unaraðgerðum í gær. I nágrenni
hörmungasvæðisins, í Takhar-hér-
aði, hafði aðeins tekizt að lenda einni
lítilli flugvél á vegum Rauða krossins
og annarri frá Pakistan, sem flutti
nokkur hundruð kíló af ábreiðum og
lyfjum til nauðstaddra. Fjórum vöru-
bílum sem á sunnudag lögðu, á veg-
um matvælahjálpar Sameinuðu þjóð-
anna, upp frá Faizabad í Afganistan,
skammt frá landamærunum við Ta-
djíkistan, tókst í gær að komast með
19,5 tonn af hjálpargögnum alla leið
upp í hin afskekktu fjallahéruð sem
urðu verst úti í skjálftunum.
Sænskir jarðfræðingar segja að
sterkasti jarðskjálftinn sem skók
héraðið á miðvikudag í síðustu viku
hafí verið 6,1 að styrkleika á
Richterskvarða. Að sögn talsmanna
afgönsku stjómarandstöðuhreyfing-
arinnar, sem ræður mestu í hérað-
inu, fórust 250 manns til viðbótar í
eftirskjálftum um helgina. 10-15.000
manns voru sögð heimilislaus.
Gífurlegt tjón
Hjálparsamtökin Læknar án
landamæra (MSF) voru fyrsti óháði
aðilinn sem komst í aðstöðu til að
meta hvert manntjónið hefði í raun
orðið, en það reyndist mjög nærri
því sem talsmenn hvorratveggju, Ta-
leban-stjórnarinnar í Kabúl og
fjandmanna hennar í hreyfingu
stjórnarandstæðinga, höfðu áætlað.
„Tjónið er gífurlegt. Það er algjört
neyðarástand. Tíminn er að hlaupa
frá okkur. Við höfum ekki hugmynd
um hve margt varð heimilislaust eða
slasaðist, en það er öruggt að fleiri
en 4.000 létu Iífíð,“ sagði Bart Oftyn,
sem er á vegum MSF á vettvangi,
fréttamönnum Reuters í símasamtali
til Islamabad.
Mat samtakanna var byggt á vett-
vangsskoðun tveggja hópa, lækna
sem starfa á vegum MSF og með-
lima Alþjóðanefndar Rauðakrossfé-
laganna (ICRC). Þessum hópum
tókst að komast á vettvang um helg-
ina þrátt fyrir slæmt flugveður og
eyðilagða vegi.
Sameinuðu þjóðirnar, Rauði
krossinn og aðrar hjálparstofnanir
eru að reyna að koma meiri hjálpar-
gögnum á neyðarsvæðið með flugi, á
vörubílum og á asna- og hestbaki frá
Pakistan í suðri og Tadjíkistan í
norðri.
Áætlað er að 300 tonn af mat og
lyfjum dugi til að sjá 15.000 manns
fyrir ýtrustu nauðsynjum í fjórar
vikur.
Stórátaks þörf
Jón Valfells, upplýsingafulltrúi Al-
þjóðanefndar Rauða krossins í Genf,
sagði í samtali við Morgunblaðið að
þær upplýsingar sem hingað til hafi
borizt frá jarðskjálftasvæðinu beri
með sér að stórs átaks sé þörf til að
lina þjáningar fólks þar. Þar sem
vegir séu rofnir, bæði vegna borg-
arastríðsins sem enn geisar í landinu
og vegna aurskriða sem fylgdu í kjöl-
far skjálftanna, sé mjög erfitt að
koma hinum nauðstöddu til hjálpar.
Til dæmis um önnur vandamál
sem torvelda hjálparstarfíð nefndi
Jón að vörubíl með hjálpargögnum,
sem Rauði krossinn sendi af stað frá
Tadjíkistan, hefði verið vísað til baka
frá landamærunum, þar sem
landamæraverðimir tóku ekki í mál
að hleypa bílnum yfír vegna þess að
bflstjórinn var með rússneskt vega-
bréf.
Meginbrotabelti Afganistans
Upptök skjálftans
Heimild: National Geographic Society, Restless Earth
Skýringar
Misgengi v.
Yfir-misgengi.
Örin sýnir
rekstefnu
Sniðgengi Jv
Örvamar sýna V-j
stefnu togkrafta ’