Morgunblaðið - 10.02.1998, Side 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 10. FEBRÚAR 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Vistaskipti
„UMHYERFISVÆÐING hugaiis" heitir verkefni Ólafs Stefánssonar
hjá Kassagerð Reykjavíkur.
MYMDLIST
Gallerf
Ingólfsstræti 8
BLÖNDUÐ TÆKNI
ÓLAFUR S. GÍSLASON
Opið frá fimmtudegi til sunnudags
14-18. Aðgangur ókeypis. Til 15.
febrúar.
SVO undarlegt sem það nú er, þá
er ég að skrifa um sýningu þar sem
sá sem sýnir er ekki með eitt ein-
asta efnislegt verk sjálfur, heldur
eru aðrir sem gera verkin á sýning-
unni. Undir öðrum kringumstæðum
væri Olafur kallaður sýningarstjór-
inn og talað væri um samsýningu.
En þetta er, sem sé, einkasýning
Ólafs á verkum annaiTa, eða á sam-
starfi Ólafs við fólk sem gerir verk
fyrir sýninguna hans. Fólkið sem
um er að ræða eru ekki listamenn,
heldur vinna þau í fyrirtækjum hér
í bæ, en þau eru Baldur Gunnars-
son, Birgir Eggertsson, Ema Arn-
órsdóttir, Finnur Leifsson, Magnús
Skúlason og Ólafur Stefánsson. Það
er því eðlilegt að maður spyrji sig:
hvert er viðfang þessarar myndlist-
argagnrýni, verk fólksins eða
„verk“ Olafs? Ef svarið er hið fyrr-
nefnda, þá má spyrja aftur, hvert er
hlutverk Ólafs í þessu öllu saman? -
en ef svarið er hið síðarnefnda, þá
er eðlilegt að spyrja sig að því í
hverju „verk“ Ólafs er fólgið? Eins
og sýningin er kynnt verðum við að
velja síðari kostinn, sem þýðir að
lítið fer íyrir umfjöllun um einstök
verk á sýningunni, vegna þess að
þau eru ekld „verkið“.
Hvað er Ólafur að sýna með þess-
ari sýningu? Hann er að „sýna“ að
það megi brúa bilið milli listarinnar
og fólksins, að það séu ekki aðeins
listamenn sem búi yfir listrænni
sköpunarþörf og skynbragði, heldur
allir vinnandi menn, sem fá útrás
fyrir þörfina með ýmsum hætti. Á
sýningunni er allt ferlið, frá hug-
mynd til framkvæmdar, dregið
fram en ekki aðeins hin endanlega
afurð. Með þessu er Ólafur að
leggja áherslu á gildi þess að fínna
skapandi útrás í daglegu amstri,
umfram gildi hinnar endanlegu list-
rænu afurðar sem slíkrar. Þetta
verkefni Ólafs líkist því einna helst
einhvers konar samfélagslegri list-
terapíu.
Þátttakendurnir sem Ólafur velur
til samstarfs vinna við iðn- og fram-
leiðslugreinar, og það vekur athygli
að þar eru engir háskólamenntaðir
sérfræðingar, kennarar, stjórnend-
ur íyrirtækja, eða fjármagnseigend-
ur, svokallaðir. Þau eru „fulltrúar
verkafólksins og þess þjóðfélags-
lega hlutverks og lífssýnar sem það
hefur“.
Mér finnst gæta mjög ákveðinna
og sláandi fordóma að baki sýning-
unni. í fyrsta lagi er að finna hug-
myndina um að listin hafi einangr-
ast frá almenningi, og að list sem er
fjarlæg og ekki hluti af hversdags-
legri reynslu sé óvinur fólkins, eða
a.m.k. hins vinnandi verkamanns. I
öðru lagi sýnist mér skjóta upp koll-
inum gamaldags stéttahugmynd,
sem sagt sú, að ráðandi list sé end-
urspeglun á viðhorfum ráðandi
stétta, og tæki í þeirra höndum til
að tryggja þjóðfélagslega yfirburði
sína. Róttæk, eða a.m.k. gagnrýnin
og framsýn, list verði þar af leiðandi
að leitast við að endurspegla viðhorf
og lífssýn þeirra sem eru áhrifa-
lausir í þjóðfélaginu og gefa þeim
aukið vægi. Þessar hugmyndir eru
ekki nýjar af nálinni, og miðað við
það sem á undan hefur gengið,
finnst mér ástæða til að taka þeim
með ákveðnum fyiirvara.
Jafnvel þótt við föllumst á þær
forsendur að list hafi einangrast frá
almenningi og að viðurkennd list
viðhaldi stéttaskiptingu og mis-
skiptingu í þjóðfélaginu, þá get ég
ekki séð að hugmynd Ólafs sé leið
út úr þeirri úlfakreppu. Til að byrja
með þá er samstarfsfólk Ólafs á
heimavelli hans, galleríinu, og það
væri ekki þar nema vegna hans.
Hann sjálfur getur ekki orðið annað
en handbendi „kerfisins“, jafnvel
þótt inntak verka hans sé gagnrýni
á þetta sama kerfi. Ekkert af þessu
er nýlunda.
Ekki er laust við að það blandast
einnig inn í hugmyndir Ólafs upp-
hafning á listrænni sköpun sem
stendur utan við viðurkennt mat
stofnana samfélagsins, svo sem
safna, gallería og listaskóla. Alla
þessa öld höfum við séð hvernig
listamenn hafa hampað prímitiv-
isma, list nævra, barna, geðveikra,
veggjakrotara, minjagripaframleið-
enda og popptónlistarmanna, í sí-
felldri leit að einhverju sem er
ómengað og upprunalegt, en um-
fram allt, sem stendur utan við
„kerfið".
Mér líkaði betur við samfélags-
pælingar Ólafs þegar hann var hinn
virki aðili í samstarfínu, þegar mað-
ur vissi hvar maður hafði hann, þeg-
ar hann var ekki í einhverjum felu-
leik. Yerkip sem nú er til sýnis í
Listasafni íslands, sem hluti af sýn-
ingunni „Ný aðfóng“, er gott dæmi
um það. En ég verð að leggja
áherslu á að verk hans og samfé-
lagsleg verkefni hafa ávallt vakið til
umhugsunar og hann skirrist ekki
við að fylgja hugmyndum sínum eft-
ir til enda. En hvert hann stefnir
með sýningu sinni í Ingólfsstræti 8
skal ég ekki fullyrða.
Gunnar J. Árnason
Vindlaust blöðruveldi
Inntökupróf
í Heimskór
æskunnar
HEIMSKÓR æskunnar (World
Youth Choir) var stofnaður árið
1989. Kórinn hefur starfað einn mán-
uð á hverju sumri og alltaf á ólíkum
stöðum í heiminum. Kórfélagar eru
90 talsins á aldrinum 17-26 ára og
eru valdir úr hópi þúsunda umsækj-
enda hvaðanæva að úr heiminum.
Þeir þurfa að hafa staðgóða kunn-
áttu í nótnalestri og raddbeitingu
ásamt reynslu í kórsöng og kórstarfi.
Nokkrir íslenskir kórsöngvarar hafa
sungið með Heimskór æskunnar.
I sumar mun kórinn starfa í Taiw-
an og halda tónleika á ýmsum stöð-
um í Taiwan; á Filippseyjum og í
Singapoore. Kórfélagar verða sjálfir
að bera kostnað af ferðinni milli
heimalands og Taipei í Taiwan. Is-
lenskum kórsöngvurum á aldrinum
17-26 ára gefst kostur á að þreyta
inntökupróf í kórinn í febrúar. Þor-
gerður Ingólfsdóttir kórstjóri veitir
nánari upplýsingar.
EIN vatnslitamynda Maríu.
V atnslitamyndir
í Skotinu
NÚ stendur yfir sýning á vatnslita-
myndum eftir Maríu Poulsen í Skot-
inu, Félagsmiðstöð aldraðra í Hæð-
argarði 31.
Myndirnar hefur María unnið á sl.
einu og hálfu ári, eða frá því hún hóf
að leggja stund á vatnslitun undir
leiðsögn Jean Posoccoi.
Sýningin er opin á afgreiðslutíma
félagsmiðstöðvarinnar, frá kl.
9-16.30. Henni lýkur 20. febrúar.
LEIKLIST
Sunnudagsleikhúsið
BLÖÐRUVELDIÐ:
2. ÞÁTTUR
eftir Sigurð G. Valgeirsson og Svein-
björn I. Baldvinsson. Leikstjóri:
Ágúst Guðmundsson. Leikarar: Aníta
Briem, Halldóra Geirharðsdóttir,
Kjartan Bjargmundsson, Nína Björk
Gunnarsdóttir, Sigurður Sigurjóns-
son og Örn Árnason. Stjórn upptöku:
Björn Emilsson. Myndataka: Einar
Páll Einarsson, Einar Rafnsson og
Gylfi Vilberg Árnason. Hljóð: Gunnar
Hermannsson og Vilmundur Þór
Gíslason. Lýsing: Árni Baldvinsson.
Búningar: Stefanía Sigurðardóttir og
Ingibjörg Jónsdóttir. Leikmynd:
Snorri Freyr Hilmarsson. Tónlist:
Óskar Einarsson. Tónlistarupptaka:
Ari Dan. Hljóðsetning: Agnar Einars-
son. Myndblöndun: Ragnheiður
Valdimarsdóttir. Samsetning: Nicola
Corvasce. Ríkissjónvarpið, sunnudag-
ur 8. febrúar.
Á HÁSKÓLATÓNLEIKUM, sem
haldnir verða í Norræna húsinu
miðvikudaginn 11. febrúar kl. 12.30,
leika Ármann Helgason klarinettu-
leikari og Miklós Dalmay píanóleik-
ari saman verk eftir Claude Debus-
sy, Witold Lutoslawsla og Leó
Weiner.
Armann og Miklós hafa unnið
saman um nokkurt skeið og komu
síðast fram á hátíð Camerarctica
sem helguð var tónlist Schuberts og
Brahms. Þeir hafa báðir hlotið Tón-
vakaverðlaun Ríkisútvarpsins, Ár-
mann árið 1995 og Miklós árið 1996.
Armann lauk einleikaraprófi frá
tónlistarskólanum í Reykjavík árið
ANNAR þáttur gamanleiksins
Blöðruveldisins stóðst engan veg-
inn væntingar um betri texta,
meira fjör og meiri kómík en sá
fyrri hafði upp á að bjóða. Ef eitt-
hvað, þá var þessi miðþáttur sínu
leiðinlegri en sá fyrsti. Persónur
eru allar vitgrannar úr hófi fram
og óáhugaverðar og vandræða-
gangur er ríkjandi í uppbyggingu
leikfléttu og í texta eru ódýrir
brandarar ríkjandi. AJlt heldur
þreytandi.
Kannski má undanskilja eina
persónu frá lýsingunni hér að ofan,
en það er unglingsstúlkan Ugla
sem var ágætlega leikin af Anítu
Briem. Það er þó alþekkt klisja að
bamið eða unglingurinn sé eini
„heilbrigði" einstaklingur fjöl-
skyldunnar, hefur ekki glatað sínu
„bamslega sakleysi" og horfir á
gjörðir hinna fullorðnu spilltu ein-
staklinga í forundran. Hér eru
syndir feðranna svo sem ekki háal-
varlegar á mælikvarða nútímasam-
1988 og stundaði framhaldsnám við
Royal Northem College of Music í
Manchester á Englandi. Auk þess
stundaði hann einkanám í Lundún-
um og París. Armann hefur verið
virkur í tónlistarlífi hérlendis og
m.a. komið fram sem einleikari með
Sinfóníuhljómsveit Islands. Hann er
meðlimur kammerhópsins Camer-
arctica.
Miklós Dalmay er Ungverji að
ætt og stundaði nám við Bartok
Konservatorium og Franz Liszt
Tónlistarháskólann í Búdapest og
lauk þaðan einleikaraprófi 1987. Þá
nam hann við Tónlistarháskólann í
Stokkhólmi. Hann hefur hlotið
félags: svartamarkaðsbrask, trygg-
ingasvindl og hégómagirnd.
Það sem ber best vitni hve fá-
tæklegt efnið (og andinn) í þessari
„skop“-þáttaröð er er sú staðreynd
að þótt nokkrir bestu gamanleikar-
ar þjóðarinnar fari þarna með aðal-
hlutverk er þeim fyrirmunað að
blása lífi í persónurnar og samleik-
ur þeirra er á lágu plani. Hvað var
leikstjórinn að hugsa og gera með-
an á upptöku stóð?
Sigurður G. Valgeirsson ku vera
hinn mesti húmoristi og Svein-
björn I. Baldvinsson hefur sent
frá sér mörg bitastæð verk. Það er
því undirritaðri hulin ráðgáta af
hverju þessum tveimur heiðurs-
mönnum mistekst svo gjörsam-
lega með þetta samstarfsverkefni
sitt. Getur verið að þeir hafi svona
lítið álit á sjónvarpsáhorfendum?
Eða er kannski allt púðrið í loka-
þættinum?
Soffía Auður Birgisdóttir
Ármann Miklós
Helgason Dalmay
mörg verðlaun fyrir leik sinn á al-
þjóðavettvangi og víða haldið tón-
leika. Hann fluttist til Islands árið
1994 og hefur verið virkur í íslensku
tónlistarlífi síðan en kemur einnig
fram á tónlistarhátíðum í heima-
landi sínu, Ungverjalandi.
Verð aðgöngumiða er kr. 400.
Ókeypis fyrir handhafa stúdenta-
skírteina. Dagskrá Háskólatónleika
má nálgast á vefnum. Slóðin er:
http://www.rhi.hi.is/~gunnag/ton-
list/tonleikar.html
Norræna húsið
Verk eftir Debussy,
Lutoslawski og Weiner
Aldar-
afmæli
Brechts
í TILEFNI aldarafmælis
Brechts mun Útvarpsleikhúsið
flytja nokkur verka hans á ár-
inu auk þess sem hans mun
verða minnst á ýmsan hátt í
dagski'á Útvarpsins. I Þjóðleik-
húsinu verður ieikrit hans
Kákasíski krítarhringurinn
leikið nú á vonnánuðum. Þá er í
undirbúningi dagskrá, þar sem
Sif Ragnhildardóttir flytur
kvæði eftir Breeht í þýðingu
Þorsteins Gylfasonar við lög
eftir Kurt Weill, Hanns Eisler
og Paul Dessau.
Bókaútgáfa ein stendur að
endurútgáfu bæklingsins ljóð
um leikhús eftir Brecht í þýð-
ingu Sigurðar Skúlasonar, sem
hefur yfiifarið þýðingu sína og
gert á henni nokkrar breytingar.
Forsström
sópar að sér
verðlaunum
FINNSKA skáldkonan Tua
Forsström sem hlaut Bók-
menntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs fyir rúmri viku sópar að
sér verðlaunum um þessar
mundir. Á fimmtudaginn hlaut
hún „Tollanderska verðlaunin“
sem Sænska bókmenntafélagið
veitir, en þau eru 60.000 finnsk
mörk. Forsström lýsti yfir gleði
sinni vegna verðlaunanna
hvorra tveggja, en sagði að
gleði sín væri fyrst og fremst
vegna þeirrar athygli sem ljóð-
listin fengi: „Verðlaunin eru
ekki aðeins mín heldur allra
þeirra sem yrkja,“ sagði hún.
Forsström hlýtur verðlaunin
fyrii' ljóðabók sína Eftir ;tð hafa
dvalist næturlangt meðal hesta.
Hún var einnig tilnefnd til
Runebergsverðlaunanna, en
þau fékk að þessu sinni Ulla-
Lena Lundberg fyrir skáldsögu
sína Regn. Verðlaunin eru
50.000 mörk og hafa verið veitt
ellefu sinnum áður.
Regn gerist í Afríku og er
meðal þeirra bóka sem vakið
hafa hvað mesta athygli í Finn-
iandi að undanförnu. Bókin
þykir ljóðræn og táknræn og í
henni er spurt veigamikilla
spuminga um tilvist okkar, að
sögn dómnefndarinnar.
Tveir sýn-
endur í gall-
eríkeðjunni
Sýnirými
KARL J. Jónsson opnaði nýja
sýningu laugardaginn 7. febrú-
ar í gailerí Sýniboxi við Vatns-
stíg. Verk hans ber titilinn „Sk-
inn“. Einnig mun Karl flytja í
símsvaragalleríinu Hlust verkið
„Grafskrift". Báðar sýningam-
ar eru opnar allan sólarhring-
inn í febrúar. Síminn í galleríi
Hlust er 551 4348.
I farandgalleríinu Barmi sýn-
ir Birgir S. Birgisson. Berandi
sýningar er stjórnandi sýning-
arrýmisins 20m2, Helgi Hjalta-
lín Eyjólfsson. Sýningunni lýk-
ur 1. mars.
I sýningarrýminu 20m2
stendur yfir sýning Birgis S.
Birgissonar „Skjálist" og er ná-
skyld sýningu hans í Barmi.
Stendur hún til 15. febrúar.
Sýningarrýmið 20m2, Vestur-
götu lOa, er opið frá kl. 15-18,
frá miðvikudegi til sunnudags.