Morgunblaðið - 10.02.1998, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 10. FEBRÚAR 1998 37
MENNTUN
Ljósmóðir veiti verðandi
móður samfellda umönnun
Nýjar áherslur eru í
ljósmóðurfræði sem
kennd er við Háskóla
Islands. Ljósmæður
vilja skapa konum fleiri
valmöguleika og draga
úr hinu tæknivædda
umhverfi fæðingarinn-
ar. Barneign er nátt-
úrulegt ferli en
ekki sjúkdómur sam-
kvæmt hugmyndafræði
ljósmæðra.
LJÓSMÓÐURFRÆÐIN á
langa sögu á íslandi og var
ein þeirra fræðigreina sem
komu til greina sem kennslugrein
við stofnun Háskóla íslands. Á
laugardaginn útskrifuðst hins
vegar fyrstu ljósmæðurnar frá
Háskóla Islands en námið er
tveggja ára nám á eftir hjúkrun-
arfræði.
Ólöf Ásta Ólafsdóttir, náms-
stjóri í ljósmóðurfræðum, segir
þessi tímamót í sögu ljósmóður-
fræða ekki síst felast í því að ljós-
mæður beri nú ábyrgð á náminu
en áður var yfirlæknir fæðingar-
deildar Landspítalans stjórnandi
námsins sem fram fór í Ljós-
mæðraskóla fslands.
„Ljósmóðurfræði er sérfræði-
grein barneignar og er fyrir kon-
una og fjölskyldu hennar,“ segir
Ólöf Asta og að það henti vei á ís-
landi að Ijósmæður séu líka hjúkr-
unarfræðingar, því þannig séu
þær starfskraftur sem nýtist vel,
til dæmis á landsbyggðinni. f Dan-
mörku og Hollandi er ljósmóður-
fræðin aðskilin hjúkrunarfræði.
Ólöf segir að meðalaldur ljós-
mæðra, sem útskrifuðust á laug-
ardaginn, hafi verið um 30 ár.
„En það merkir að um þroskaðar
konur er að ræða sem flestar hafa
átt börn sjálfar."
Hugmyndafræðin á bak við ljós-
móðurfræðina hefur breyst eftir
að skipulag námsins fluttist yfir á
hendur ljósmæðra. „Læknisfræð-
in hefur gengið út frá því að ekki
sé hægt að segja að fæðing sé
eðlileg fyrr en eftir að hún er yf-
irstaðin," segir Ólöf Ásta. Hún
segir að fyrir áhrif tæknimenn-
ingarinnar hafi meðganga og
fæðing fallið undir sjúkdóma og
„því þótti nauðsynlegt að láta það
koma sterkt fram í námsskránni
að ljósmæður líti á barneign sem
náttúrulegt ferli en ekki sem
sjúkdóm," segir Ólöf, „við horfun
því til baka til hins eðlilega og svo
fram á við.“
Ljósmóðurfræðin er vísindaleg
starfsþjálfun og próf til starfsrétt-
inda. Embættispróf þeirra veitir
titilinn candidata obstetriciorum.
Breytingarnar sem vænta má í
framtiðinni eru að ljósmæður
verði sjálfstæðari starfsstétt sem
geti notað þekkingu sína vel, sér-
staklega eftir að val til dæmis
reykvískra kvenna jókst. „Ljós-
móðir getur hugsað um alla með-
göngu konunnar og það þarf ekki
að kalla til lækni svo lengi sem
allt er eðlilegt," segir Ólöf Ásta,
„og ljósmæður hafa lög og rétt-
indi til að sjá um mæðraskoðun."
_ Ljósmæður vilja, að sögn
Ólafar, að konur hafi val og fái
þjónustu Ijósmæðra. Núna stend-
ur nær eingöngu til boða tækni-
vædd fæðingardeild. Aðrir mögu-
leikar eru heimafæðingar en þær
eru núna aðeins um 8 á ári.
MFS-aðferðin, sem felst í því að
ljósmóðir hugsar um hina verð-
andi móður heima nema hvað hún
Morgunblaðið/Golli
MARKMIÐIÐ er að vilji konu sé ávallt virtur," segir Ólöf Ásta Ólafs-
dóttir, námsstjóri f ljósmóðurfræði.
fæðir barnið á spftala en fer svo
eins fljótt heim aftur og auðið er
og fær áfram þjónustu ljósmóður,
býðst 200 konum árlega. Sex Ijós-
mæður anna þeim samfellt frá
upphafí meðgöngu til loka sæng-
urlegu. „Markmiðið er að mæta
þörfum mæðra og fjölskyldum
þeirra,“ segir Ólöf, „Á fæðingar-
deildinni er svo sérstakt Qöl-
skylduherbergi og má faðir til
dæmis sofa þar eftir fæðingu
barns.
Vatnsböð eru nú val fyrir konur
í Keflavík, á Selfossi, Húsavík og
Akranesi, bæði til að stilla verk-
ina og auðvelda hreyfingar og til
að fæða í. Þetta val þyrfti að vera
handa fleiri konum. „Ljósmæður
vilja skapa konum meira val og
tækifæri til að fá þá þjónustu sem
þær geta veitt," segir Ólöf.
Heimafæðingar eru ekki eins
ógnvænlegar og margir hafa
fmyndað sér. Samkvæmt loka-
verkefnum ljósmæðranna sem út-
skrifuðust á laugardaginn eru því
minni líkur á óhöppum eftir því
sem inngripin eru færri. Öryggi
er ekki bara tæknilegt heldur
skapar umhverfið öryggi og því
getur heimilið verið kjörinn stað-
ur til að fæða börn.
„Mikilvægt er að taka ekki alla
stjórn af fæðandi konum,“ segir
Ólöf, „allar uppréttar stöður eru
til dæmis góðar en ekki útafliggj-
andi eins og tíðkast.“ Hún segir
brýnt að meta markvisst hvort
tækninnar er þörf og þá hvað
tækni. „Markmiðið er að vilji
konu sé ávallt virtur og það er
hlutverk ljósmæðra að skapa þau
skilyrði að barnsfæðingin verði
einstakur atburður í lífi fólks,
og það upplifí hann á jákvæðan,
einstaklingsbundinn og persónu-
legan hátt,“ segir hún að lokum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
NÁMSEFNIÐ Sorpið okkar afhent. Ásgeir Guðmundsson hjá Náms-
gagnastofnun, Ingimundur Sigurpálsson SORPU og Magnús Jóhanns-
son umhverfisráðuneyti.
Námsefni um sorp
NAMSEFNIÐ Sorpið okkar var ný-
lega kynn tskólamönnum en það
fjallar um verndun umhverfis og
meðferð sorps. Ráðist var í gerð þess
að frumkvæði stjórnar SORPU í
samvinnu við umhverfisráðuneytið
og Námsgagnastofnun.
Vorið 1996 setti stjórn SORPU
fram þá hugmynd að gert yrði náms-
efni fyrir yngi-i nemendur um sorp,
meðferð þess og endurvinnslu. For-
svarsmenn Námsgagnastofnunar,
SORPU og umhverfisráðuneytis
ákváðu að námsefnið samanstæði af
forriti, mynd, verkefnum og leiðbein-
ingum.
Stiki ehf. sá um forritið en Böðvar
Leós sá um myndskreytingu náms-
efnis og hönnun umbúða en Sigur-
borg Matthíasdóttir ski-ifaði leið-
beiningar um forritið.
Þorgrímur Þráinsson skrifaði hand-
rit að myndbandi sem Kvikmyndafé-
lagið Nýja bíó gerði, Sigurbjörn Aðal-
steinsson leikstýrði myndinni.
Stefanía Bjömsdóttir samdi verk-
efnahefti fyrir nemendur og leið-
beiningar handa kennurum.
Grafík á
meistarastigi
KYNNING á nýju evrópsku fram-
haldsnámi á meistarastigi í listgrafík
verður í Myndlista- og handíðaskóla
íslands í fyi’irlestrarsal á 4. hæð,
Skipholti 1, fimmtud. 12. feb. kl. 16.
Markmið námskeiðsins er að
bjóða upp á nýjan valmöguleika í
framhaldsnámi fyrir nemendur sem
huga að aukinni menntun á sviði
grafíklistar. Umsóknarfrestur fyrir
nám sem hefst í október 1998 er til
30. apríl.
Haustið 1997 hófu fimm evrópskir
listaháskólar sameiginlegt evrópskt
nám á meistarastigi í listgrafík. Á
ensku hefur námið hlotið heitið
„PA&R - Printmaking, Art & Res-
erch“. Undirbúningar að náminu
hefur verið styrktur af menntasjóðn-
um Socrates/Erasmus. Það nám sem
hófst sl. haust er lokaáfangi í náms-
efnisþróun sem hefur staðið yfir
undanfarin þrjú ár. Myndlista- og
handíðaskóli íslands hefur verið sú
stofnun sem hefur stýrt verkefninu.
Nemendur
fá bækur
EIRÍKUR Þorláksson, forstöðu-
maður Listasafns Reykjavíkur,
afhenti grunnskólum Reykjavík-
ur nýlega íjölda listaverkabóka,
sýningarskráa og bæklinga frá
Listasafni Reykjavíkur - Kjar-
valsstöðum.
Eiríkur segir að bókagjöfin sé
framlag safnsins til skólanna í því
skyni að auka vægi myndmenntar
í skólastarfí. Borgarstjórn
ákvað í starfsáætlun fyrir árið
1998 að stuðla að tengslum
grunnskólabarna við menningar-
stofnanir með því að veita söfn-
unum í borginni eina milljón
króna til að auðvelda nemendum
ferðir á söfnin. Sérstakir starfs-
menn eru nú til að sinna fræðslu-
starfí á Kjarvalsstöðum og í Ár-
bæjarsafni. Gjöf Listasafns
Reylgavíkur er talin stuðla að
auknu og markvissara samstarfi
milli gninnskóla borgarinnar og
Listasafnsins.
sendum í póstkröfu
*5g£&
UTSALA
FJOLBREYTT URVAL AF DYNUM OG RUMUM
HEÍLSUKODDAR
LAOER&Alf
V E R S L U
ÓSÓTTAR PANTANÍR VERÐA SELDAR A ÞÆGÍLEGU VERÐÍ
Sþútiivog’í I I • Sími 508 5588
opið: mánudaga - föstudaga 9 - 18
laugardaga 10 - 14