Morgunblaðið - 18.09.1998, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Jim Edgar ríkisstjóri Illinois í Bandaríkjunum
Stj órnmálamenn
búa í fískabúri
Jim Edffar ríkisstjóri Illinois segir ljóst að
mál Bill Clintons Bandaríkjaforseta muni
hafa mikil áhrif á þingkosningar í haust.
Steingrímur Sigurgeirsson ræddi við
Edgar um stöðuna í bandarískum stjórn-
málum.
ÞAÐ lá vel á Jim Edgar,
ríkisstjóra Illinois, og að-
stoðarmanni hans. Þeir
voru nýbúnir að fá í hend-
umar nýja skoðanakönnun sem
sýndi fram á að af frammámönnum
í ríkinu væri það Michael Jordan,
liðsmaður körfuboltaliðsins
Chicago Bulls, er nyti meiri vin-
sælda meðal íbúanna en ríkisstjór-
inn.
Edgar er nú að ljúka öðru kjör-
tímabili sínu sem ríkisstjóri og
sækist hann ekki eftir endurkjörí.
Hann er repúblikani og hefur getið
sér orð fyrir ráðdeild í fjármálum
ríkisins. Frá því að hann tók fyrst
við embætti hefur hann lagt
áherslu á að draga úr útgjöldum
Illinois, án þess þó að draga úr
nauðsynlegri þjónustu. Þannig hef-
ur hann lagt ríka áherslu á aukin
útgjöld tii menntamáia en í staðinn
dregið úr eða hætt verkefnum á
vegum ríkisins, er hann taldi ekki
þjóna nægilega miklum tilgangi.
Ibúar Illinois virðast sáttir við störf
Edgars því er hann sóttist eftir
endurkjöri árið 1994 fékk hann 64%
atkvæða en það er mesta atkvæða-
magn sem nokkur ríkisstjóri Illino-
is hefur fengið í kosningum.
Viðskiptatengsl efld
Ríkisstjórinn er nú að hefja
ferðalag um Norðurlöndin til að
efla viðskiptatengsl þeirra við Illin-
ois. Hann segir ástæðu þess að
hann hafi ákveðið að koma við á Is-
landi vera kvöldverðarboð er hann
sat á síðasta ári þar sem forseti Is-
lands var einnig meðal gesta. Þeir
hefðu rætt saman og forsetinn
dregið upp spennandi mynd af
landi og þjóð. Því hefði hann
ákveðið að gera hér stans fyrst
ferðinni var heitið til Norðurlanda.
Hefur hann m.a. átt fundi með for-
seta Islands og forsætisráðherra
auk þess að rölta um Reykjavík og
fara út fyrir höfuðborgina.
I heimalandi Edgai-s kemst hins
vegar fátt annað að í hinni pólitísku
umræðu en samband Bill Clintons
forseta og hinnar ungu Monicu
Lewinsky. Edgar segir ljóst að
þetta mál muni reynast demókröt-
um erfitt í þingkosningum í haust.
í raun sé ekki hægt að bera þetta
mál saman við annað en Waterga-
te-málið á sínum tíma en það hafi
orðið til að margir repúblikanar
sátu heima í kosningum. „Eg held
að nú muni það gerast að margir
demókratar muni ekki mæta á
kjörstað," segir Edgar. Hann vísar
til nýrra skoðanakannana í Illinois
er bendi til að vinsældir forsetans
hafi minnkað um 20 prósentustig á
skömmum tíma. Það sé mikil
breyting því Clinton hafi ávallt ver-
ið vinsæll í ríkinu. I miðríkjum
Bandaríkjanna séu sveiflurnar enn
meiri. Það sé því líklegt að þetta
mál muni skipta miklu máli þegar
kjósendur geri upp hug sinn, jafn-
vel þótt málið sjálft verði kannski
ekki mikið í umræðunni í sjálfii
kosningabaráttunni. Það eina sem
gæti breytt þessari þróun væri
samúðarbylgja með forsetanum.
Ekkert benti þó til slíks.
Þjóðin klofin vegna
Lewinsky-málsins
Þegar Edgar er spurður hvað
það sé við Lewinsky-málið er fari
verst í bandaríska kjósendur,
sjálft sambandið eða tilraunirnar
til að breiða yfir það, segir hann
erfitt að alhæfa um það. „Það er
ólíkt milli einstaklinga yfir hverju
þeir reiðast mest. Sjálfur á ég
dóttur á svipuðum aldri og Monica
Lewinsky. Það hefur áhrif á mína
afstöðu en skiptir aðra litlu máli.
Mörgum öðrum finnst lygarnar
sárastar. Þjóðin er klofin í þessu
máli en þetta er eftir sem áður mál
er ekki mun hverfa. Það mun
halda áfram, líklega langt fram yf-
ir kosningar.“
En hvemig horfir það við Edgar
að mál af þessu tagi muni hugsan-
lega vera ríkjandi í hinni pólitísku
umræðu langt fram á næsta ár.
Hann segir óheppilegt að þetta
mál skuli hafa komið upp. Þær
ásakanir sem komnar séu fram á
hendur forsetanum séu hins vegar
mjög alvarlegar og þeim verði ekki
sópað undir teppið. Eina leiðin til
að binda enda á málið með snögg-
um hætti sé að Clinton segi af sér.
Ef þingyfirheyrslur hefjist muni
þær dragast á langinn og ýta enn
undir klofning þjóðarinnar. Sem
betur fer sé bandarískt efnahagslíf
hins vegar sterkt um þessar mund-
ir og gæti því staðið slíkt af sér.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Jim Edgar, ríkisstjóri Illinois.
Þegar Edgar er spurður hvort
hann telji sjálfur æskilegt að
Clinton segi af sér til að nýr forseti
geti einbeitt sér að efnahagsmál-
um þjóðarinnar og alþjóðamálum
af fullum krafti hugsar hann sig
um í stutta stund og segist síðan
vera hikandi við að gagnrýna for-
setann staddur á erlendri grundu.
Færa mætti rök fyrir því að það
væri best fyrir þjóðina að forset-
inn segði af sér. Hins vegar sýnd-
ist honum ekkert benda til að sú
yrði raunin, þrátt fyrir að margir
demókratar hefðu lagt það til á
bak við tjöldin. Því yrðu menn að
búa sig undir að fara alla leið.
Þingvítur væru þó hugsanleg
málamiðlun. „Fyrir sex mánuðum
hefði ég aldrei trúað því að við yrð-
um einhvern tímann í þessari
stöðu. Ég skil ekki hvað maðurinn
var að hugsa,“ segir Edgar.
Rannsókn Starrs
ekki einstök
En hvernig blasir það við honum
sem bandarískum stjórnmála-
manni að sérskipaður saksóknari
sem hefur rannsókn á lóðavið-
skiptum endar á að framkvæma
rannsókn á nær öllu lífi Banda-
ríkjaforseta. „Þetta er ekki jafn-
einstakt og menn kunna að halda.
Það eru stöðugt í gangi rannsóknir
á vegum saksóknara á hátterni og
embættisgjörðum einstaklinga í
opinberum stöðum. Þær vekja þó
ekki jafnmikla athygli og þetta
mál. Hver sá sem lætur kjósa sig í
embætti tekur ákvörðun um það
að búa í eins konar fiskabúri. Það
eru gerðar mjög strangar kröfur
til þeirra einstaklinga. Sá sem býð-
ur sig fram til slíkra starfa verður
að sýna ábyrgð á öllum sviðum því
gjörðir hans gætu einnig skaðað
aðra stjórnmálamenn. Auðvitað er
enginn fullkominn en menn verða
að gera sér grein fyrir þessari
hættu.“
Edgar segir að allt frá tímum
Watergate-hneykslisins hafi
ímynd stjórnmálamanna farið
versnandi í hugum almennings og
varla muni ástandið batna nú.
„Það er ein af sorglegustu hliðum
þessa máls.“
En hvemig lítur hann á málið
sem repúblikani? Væri betra að
forsetinn sæti áfram með Lewin-
sky-málið á herðunum en að AI
Gore varaforseti tæki við embætti.
„Ef litið væri á málið út frá hreinu
flokkspólitísku sjónarmiði þá væri
óbreytt ástand besta lausnin. Ég
held hins vegar að enginn stjórn-
málamaður myndi mæla með því.
Demókratar hafa látið í ljós miklar
áhyggjur af málinu á bak við tjöld-
in. Til lengri tíma litið held ég hins
vegar að það séu stofnanir okkar
sem muni bíða mestan skaða af
málinu."
Hvað stöðu Gore varðar og
hvort málið muni hafa áhrif á
ímynd hans segir Edgar að auðvit-
að eigi Gore ekki að bera ábyrgð á
Clinton. Þegar upp er staðið séu
örlög þeirra hins vegar óneitan-
lega samtvinnuð. „Tíminn mun
leiða í ljós hver áhrifin verða. Ég
held þó að Gore verði metinn út
frá Gore.“
Vegna þeirra miklu vinsælda er
hann nýtur hefur Edgar stundum
heyrst nefndur sem hugsanlegur
þátttakandi í forkosningum
Repúblikanaflokksins fyrir næstu
forsetakosningar. Þegar hann er
spurður hvort líklegt sé að hann
muni sjást í pólitískri baráttu á ný
eftir að hann lætur af embætti rík-
isstjóra segist hann hafa starfað í
stjórnmálum um þriggja áratuga
skeið og finnist hann hafa skilað
sínu. Auðvitað hafi alltaf einhverjir
áhuga á að bjóða sig fram til for-
seta. Hann sé þó þeirrar skoðunar
að einhver ætti að setjast niður
með þeim mönnum og leiða þeim
ýmislegt fyrir sjónir.
Gamlar syndir bandarískra þingmanna dregnar fram í dagsljósið hver af annarri
Henry Hyde viður-
kennir fr amhj áhald
komið nálægt fréttinni og
John D. Podesta, starfs-
mannastjóri Hvíta hússins,
hringdi í Hyde til að full-
vissa hann um það. Síðan
gaf sig fram eftirlauna-
þegi á Florida og sagðist
hafa upplýst Salon um
málið. Andrúmsloftið í
þinginu er hins vegar lævi
blandið eftir allt, sem á
hefur gengið í Lewinsky-
málinu, og fylkingarnar
gruna hver aðra um
græsku.
Nýjar leikreglur
David Talbot, ritstjóri
Salons og höfundur frétt-
arinnar, segist hafa skýrt
NÝTT „kynlífsævintýri“ er komið upp á
Bandaríkjaþingi og nú er það repúblikan-
inn Henry J. Hyde, formaður dómsmála-
nefndar þingsins, sem er á sakborninga-
bekknum. Hefur hann játað í viðtali við
tímarit að hafa haldið framhjá og verið í
tygjum við gifta konu í fimm ár á sjöunda
áratugnum. Kom þetta fram í Reuters-
frétt og Washington Post í gær.
Hyde viðurkenndi þetta eftir að
veftímaritið Salon, sem hefur gagnrýnt
óháða saksóknarann Kenneth Starr harð-
lega, skýrði frá því, að það ætlaði að segja
í smáatriðum frá sambandi hans við
snyrtifræðinginn Cherie Snodgrass. Hyde,
sem mun stjórna rannsókn á því hvort rétt
sé að höfða mál á hendur Bill Clinton for-
seta, er þriðji þingmaður repúblikana, sem
játað hefur á sig framhjáhald á hálfum
mánuði.
Þingmenn repúblikana segjast vissir
um, að Hvíta húsið standi á bak við frétta-
flutninginn og einn þeirra sagði, að mis-
beiting valds væri miklu alvarlegra mál en
framhjáhald fyrir 30 árum.
„Bernskubrek"
„Það er löngu fymt yfir þessi bernsku-
brek mín,“ sagði í yfirlýsingu Hyde en
hann var rúmlega fertugur er hann hélt
við Snodgrass. „Ég læt nægja að segja, að
við Cherie Snodgrass vorum góðir vinir
fyrir langa-, langalöngu og þegar eigin-
maður hennar sneri sér til konu minnar þá
slitum við sambandinu. Eini tilgangurinn
irieð því að draga þetta fram í dagsljósið
núna er að klekkja á mér og það mun ekki
takast. Ég ætla að sinna skyldu minni og
taka til athugunar þær alvarlegu ásakanir,
sem bornar em á Clinton í skýrslu Starrs."
Hvíta húsið og Salon neituðu að nokkur
maður á vegum ríkissljómarinnar hefði
frá þessu rnáli vegna þess, að „Starr-
skýrslan og óvinir Clintons hafa búið til
nýjar leikreglur. Eftir að Starr lagði fram
skýrslu, sem hefur ekkert inni að halda
nema kynlífslýsingar, þá er ekki nema
eðlilegt að upplýsa allt um stuðningsmenn
hans, mennina, sem ætla að dæma Clinton.
Fjölmiðlarnir þreytast nefnilega ekki á að
lofa Hyde fyrir heiðarleika og réttsýni.“
Talbot segist hafa fengið söguna hjá
Norm Sommer, eftirlaunaþega á Florida,
demókrata og vini fyrrverandi eiginmanns
Snodgrass. Dregur Sommer enga fjöður
yfir það, að hann hafí sagt frá þessu vegna
„ofsóknanna“ gegn Clinton.
„Það er ekkert, sem heitir „fyrnt“ þegar
Henry Hyde á í hlut,“ segir Sommer.
„Hann er mesti hræsnarinn í Washington.
Hvernig getur hann gerst dómari yfir
Clinton þegar hann er sjálfur sekur um
hórdóm?“
Talaði við 57 blaðamenn
Sommer sagðist hafa haft samband við
57 blaðamenn síðasta hálfa árið til að fá
þá til að birta söguna, sem Snodgrass
sagði honum. Kvað hann fréttamenn á
Los Angeles Times og Boston Globe hafa
sýnt því áhuga en ritstjórarnir bannað
það. Sagðist hann einnig hafa haft sam-
band við Hvíta húsið og Landsnefnd
Demókratafiokksins en „enginn vildi tala
við mig“.
í Salon segir, að framhjáhald Hydes
hafí byijað 1965, ári áður en hann var
kjörinn í fulltrúadeild Illinois-ríkis. Hyde
var þá kvæntur, 41 árs að aldri, en Cherie
Snodgrass 29 ára gömul og þriggja barna
móðir. Fred, fyrrverandi eiginmaður
hennar, lét Salon fá mynd afhenni með
Hyde og er á hana skrifað „Ég elska þig,
Cherie" og undirrituð „Hank, 30. des.
1966“.
Fred Snodgrass, fyrrverandi húsgagna-
sölumaður í Chicago, sagði f viðtali, að
Hyde væri „yfirgengilegur hræsnari", sem
hefði eyðilagt hjónaband sitt. „Hann flek-
aði unga konu með þijú lítil börn,“ sagði
hann. „Clinton lét sér þó nægja einhleypa
konu.“
Snodgrass sagði, að Hyde hefði „leikið
sér“ að konu sinni og seinna komið henni
fyrir í ákveðinni íbúð. „Hann var inyndar-
legur maður með nóga peninga og gat því
boðið henni hingað og þangað."
Veldur demókrötum
áhyggjum
Síðustu tvær vikurnar hafa tveir aðrir
þingmenn Repúblikanaflokksins viður-
kennt framhjáhald, þau Dan Burton og
Helen Chenoweth, en sagan um Hyde
veldur meiri titringi. Halda repúblikanar
því fram, að Hvíta húsið standi á bak við
þetta og demókratar hafa af því áhyggjur,
að þetta geti komið þeim illa jafnvel þótt
frammámenn í flokknum eigi enga sök á
fréttaflutningnum.
i