Morgunblaðið - 18.09.1998, Síða 34

34 FÖSTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1998 35

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
DRAUGAR
FORTÍÐ ARINN AR
DRAUGAR úr fortíðinni virðast hafa skotið upp kollinum
við samningu utanríkismálakafla málefnaskrár hins
væntanlega framboðs Alþýðuflokks, Alþýðubandalags og
Kvennalista. Þar sem fjallað er um aðild Islands að Atlants-
hafsbandalaginu segir að ekki séu ráðgerðar breytingar á
henni á næsta kjörtímabili, en síðan segir: „Framtíðarmark-
miðið hlýtur samt að vera að Island geti staðið utan hernað-
arbandalaga.“ Með öðrum orðum er gefið í skyn að eftir
næsta kjörtímabil geti svo farið að breytingar verði gerðar á
aðild Islands að NATO, komist vinstri samfylkingin til
valda.
Aðild Islands að NATO hefur reynzt heilladrjúg. Islenzkir
stjórnmálaflokkar, að Alþýðubandalaginu og Kvennalistan-
um undanskildum, hafa stutt aðild Islands að Atlantshafs-
bandalaginu. Stuðningur almennings við NATO-aðild og
veru varnarliðsins hér á landi hefur jafnframt verið mikill
undanfarna áratugi. Vinstrimenn fá ekki mörg ný atkvæði út
á þá stefnu sína að endurskoða aðild Islands að bandalaginu.
Atlantshafsbandalagið hefur skilað árangri; það tryggði
friðinn í Evrópu um fjörutíu ára skeið og hefur á síðastliðn-
um árum orðið þungamiðjan í nýju öryggismálakerfi Evr-
ópu; gegnir t.d. lykilhlutverki við að stilla til friðar í Bosníu
og reisa landið úr rústum. Fyrrverandi kommúnistaríki í
Austur-Evrópu leystu upp hernaðarbandalag sitt, Varsjár-
bandalagið, og sækjast nú hvert af öðru eftir aðild að Atl-
antshafsbandalaginu. Ríki, sem áður fylgdu hlutleysisstefnu,
t.d. Finnland og Svíþjóð, eiga nú náið hernaðarlegt og póli-
tískt samstarf við NATO. Rússland, gamla óvinaríkið, á
sömuleiðis náið samstarf við bandalagið.
I engu aðildarríki Atlantshafsbandalagsins er það á dag-
skrá að leysa bandalagið upp eða segja sig úr því. Hug-
myndir um slíkt hjá íslenzkum vinstrimönnum eru ekkert
annað en forneskjulegt bergmál af málflutningi fylgismanna
Sovétríkjanna á dögum kalda stríðsins.
Tilgangur Atlantshafsbandalagsins er ekki lengur ein-
vörðungu sá að verja aðildarríkin vopnaðri árás, heldur að
tryggja öryggi í Evrópu með margvíslegum hætti. Öryggis-
hugtak NATO hefur breytzt og borgaralegir þættir vega nú
ekki síður þungt en hinir hernaðarlegu. Þetta felur í sér ný
tækifæri fyrir ísland, sem ekki hefur yfir her að ráða, að
auka hlut sinn í starfi Atlantshafsbandalagsins og stuðla
þannig að friði og öryggi í Evrópu. Á þetta ber að leggja
áherzlu við stefnumótun í varnar- og öryggismálum, ekki
hvernig ísland geti staðið utan þessa mikilvæga öryggis-
bandalags. Þótt vægi hins borgaralega þáttar í öryggismál-
um hafi aukizt er barnaskapur að halda að hægt sé að
tryggja öryggi í Evrópu, sem eingöngu verður gert með al-
þjóðlegu samstarfi, án þess að hernaðarþátturinn komi þar
inn í myndina.
Það ber síðan ekki vott um mikla þekkingu á íslenzkum
utanríkismálum þegar vinstrimenn segja í málefnaskrá
sinni: „Teknar verði upp viðræður við Bandaríkjastjórn um
varnarsamninginn. Uppsagnarákvæði hans taka gildi árið
2000 og varnarsamningurinn er úti árið 2001.“
Varnarsamningurinn frá 1951 er grundvallarskjalið í
varnarsamstarfi Islands og Bandaríkjanna. Hann kveður á
um þá skuldbindingu Bandaríkjanna að verja Island og þá
skyldu íslands að leggja hér til aðstöðu fyrir varnarlið, til að
verja landið sjálft og samningssvæði NATO. Varnarsamn-
ingurinn er uppsegjanlegur með ákveðnum fyrirvara, en í
honum eru engin ákvæði um að hann renni út árið 2001. Það
ár rennur hins vegar út gildistími samkomulags íslands og
Bandaríkjanna um það með hvaða hætti ríkin framkvæma
skyldur sínar samkvæmt varnarsamningnum. Það sam-
komulag breytir engu um varnarsamninginn og þær skuld-
bindingar, sem í honum felast. Það breytir litlu þótt for-
svarsmenn samfylkingarinnar reyni nú að leiðrétta þennan
reginmisskilning sinn, eftir að hafa verið bent á hann.
Tvisvar á undanförnum árum hefur verið samið við
Bandaríkin um framkvæmd varnarsamningsins. I bæði
skiptin hefur verið tekið mið af aðstæðum í alþjóðamálum og
varnarviðbúnaður hér á landi hefur heldur verið dreginn
saman eftir að kalda stríðinu lauk. í þeim viðræðum, sem
munu hefjast árið 2000 um endurskoðun þessa samkomulags
- burtséð frá því hvaða ríkisstjórn verður við völd á Islandi
- verður einnig tekið mið af aðstæðum í alþjóðamálum. Þótt
aldrei hafi verið gert ráð fyrir að varnarliðið yrði hér á landi
um aldur og ævi, er ótímabært að gera ráð fyrir verulegum
samdrætti í starfsemi þess frá því, sem nú er. Því veldur
ekki sízt hið ótrygga efnahags- og stjórnmálaástand í Rúss-
landi, sem orðið hefur til þess að vestræn ríki eru fremur á
varðbergi í varnar- og öryggismálum en verið hefur undan-
farin misseri. Og svo mikið er víst að viðræðurnar, sem
munu hefjast árið 2000, hafa aldrei átt að snúast um það
hvort varnarsamstarfinu verði haldið áfram, heldur hvernig.
Málefnaskrá samfylkingar vinstrimanna kallar fram hörð viðbrögð stjórnarflokkanna en forystumenn vinstriflokkanna verjast
Davíð Oddsson
forsætisráðherra
Stefnan illa
grunduð og
dtrúverðug
„ÞAÐ kemur manni á óvart hvað þetta er
illa unnið og illa undirbúið," sagði Davíð
Oddsson forsætisráðherra um málefnaskrá
sameiginlegs framboðs félagshyggjuflokk-
anna. Hann segir að utanríkismálastefnan
byggist á misskilningi á varnarsamningnum
og loforð um ný útgjöld stefni efnahagsleg-
um stöðugleika í voða.
„Það er nánast sama hvar maður ber nið-
ur. Það vekur furðu hvað þetta er lítið
grundað og ótrúverðugt. Ég get nefnt að
þeir byggja stefnu sína í varnarmálum á því
að varnarsamningurinn við Bandaríkin
renni út árið 2001. Það er ekki fótur fyrir
þessu. Annar formanna flokkanna situr í ut-
anríkismálanefnd og það er hreinlega dap-
urlegt að upplifa að hann virðist ekki vita
þetta.
Þeir vh'ðast rugla varnarsamningnum
saman við að það voru gerðar nótur um fyr-
irkomulag vamanna árið 1996 og þar segir
að aðilar geti ef þeir vilja tekið upp viðræður
um þetta efni síðar. Það er athyglisvert að
Margrét Frímannsdóttir segir í gær að það
sé sameiginlegt langtímamarkmið þessara
flokka að ganga úr NATÓ þótt það verði
ekki gert á kjörtímabilinu. Það er líklega
það eina sem er sögulegt í þessu, að Alþýðu-
flokkurinn hefur samþykkt að ganga úr
NATÓ. Þetta vekur töluverða athygli, ekki
síst í ljósi þess að flestar þjóðir í Evrópu, að
Svíþjóð og Finnlandi kannski undaskildum,
vilja ganga í NATÓ,“ sagði Davíð.
Stefnt að því að afnema
staðgreiðslukerfí skatta
„Það er talað um að það eigi að afnema
kvótakei'fið, en engin svör gefín við því hvað
eigi að taka við. Eiga menn þá bara að veiða
eins og þeir hafa getu og vilja til? Það virðist
nú ekki vera því jafnframt er talað um að
taka eigi upp veiðileyfagjald, en ekkert er
sagt hvers konar veiðileyfagjald þeir vilja.
Jafnframt vilja þeir auka nýliðun í greininni,
en allh- viðurkenna að ef veiðileyfagjald er
lagt á verður enn erfíðara fyrir nýja aðila að
komast inn í greinina.
Síðan er talað um að taka eigi upp fjöl-
þrepaskattkerfí. Hvað þýðir það? Það þýðir
að teknir verða upp eftir á greiddir skattar.
Það er ekki hægt að vera með margþrepa-
skattkerfí nema að greiða skattana eftir á.
Við erum með hátekjuskatt núna og hann er
greiddur eftir á og það er nokkuð flókið og
erfitt í raun.
Loforð sem stefna
stöðugleika í hættu
Þeir taka eina setningu úr minni stefnu-
ræðu um að halda stöðugleika, fóstu gengi
og lágum vöxtum. Síðan boða þeir efnahags-
stefnu sem gengur þvert á þetta. Þarna eru
endalausir óskalistar um aukin útgjöld, sem
slá má á að kosti 40-60 milljarða á ári. Það
þýðir að í staðinn fyrir að vera að borga nið-
ur skuldir ríkissjóðs um 20 milljarða á
tveimur árum á að stórauka útgjöldin sem
myndi stefna efnahagslífinu í öngþveiti.
Þetta stefnuplagg boðar því öngþveiti í efna-
hagsmálum, eftir á greidda skatta, uppnám í
varnarmálum og úrsögn úr NATÓ.
Ég vona að forystumenn flokkanna kynni
þetta plagg vel því þá er ég sannfærður um
að fylgi við þessa flokka minnkar mikið. Ég
hef ekki trú á að það vilji margir greiða
þessu plaggi atkvæði.
Það eina sem Kvennalistinn fær út úr
þessu er að stofnað verði jafnréttisráðu-
neyti. Það er reyndar ekkert sagt hvað það
eigi að gera. Þetta gerist á sama tíma og
fram kemur í fréttum að Island sé í fjórða
sæti í heiminum hvað varðar jafnrétti kynj-
anna. Þá á að stofna jafnréttisráðuneyti. Það
er talað um að það eigi að fara fram jafnrétt-
ismat á öllum lagafrumvörpum. Ef tillaga
kemur fram um að við hefjum hvalveiðar þá
á að fara fram jafnréttismat á því, væntan-
lega til að athuga hvað marga hvali af hvoru
kyni á að veiða. Þegar menn fara að sjóða
svona saman og reyna að fela það fyrir sjálf-
um sér og öðrum að þeir eru ósammála þá
kemur svona vitleysa út,“ sagði Davíð.
Talsmenn Framsóknarflokks
09 þingflokks óháðra
Stefnan
kostar tugi
milljarða
PÁLL Pétursson, félagsmálaráðherra og
þingmaður Framsóknarflokksins, segir að
kostnaður við málefnaskrá sameiginlegs
framboðs félagshyggjuflokkanna hlaupi á
tugum milljarða. Steingrímur J. Sigfússon,
þingmaður óháðra, segir að í málefna-
skránni sé reynt að breiða yfir ágreining
sem sé til staðar milli flokkanna.
„Þetta plagg er það sem í pólitík er stund-
um kallað gluggaskreyting. Það versta við
hana er að hún er ansi dýr. Ég sé ekki hvar
á að taka peninga í þetta. Það kann að vera
að það eigi að gera það með auðlindagjaldi,
en það verður þá að vera afar hátt og ég sé
ekki að landsbyggðin beri það með nokkru
móti. Ég hef ekki reynt að taka saman hvað
þarna er um mikla fjárhæðir að ræða, en
maður sér strax að þetta kallar á margra
tuga milljarða útgjöld,“ sagði Páll.
Páll sagðist telja að stefna framboðsins í
utanríkismálum væri illa grunduð og fóta-
laus. Bersýnilegt væri að utanríkisstefnan
hefði verið sett fram með það að markmiði
að allir fengju eitthvað sem þeir vildu heyra.
Þetta endurspeglaðist svo í yfirlýsingum
forystumanna flokkanna. Sighvatur Björg-
vinsson segði að herinn væri ekki að fara að
pakka saman, en Svavar Gestsson segði að
hann væri að fara.
Páll sagðist hafa efasemdir um að þetta
samstarf yrði varanlegt vegna þess að innan
þessara flokka væri fólk með ólík lífsviðhorf.
Markmið þeirra virtist fyrst og fremst vera
að styrkja stöðu sína í þinginu, ekki vegna
þess að það væri sammála um hvert bæri að
stefna heldur til þess að reyna að tiyggja
sem flest þingsæti.
Steingrímur J. Sigfússon, þingmaður
óháðra, sagði að í málefnaskránni væri ým-
islegt jákvætt eins og áherslur í félags- og
velferðarmálum. Það kæmi að sjálfsögðu
ekkert á óvart enda hefði það legið fyrh' frá
byrjun að á því sviði ættu allir flokkarnir
auðveldast með að mætast.
„Það vekur athygli að þetta er sett fram
sem tiltölulega einfaldur jákvæðui' listi yfír
allt það góða sem menn ætli að gera. Það
þarf ekki glöggskyggna menn til að sjá að
það mun kosta mikið fé að uppfylla allar
þessar óskir. Maður leitar því að svörum við
því hvernig eigi að fjármagna þetta. Það er
hvergi minnst á tekjuöflun í plagginu, en
menn nefna að það þurfi að stokka upp í rík-
isrekstrinum og forgangsraða verkefnum. Á
þá að skera eitthvað niður á móti og þá
hvað?“
Reynt að breiða yfir ágreining
Steingrímur sagði athyglisvert að utan-
ríkismálin fengju ekki mikinn sess í plagg-
inu. Hann kvaðst vera ósammála þeirri
stefnu sem væri mörkuð í Evrópumálum og
afstöðu til hersins og veru Islands í hernað-
arbandalögum. Stefnan væri óljós og óskýr
enda hefðu talsmenn flokkanna strax lent í
erfiðleikum við að túlka orðalag utanríkis-
málakaflans.
„Við þessu mátti búast, enda er þarna
reynt að fela í óljósu orðalagi mjög djúp-
stæðan ágreining. Það_ liggur t.d. fyrh' að
hluti hópsins telur að ísland eigi að gerast
aðili að ESB, en þarna eru væntanlega ein-
hverjir efth' sem era því andvígir. Þennan
ágreining er ekki svo auðvelt að fela þó
menn reyni að pakka honum niðm- í
frystikistu í fjögur ár.“
Málefnaskráin leiðrétt
Varnarsamn-
ingurinn renn-
ur ekki út 2001
í MÁLEFNASKRÁ samfylkingar Alþýðu-
flokks, Alþýðubandalags og Kvennalista,
sem kynnt var í fyn-adag, segh' að varnar-
samningur Islands og Bandaríkjanna renni
út árið 2001. Engin ákvæði um slíkt eru í
vamarsamningnum frá 1951, sem kveður á
um skyldu Bandaríkjanna til að verja Island
og skyldu íslands til að leggja til aðstöðu
fyrir varnarlið. Hins vegar hefur tvisvar á
undanfórnum árum verið gert sérstakt sam-
komulag íslands og Bandan'kjanna um
framkvæmd varnarsamstarfsins. Samkomu-
lagið er gert á grundvelli varnarsamningsins
og kveður eingöngu á um það með hvaða
hætti ríkin uppfylli þær skyldur, sem hann
fjallar um. Núverandi samkomulag gildir til
ársins 2001.
í málefnaskrá samfylkingarinnar segir
m.a.: „Teknar verði upp viðræður við
Bandaríkjastjórn um varnarsamninginn.
Uppsagnarákvæði hans taka gildi árið 2000
og varnarsamningurinn er úti árið 2001.“
Engin ákvæði um gildistíma
varnarsamningnum
Þetta kemur ekki heim og saman við það,
sem segir í vamarsamningnum sjálfum. Þar
eru engin ákvæði um gildistíma samnings-
ins, heldur er hann í gildi þar til annað hvort
ríkið segir honum upp. Uppsagnarákvæðin
eru í 7. grein samningsins og segh- þar:
„Hvor ríkisstjórnin getur, hvenær sem er,
að undanfarinni thkynningu til hinnar ríkis-
stjórnarinnar, farið þess á leit við ráð Norð-
ur-Atlantshafsbandalagsins, að það endur-
skoði, hvort lengur þurfi á að halda framan-
greindri aðstöðu, og geri tillögur til beggja
ríkisstjórnanna um það, hvort samningur
þessi skuli gilda áfram. Ef slík málaleitan
um endurskoðun leiðir ekki til þess, að ríkis-
stjórnirnar verði ásáttar innan sex mánaða,
frá því að málaleitanin var borin fram, getur
hvor ríkisstjórnin, hvenær sem er eftir það,
sagt samningnum upp, og skal hann þá falla
úr gildi tólf mánuðum síðar.“
Samkomulag um framkvæmd á skyld-
um samkvæmt varnarsamningnum
ísland og Bandaríkin gerðu árið 1994
samkomulag um varnarviðbúnað í Keflavík-
urstöðinni og framkvæmd varnarsamnings-
ins. Þetta samkomulag var endurskoðað árið
1996. Samkomulagið byggist á varnarsamn-
ingnum frá 1951 en breytir honum ekki á
neinn hátt. Þótt það renni út eru grundvall-
arskyldur ríkjanna samkvæmt varnarsamn-
ingnum óbreyttar.
Gildistími samkomulagsins, sem gert var
1996, er til fimm ára, þ.e. þar til snemma árs
2001, og er gert ráð fyrir að samningar um
endurskoðun þess hefjist á fimmta ári gildis-
tímans, þ.e. árið 2000. Þótt samkomulagið
renni út breytir það hins vegar engu um
varnarsamninginn; hann verður áfram í gildi
nema annaðhvort ísland eða Bandaríkin
ákveði að segja honum upp.
„Ónákvæmt orðalag"
Heimir Már Pétursson, ritari nefndarinn-
ar, sem vann málefnaskrá flokkanna
þriggja, sendi í gær frá sér fréttatilkynn-
ingu, þar sem segir um áðurnefndan kafla í
málefnaskránni: „Hér er um ónákvæmt
orðalag að ræða þar sem vísa átti til sam-
komulags sem gert var árið 1996 í samræmi
við varnarsamninginn frá 1951. Nefndin sem
vann málefnaskrána gerir því þá breytingu
að á bls. 12 komi í stað áður tilgreindra
tveggja málsliða tveir nýir málsliðir sem
orðist svo: „Teknar verði upp viðræður við
Bandaríkjastjórn um varnarsamninginn og
samkomulag honum tengt sem gert var árið
1994 og endurskoðað árið 1996. Ráðgei'ður
gildistími samkomulagsins er til ársins 2001
og endurskoðunarákvæði þess taka gildi ár-
ið 2000.“
Sighvatur Björgvinsson
formaður Alþýðuflokksins
Stefna Alþýðu-
flokksins í
varnarmálum
óbreytt
SIGHVATUR Björgvinsson, formaður Al-
þýðuflokksins, segir að hvorki flokkur hans
né Alþýðubandalagið hafi breytt um stefnu
varðandi aðild Islands að Atlantshafsbanda-
laginu og veru bandarísks varnarliðs hér á
landi. Alþýðuflokkurinn styðji áfram NATO-
aðild og veru varnarliðsins, þótt í málefna-
ski'á vinstri flokkanna segi að framtíðar-
markmiðið sé að ísland geti staðið utan
hernaðarbandalaga.
„Alþýðuflokkurinn hefur ekki breytt sinni
stefnu að neinu leyti. Þetta er stefna sam-
eiginlegs framboðs og ég held að það sé ekk-
ert athugavert við að það sé framtíðarmark-
mið að land geti staðið utan hernaðarbanda-
laga. Það hlýtur að vera markmið okkar
allra, sama í hvaða landi við búum eða í
hvaða flokki við stöndum, að áframhaldandi
þróun til friðar geti orðið í þá átt að við þurf-
um ekki lengur á hernaðarbandalögum að
halda til að gæta öryggis landanna,“ segir
Sighvatur.
Engin breyting á skuldbindinguin
gagnvart NATO
„Þarna er verkefnaskrá til næstu fjög-
urra ára og þar er sagt skýrt að það standi
ekki til að gera neinar breytingar á aðild ís-
lands að Atlantshafsbandalaginu á þeim
tima.“
Aðspurður hvað höfundar málefnaskrár-
innar hafi fyrh' sér, þegar þeir tala um að
Bandaríkin vilji draga úr herstyrk sínum á
íslandi, segh' Sighvatur: „Það hafa til dæmis
komið fram yfh'lýsingar frá Bandaríkja-
stjórn og bandaríska þinginu um að þessir
aðilar telji ástæðu til að draga saman her-
afla Bandaríkjanna í Evi-ópu vegna friðvæn-
legra ástands í þeim heimshluta. Það hefur
komið fram í viðræðum við Bandaríkin, nú
síðast við umræður um hvernig staðið skuli
að varnarmálum á Islandi, að þau ræða um
samdrátt hér á Islandi með sama hætti og í
Evrópu og þegai' hafa verið stigin ski'ef í þá
átt. Við erum að tala um hvernig við eigum
að bregðast við þeim viðfangsefnum, sem
munu koma upp á kjörtímabilinu. Það er al-
veg sama hverjir sitja í ríkisstjórn á Islandi,
við verðum að taka upp viðræður við Banda-
ríkin um varnarmál, því að samkomulagið
um framkvæmd varnarsamningsins fellur úr
gildi. Við ætlum að ræða við Bandaríkja-
menn um framhaldið, þai' á meðal hvernig á
að bregðast við ef samdráttur í rekstri varn-
arliðsins verður meiri en þegar er orðið, eða
ef herinn skyldi vera á föram. Við verðum
þá að taka upp atriði eins og til dæmis það
að við ætlum ekki á þessu tímabili að gera
neinar breytingar á skuldbindingum okkar
gagnvart NATO.“
Ummæli Klaibers
íhlutun í innanríkismál
Sighvatur segist telja ummæli dr. Klaus-
Peter Klaiber, yfirmanns stjórnmáladeildar
Atlantshafsbandalagsins, í Morgunblaðinu í
gær afar óviðurkvæmileg og raunar íhlutun
í innanríkismál íslands. Klaiber sagðist
undrandi á stefnu vinstri samfylkingarinnar
í öryggismálum. „Þetta er starfsmaður
NATO, sem er að tjá sig um mál, sem hann
hefur ekki haft mikinn tíma til að skoða eða
kynna sér,“ segir Sighvatur. „Það er ekkert
í málefnaski'ánni, sem gefur tilefni til að
embættismaður Atlantshafsbandalagsins sé
að háfa afskipti af innanríkismálum á Is-
landi. Ég tel þetta óviðurkvæmilegt, að
þetta eigi ekki við rök að styðjast. Þetta er
fráleitt, út í hött og órökstutt. Sem gamall
meðlimur í þingmannanefnd NATO og
stuðningsmaður NATO í áranna rás, finnst
mér þetta svo forkastanlegt að ég á ekki orð
yfir það.“
Sighvatur segir að hann hafi verið búinn
að þiggja boð um að hitta dr. Klaiber í
kvöldverðarboði á vegum þýzka sendiráðs-
ins. „Ég hef ekkert við þennan mann að
tala,“ segir hann nú.
Málefnaskrá sameiginlegs
framboðs verður áfram til
skoðunar í flokkunum
Mismunandi
áherslur á
breytingar á
stefnuskránni
FORYSTUMENN stjómarandstöðuflokk-
anna hafa ekki alveg sömu afstöðu til þess
hvað vænta megi mikilla breytinga á þeirri
málefnaskrá, sem flokkai'nh' lögðu fram í
fyrradag. Þeir eru þó sammála um að mál-
efnaskráin sé tillaga sem fari nú til nánari
umfjöllunar innan flokkanna.
Á upphaflegu titilblaði framan við mál-
efnaskrá flokkanna segir að um sé að ræða
málefnaskrá sameiginlegs framboðs, sem sé
undiri'itað með fyrirvara um samþykki við-
komandi flokka. Á síðustu stundu var hætt
við að dreifa þessu blaði til fjölmiðla, en
þeim sent í fyrrakvöld blað þar sem segir að
málefnaskráin sé „tillaga um grunn að kosn-
ingastefnuskrá væntanlegs framboðs".
Svavar segir að
breytinga sé að vænta
„Það kemur fram á titilblaði að þetta eru
tillögur, en ekki endanlega frágengið plagg.
Það er ýmislegt í þessu sem eftir er að ljúka.
Frá þessu var gengið í gær [í fyrradagþ Það
þýðir að þessu máli er vísað til stýrihópsins
til meðferðar. Það eru nokkur pólitísk verk-
efni sem eftir er að vinna og fara í hendurn-
ar á þessum stýrihópi. Margrét Frímanns-
dóttir hefur nefnt fjármögnun á þessu. Það
er einnig að ljóst að það þarf að ræða betur
um veiðileyfagjald og sama á við um nokkur
atriði í utanríkismálum," sagði Svavar
Gestsson, formaður þingflokks Alþýðu-
bandalagsins.
Stefnu í utanríkis- og
sjávarútvegsmálum ekki breytt
Sighvatur Björgvinsson, formaðm’ Al-
þýðuflokksins, sagði að málefnaskráin færi
til flokkanna og á granni hennar yrði samin
kosningastefnuskrá sem yrði styttri og af-
markaðri. Stýrihópurinn, sem í sitja fulltrú-
ar frá flokkunum, fengi hana til umfjöllunar,
en verkefni hópsins væri einnig að hafa sam-
ráð um framboðsmál og ná samkomulagi um
fjármál. Sighvatur tók hins vegar fram að
stefnu í stórum pólitískum málum yrði ekki
breytt, eins og sjávarútvegsmálum og utan-
ríkismálum.
„í þessari málefnaskrá er sambland af
stefnumálum og viðfangsefnum. Auðlinda-
mál og aðild að Evrópusambandinu eru
þama ákveðin og það sem við þurfum að
gera er að svara kjósendum um hvernig við
ætlum nánar að leggja á auðlindagjald, þ.e.
framkvæmdina. Við þurfum einnig að taka
út þau verkefni sem við ætlum að vinna á
næstu fjórum árum. Þeim stefnumálum sem
þarna er að finna verður ekki breytt. Þetta
er samkomulag á milli flokkanna,“ sagði Sig-
hvatur.
Margrét sagði að málefnaskráin færi nú
til umfjöllunar í svokölluðum stýrihóp. Hún
yrði send út til félaga í einstökum kjördæm-
um og ennfremur hefði verið ákveðið að
óska eftir fundi með samtökum launafólks til
að fá ábendingar um markmið og leiðir.
Eftir að útfæra stefnuna
Guðný Guðbjörnsdóttir, formaðui' þing-
flokks Kvennalista, sagðist ekki eiga von á
að málefnaskránni yrði breytt mikið. Flokk-
arnir ættu efth' að koma sér saman um
kosningastefnuskrá þai- sem verkefnum yrði
forgangsraðað. Hún sagðist ekki eiga von á
að breytingar yrðu gerðar á stefnunni í sjáv-
arútvegs- og utanríkismálum. Hins vegar
þyrfti að útfæra stefnuna í sjávarútvegsmál-
um betur, ekki síst framkvæmd auðlinda-
gjalds.
Steingrímur J. Sigfússon, þingmaður
óháðra, sagði að það væri nánast broslegt að
í hvert sinn sem flokkarnir legðu fram sam-
eiginlegar stefnuyfirlýsingar gripu menn til
þess ráðs að segja að þetta væru drög og
það ætti eftir að vinna betur í einhverjum
stýrihóp. Þetta væri aðferð til að slá á inn-
byrðiságreining og koma sér hjá því að
svara erfiðum spurningum um kostnað við
stefnuna.
Breytt forgangsröðun
í ríkisrekstri
Kjósendum
síðar gerð
grein fyrir
fjármögnun
MARGRÉT Frímannsdóttir, formaður Al-
þýðubandalagsins, segir að sameiginlegt
framboð félagshyggjuflokkanna muni gera
kjósendum grein fyrír því hvernig flokkarn-
ir hugsa sér að fjármagna útgjöld vegna
stefnumála í velferðarmálum og fleiri mál-
um. Guðný Guðbjörnsdóttir, formaður þing-
flokks Kvennalista, segh' að auðlindagjaldi
sé ætlað að skila auknum tekjum, en tekur
jafnframt fram að flokkarnir fylgi ekki
skattpíningarstefnu.
„Það er ljóst að þetta kostar veralegar
fjái’hæðh', en þá er verið að tala um mjög
breytt kerfi innan ríkisrekstrarins," sagði
Margrét. „Ég á von á að andstæðingar okk-
ar í pólitík tali um þetta sem hrein viðbótar-
útgjöld við það sem fyrir er. Það má hins
vegai’ færa mörg verkefni, sem ríkið sinnh' í
dag, yfir til sveitarfélaga, félagasamtaka eða
einstaklinga. Til greina kemur einnig að
starfsmenn ríkisins geti yfirtekið ákveðinn
rekstur. Það verður því að skoða heildar-
dæmið. Það er auðvelt að segja að þetta sé
of dýrt, því allt er þetta spurning um for-
gangsröðun og við erum að tala um alveg
nýja forgangsröðun og breytta mynd ríkis-
rekstrar."
Margrét sagði að ennfremur væri gert
ráð fyrh' að gera breytingar á skattakerfinu
sem gætu lokað því sem út af stæði. Hún
vísaði þar til breytinga á tekjuskattinum.
Auðlindagjaldi væri fyrst og fremst ætlað að
mæta þeim kostnaði sem samfélagið bæri af
nýtingu auðlinda sem væru í þjóðareign.
Ríkisstjórninni ferst ekki
að gagnrýna aðra
„Ef stuðningsmenn ríkisstjórnar Davíðs
Oddssonar eru að bera fyrir sig að þetta kosti
mikið þá ættu menn að vara sig á að kasta
steinum úr glerhúsi. Það stendur þannig á
hjá þeim, að þrátt fyrir uppsveiflu og stór-
auknar tekjm' ríkissjóðs þarf, samkvæmt yf-
irlýsingum utanríkisráðherra og fjáimálai’áð-
herra, að selja ríkiseignh' á næsta ári fyrir 11
milljai’ða ki’óna til að tryggja jöfnuð í rekstri
ríkisins. Menn sem standa þannig að málum
eiga ekki að fara fram með miklum bumbu-
slætti,“ sagði Sighvatm- Björgvinsson, for-
maður Alþýðuflokks.
„f málefnaskránni eru bæði atriði sem
horfa til kostnaðarauka og samdráttar i út-
gjöldum. Það er gert ráð fyrir því að skoða
þurfi verkefni ríkissjóðs frá grunni. Það þarf
að raða viðfangsefnum í forgangsröð og
færa þau viðfangsefni frá ríkinu sem eru
betur komin í höndum annaiTa. Ég veit ekki
betur en að þetta sé stefna sem núverandi
ríkisstjórn þykist vera að framkvæma, en er
ekki að framkvæma.
Okkar næsta viðfangsefni er að útfæra
verkefnaskrá og þar munum við að sjálf-
sögðu raða í forgang þeim málum sem við
viljum ná fram. Það er ljóst að sumt að því
sem þarna er sett fram er frekar lýsing á
grundvallarviðhorfum heldur en því að þetta
verði allt framkvæmt á fyrsta eða öðru ári
nýrrar ríkisstjórnar. Þarna era atriði sem
ekki verður lokið við á fjórum árum.“
Aðspurður hvaða atriði í málefnaskránni
fjölluðu um samdrátt í ríkisrekstri sagði
Sighvatur að atvinnurekstur sem ríkið hefði
staðið að væri betur kominn í höndum ein-
staklinga og félaga. Jafnframt væra ýmis
viðfangsefni ríkisins betur komin í höndum
sveitai-félaga. Aðspurður hvort þetta þýddi
að flokkarnir vildu selja ríkisviðskiptabank-
ana sagði Sighvatur að flokkarnir vildu að
þeirri stefnu yrði fylgt sem Alþingi hefði
mótað, að gefa bönkunum færi á að starfa
sem hlutafélög í eigu ríkisins í fjögur ár.
Auðlindagjald skili
viðbótartekjum
„Við gerum ráð fyrir að það komi tekju-
stofnar á móti, jafnframt því sem við gerum
ráð fyrir að ná fram hagræðingu og öflugra
skattaeftirliti. Við höfum hins vegar ekki
reiknað út kostnað við þetta í einstökum at-
riðum en höfum verið að skoða kostnaðar-
hliðina. Ætlunin er að gera betur grein fyrir
henni í kosningastefnuskrá. Þetta verður
hins vegar ekki skattpíningarstefna," sagði
Guðný Guðbjörnsdóttir, formaður þing-
flokks Kvennalistans.
Aðspurð um nýja tekjustofna nefndi Guð-
ný auðlindagjald sem væri ætlað að skila
viðbótartekjum.