Morgunblaðið - 18.09.1998, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1998 4íT
þroska. Við kynntumst báðir sveita-
störfum þar sem hestar og menn
önnuðust öll verk, híbýlin voru hituð
upp með kolum og steinolía var ljós-
gjafinn. Við sáum vélaöld ganga í
garð, rafmagnið leysa olíuna af
hólmi og horfðum á fyrsta bílinn,
Willysjeppa, aka í hlað á Stað
nokkru áður en vegurinn var kom-
inn alla leið.
Ekki minnist ég þess að missætti
kæmi upp á milli okkar og við stóð-
um saman gegn þorpsstrákunum á
Suðureyri, þeim sem henda vildu
gaman að og erta sveitamennina
þegar þeir komu í kaupstað. I leikj-
um okkar var það oft ég sem hvatti
til framkvæmda en Ólafur sem
leysti vandamál sem upp komu,
einkum er við stóðum í mannvirkja-
gerð, hvort sem það var að stífla
læki, reisa kofa eða leggja vegi og
byggja brýr fyrir leikfangabíla.
Olafur var íhugull og flanaði ekki
að neinu. Hann velti mörgu fyrir sér
og ég minnist þess að eitt sinn er við
gengum drjúgan spöl frá fjárhúsun-
um til bæjar talaði hann við sjálfan
sig, upphátt, alla leiðina. Var þetta
eintal í formi spurninga og svara.
Eg man að mér þótti þetta skondið
og átti bágt með að reka ekki upp
hlátur en gætti þess þó að rjúfa ekki
þetta ferli. Parna hefur Ólafur, án
þess að vita það sjálfur, verið að búa
sig undir það sem síðar varð starf
hans, sem sé að tjá hugsanir sínar
og bregðast við andsvörum annarra.
Hann var mjög rökvís og áttaði sig
vel á orsakasamhengi. Jafnvel sá
hann fyrir ýmislegt sem síðar kom á
daginn. Hann var sannfærður um að
eitthvað tæki við að loknu þessu lífi
og í fullvissu þess að við munum
hittast aftur kveð ég hann.
Öll mín fjölskylda minnist hans
með hlýhug og virðingu.
Snorri Þór Jóhannesson.
Framsóknarmenn héldu þing-
flokks- og landsstjórnarfund á Vest-
fjörðum dagana 1.-2. september.
Olafur Þ. Þórðarson, fyrrverandi al-
þingismaður og varaþingmaður, var
miðpunktur þeirra fundarhalda,
miðlaði af reynslu sinni og þekkingu
og var hrókur alls fagnaðar. Eftir-
tekt vakti hversu hress og glaður
hann var, þrátt fyrir erfið veikindi
undanfarin ár. Fór hann á kostum
bæði við að fræða þingmenn um
sögu og staðhætti þar vestra og
einnig við skilgi-einingar sínar á
vandamálum samtímans, innanlands
og utan. Fáum dögum síðar var
hann kallaður á fund skapara síns
og var það síðasta fundarboð af þús-
undum sem hann hlýddi um ævina.
Ólafur var ógleymanlegur maður,
svipmikill, raddsterkur og sann-
færður um sinn málstað - alltaf - og
sópaði að honum hvar sem hann fór.
Ólafur var með bestu ræðumönnum
og voru þingfundir til muna bragð-
minni, eftir að hann lét af þing-
mennsku af heilsufarsástæðum í lok
síðasta kjörtímabils. í ræðum sínum
fór hann ekki troðnar slóðir, frekar
en í ýmsum málum öðrum. Fáir
þingmenn hafa talað fallegra mál
eða kjarnmeira og var oft unun að
hlýða á hann.
Ef honum mislíkaði og taldi á
sinn málstað hallað gat hann verið
óvæginn í vörn og sókn. Rík rétt-
lætiskennd var þó alltaf undirstað-
an í skoðunum hans og málflutningi.
Ræður hans voru því áhrifamiklar
og hafði hann oft áhrif á niðurstöðu
mála. Hann tók virkan þátt í stai-fí
Framsóknarflokksins í áratugi og
varð fyrst áberandi í röðum ungi-a
framsóknarmanna fyrir skörugleg-
an málflutning og festu í skoðunum.
Hann gaf kost á sér til þing-
mennsku fyrir Vestfirðinga og sat á
þingi mörg kjörtímabil og þótt oft
hafi verið vel mannað í þingliði
Vestfirðinga, þá var Ólafur þar jafn-
an fremstur meðal jafningja.
Fáir voru næmari á hræringar í
þjóðarsálinni en hann og lítilmagnar
áttu í honum öflugan málsvara.
Hann hafði mikinn áhuga á að Is-
land legði sitt af mörkum til að
hjálpa þróunarlöndum og sat lengi í
stjórn Þróunarsamvinnustofnunar
íslands. Öllu ann hann sem íslenskt
var og allt hans tungutak og orðaval
bar því vitni að sá, sem talaði, var
vel heima í bókmenntum þjóðar
sinnar. Hann var sprottinn úr
rammíslenskum jarðvegi og bjó yfir
mikilli þekkingu á sögu, mannlífí og
menningu þjóðarinnar. Hann skildi
öðrum betur þýðingu hinna dreifðu
byggða fyrir íslenskt samfélag og
var ötull baráttumaður fyrir hags-
munum þeirra og sat m.a. í stjórn
Byggðastofnunar.
Ólafur var góður félagi, sagði
skoðanir sínar umbúðalaust og flutti
mál sitt af festu, en hlítti alltaf lýð-
ræðislegum niðurstöðum og mættu
margir af því læra. Ólafur Þ. Þórð-
arson var Framsóknarflokknum
mikilvægur liðsmaður og vil ég
þakka honum liðveisluna. Hans
verður sárt saknað af okkur sem
áfram höldum í baráttunni fyi-ir
þeim hugsjónum sem við áttum
sameiginlegar. Megi góður Guð
styrkja konu hans og börn á þessari
erfiðu stund.
Halldór Ásgrímsson, formaður
Framsóknarflokksins.
Einn af minnisstæðustu stjórn-
málamönnum samtímans er látinn
langt um aldur fram. Ólafur Þ.
Þórðarson var Vestfirðingur eins og
þeir gerast bestir. Hann var kominn
af kjarnafólki í Súgandafirði og var
alla tíð uppruna sínum og æskuhug-
sjónum trúr. Nám stundaði hann á
Núpi og Hvanneyri og síðar í Kenn-
araskólanum og gerðist strax að
prófi loknu skólastjóri á Suðureyri.
Skólastjórn og búskapur urðu síðan
viðfangsefni hans með stjórnmála-
starfi. Hann var vel til forystu fall-
inn og hafði sterkan vilja til að ráða.
Ólafur gerðist ungur liðsmaður
Framsóknarflokksins og munaði
um hann þar sem annars staðar.
Hann var varaþingmaður fyrir
Vestfirði 1972-1979 en þá var hann
kjörinn alþingismaður kjördæmis
síns til 1995 að hann lét af þing-
mennsku vegna heilsubrests. Ekki
vildu þó framsóknarmenn á Vest-
fjörðum láta hann lausan og var
hann varaþingmaður frá 1995 til
dauðadags. Þar að auki var hann
oddviti Suðureyrarhrepps eitt kjör-
tímabil og formaður Fjórðungssam-
bands Vestfirðinga í fjögur ár.
Ólafur hafði djarfmannlega fram-
göngu og yfir honum var glæsileiki
og nokkurs konar heiðríkja. Hann
var víðlesinn og sögufróður. Ræðu-
maður var hann frábær þegar hon-
um tókst best upp og á fáa þing-
menn var betur hlustað. Ólafur var
mikill skapmaður, stundum fullmik-
ill, en jafnframt spaugsamur með
ágætum og hnyttinn í tilsvörum og
vitnaði gjarnan í bókmenntir í ræð-
um sínum.
Ólafur hafði víðan sjóndeildar-
hring og sá hlutina gjarnan frá öðru
sjónarhorni en samferðamennimir.
Þess vegna var hans þáttur í um-
ræðum oft mjög dýrmætur af því
honum tókst oft að víkka sviðið með
eftirminnilegum athugasemdum.
Ólafrn- var tvíkvæntur. Fyrri
kona hans var Þórey Eiríksdóttir
Þorsteinssonar alþingismanns.
Börn þeirra eru Áslaug og Arin-
björn. Síðari kona Ólafs var Guð-
björg Heiðarsdóttir og eru börn
þeirra Heiðbrá og Ágúst.
Um skeið var Olafur skólastjóri í
Reykholti og færði hann þá bústað
sinn í Borgarfjörð. Hann hafði yndi
af hestum og stundaði hrossabú-
skap alla tíð og um skeið kúabú-
skap. Ekki var það allt gróðavegur
en lífsfylling öðrum þræði. Fjöl-
breytt viðfangsefni kröfðust mikill-
ar orku og Ólafur var þeirrar gerð-
ar að hann sparaði sig hvergi og var
áhlaupamaður til vinnu og harð-
fengið var slíkt að aldrei var kvart-
að fyrr en í fulla hnefana.
Svo fór þó haustið 1994 að Ólafur
varð fyrir mjög alvarlegu hjartaá-
falli. Lá hann milli heims og helju í
margar vikur. Með góðri hjúkrun á
sjúkrahúsum og hjá fjölskyldu sinni
náði hann þó aftur bærilegri heilsu.
í aðdraganda kosninga 1995 átt-
um við tal við hann og löttum hann
að segja sig frá þingmennsku, enda
var þá heilsan að skána. „Það þýðir
ekki að selja Vestfirðingum svikna
vöru,“ sagði Ólafur og vísaði þar til
heilsu sinnar. Svo fór þó að hann
tók annað sætið á lista framsóknar-
manna á Vestfjörðum og hefur setið
sem varamaður á undanfömum
þingum þingheimi öllum til óbland-
innar ánægju. Fyrir hálfum mánuði
heimsóttu þingflokkur og lands-
stjórn framsóknarmanna Vestfirði.
Ólafur Þ. Þórðarson var með í för
og fór á kostum eins og venjulega.
Það óraði engan fyrir að þetta yrði
síðasta ferð hans um sitt gamla
kjördæmi.
Við hjónin þökkum margra ára-
tuga samfylgd, heila vináttu, og
góðar og minnisverðar samveru-
stundir. Við vottum Guðbjörgu og
börnum hans svo og öðrum aðstand-
endum innilega samúð okkar.
Góður maður er genginn en til-
svör hans, snilliyrði og minningin
um ærlegan og hreinskiptinn mann
lifa áfram í hugum vina hans og
samstarfsmanna.
Sigrún Magnúsdóttir,
Páll Pétursson.
Ólafi Þ. Þórðarsyni kynntist ég
fyrst á heimili foreldra minna vorið
1967. Hann var þar í hópi vest-
firskra fulltrúa á flokksþingi Fram-
sóknarflokksins. Hann var þá við
nám í Kennaraskóla Islands. Þá
hafði verið ákveðið, að ég færi í
framboð í Vestfjarðakjördæmi. Við
tókum tal og fann ég fljótt, að þessi
ungi maður var mjög fróður um
menn og málefni á Vestfjörðum,
ekki síst í Súgandafirði. Fékk ég frá
Ólafi ýmsar upplýsingar og ráð,
sem reyndust mér mikils virði í
kosningabaráttunni. Kynni okkar
Ólafs urðu síðan náin og góð, ekki
síst eftir að hann hóf þátttöku í
stjórnmálum.
Ólafur lauk námi vorið 1970 og
varð þá þegar skólastjóri barna-
skólans á Suðureyri. Því starfi
gegndi hann til 1978, þegar hann
varð skólastjóri Héraðsskólans í
Reykholti. Ólafur var prýðilegur
kennari. Hann lét ekki kennslubæk-
urnar einar ráða námsefninu heldur
miðlaði miklu frá eigin brjósti. Svo
var ekki síst á Suðureyri. Ólafur
unni heimabyggð sinni mjög og
hafði frá mörgu að segja úr sögu og
mannlífi Súgandafjarðar.
Að því hlaut að koma, að Ólafur
hæfi þáttöku í stjórnmálum, svo
brennandi var áhugi hans á þjóð-
málum og bjargföst sannfæring
hans um nauðsyn jafnræðis og rétt-
lætis, ekki síst fyrir hinar dreifðu
byggðir. Ekki get ég neitað því, að
til þess hvatti ég Ólaf, því mér þótti
fengur að því að fá Ólaf í framboð.
Ólafur skipaði fjórða sætið á fram-
boðslista Framsóknarflokksins í AI-
þingiskosningunum 1971, þriðja
sætið 1974 og 1978 og annað sætið
1979. Þá varð Ólafur þingmaður
Vestfirðinga og var það síðan óslitið
til 1994, þegar hann lét af þing-
mennsku vegna veikinda. Strax eft-
ir heimkomu hóf Ólafur afskipti af
sveitarstjórnannálum og var odd-
viti Suðureyrarhrepps 1974 - 1978.
Á þeim árum jókst fylgi Framsókn-
arflokksins mjög í Súgandafirði.
Ólafur var mjög góður ræðumað-
ur og hafði yndi af kappræðum.
Margs er að minnast frá framboðs-
fundum á þessum árum. Þegar á
var deilt svaraði Ólafur að bragði og
af snilld og skaut oft fast. ðlafur
hafði ótrúlegt minni. Vísaði hann
iðulega í ræður manna jafnvel frá
framboðsfundum fyrir fjórum ár-
um. Hann var hafsjór af kvæðum og
vísum og gat varpað fram vísu sem
átti við við flest tækifæri, að því er
virtist. Hann var mjög vel lesinn í
fornsögum og vitnaði iðulega til
þeirra, þegar við átti. Þingmenn
kynntust þessu vel. Margai' ræður
Ólafs vöktu mikla athygli. Stundum
voru orð Ólafs misskilin og hent að
þeim gaman enda risti Ólafur í
þekkingu sinni og rökstuðningi oft
dýpra en almennt gerist.
Ölafur fór ekki troðnar slóðir.
Hann mat eigin sannfæringu meira
en almannaróm eða flokkslínu. Oft
var það svo á fundum þingflokksins,
að Ólafur setti fram ný og önnur
sjónarmið en ríkjandi voru. Vakti
hann þá á stundum upp umræðu,
sem gat orðið hörð en oft þörf. Sjón-
armið Ólafs réðust mjög af sterkri
tilfinningu hans fyrir þróun hinna
smáu byggða og nauðsyn jafnræðis
í landinu. Ólafur hafði, til dæmis,
miklar efasemdir um ágæti kvóta-
kerfisins í sjávarútvegi, einkum
heimild til framsals kvótans. Hann
færði að því sterk rök, að slíkt gæti
orðið afai' hættulegt fyrir hinar
smáu byggðir, sem ættu allt sitt
undir fiskveiðum, en hefðu ekki bol-
magn til að keppa við hina stóru og
sterku um kvótann. Þetta hefur, því
miður, reynst rétt, til dæmis, í
þeirri byggð, sem Ólafur unni mest,
Súgandafirði.
Þessum fátæklegu orðum um vin
minn Ólaf Þ. Þórðarson verður ekki
lokið án þess að minnast á störf
hans í landbúnaði. Ólafur lauk bú-
fræðinámi frá Bændaskólanum á
Hvanneyri árið 1960. Hugur hans
stóð ætíð mjög til landbúnaðar.
Hann var sannfærður um að ís-
lenskur landbúnaður ætti mikla
framtíð og vildi reyna nýjar bú-
greinar. Sannfæringu sína sýndi
Ölafur í verki. Á Súgandafirði hóf
hann tilraunir með gæsaeldi. Ólafur
var góður hestamaður og hafði mik-
inn áhuga og ánægju af hrossarækt.
Eftir að Ólafur kom að Reykholti
leigði hann Vilmundarstaði þar í
dalnum. Síðar festi hann kaup á
Efra Nesi í Stafholtstungum þar
sem hann var með kúabúskap og
hrossarækt. Fyrir rúmu ári seldi
Ólafur Efra-Nes og keypti Eyri í
Flókadal. Þar var hann með sín
hross. Að Eyri lést Ólafur sunnu-
daginn 6. september s.l.
Ölafur var tvíkvæntur. Fyrri
kona hans var Þórey Eiríksdóttir
Þorsteinssonar kaupfélagsstjóra og
alþingismanns í Vestur-ísafjarðar-
sýslu. Þau skildu. Síðari kona Ólafs
er Guðbjörg Elín Heiðarsdóttir ætt-
uð frá Höfn í Homafirði.
Með Ólafi er genginn góður og
mætur maður. Ég er þakklátur fyr-
ir okkar góðu kynni og kveð Ólaf
með söknuði. Við Edda sendum
Guðbjörgu, börnum Ólafs, afkom-
endum og ættingjum okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Steingrímur Hermannsson.
Kveðja frá bekkjarsystkinum
Við vonum að eflist hér allt ykkar ráð,
að einnig þið vitið að lífið er náð.
Vordagarnir 1970 verða okkur
lengi minnisstæðir. Það var sannar-
lega vor í lofti, jafnvel þótt Hekla
væri farin að gjósa, blíða allan maí-
mánuð meðan prófin stóðu yfir. Það
voru vorleysingar í þjóðfélaginu,
kreppan 1967-69 yfirstaðin og sunn-
an úr Evrópu fóru að blása ferskir
vindar með nýjum hugmyndum. Og
það var vorhugur í okkur sem nú
vorum að kveðjast eftir fjögurra ára
samveru, viss um
að vorið er eilíft í vitund þess manns
sem vandar til byggðar síns framtíðarlands
eins og segir í söng D-bekkinga eft-
ir Ólaf. Svo „lögðum við út á lífsins
braut“; fórum hvert í sfna áttina, 26
kennarar með rauða húfu, en eftir
þessa reynslu vorum við bundin vin-
áttuböndum sem hafa reynst ótrú-
lega sterk og gefandi.
Ævintýrið byrjaði haustið 1966.
D-bekkurinn var auðvitað óvenjuvel
skipaður, það fannst okkur og finnst
enn, þótt hópurinn væri sundurleit-
ur, þjóðfélagsbakgrunnur ólíkur,
Reykvíkingar og sveitamenn, úr
fiski eða fjósi.
Ólafur Þórarinn, eins og hann hét
fullu nafni, skar sig þó úr, grannur á
vöxt, bjartur yfirlitum, vaskur og
glaðbeittur. Hann var um áratug
eldri en flestir aðrir í bekknum,
þroskaður, með víðtæka reynslu og
þekkingu sem við hin áttum enn eft-
ir að heyja okkur. Hann var nátt-
úrubarn, sveitamaður í húð og hár,
búfræðingur að mennt, og hafði að
auki fengist við kennslu um nokkur
ár; Willis-jeppinn hans, 1-1194, var
staðfesting á þessum skilsmun okk-
ar og hans.
D-bekkurinn varð strax samstillt-
ur, og þar munaði ekki hvað minnst
um óumdeilda forusta Ólafs og þann
glaðværa tón sem sleginn var í byrj-
un. Um þetta vitna bekkjarblöð,
annálar og minningarbækur D-
bekkjarins, allt sett saman af elju á
þessum árum. Innan hópsins urðu
til hjónabönd og síðar komu börn
Ólafs og Þóreyjar, bekkjarsystur
okkar.
Mælskutilþrif Ólafs voru þá þeg-
ar mótuð, raddstyrkur mikill og
ausið úr Islendingasögum og kveð^
skap sem hann hafði á hraðbergi,
furðu mikið, og svo var gripið til
kenninga heimspekinnar, heima-
gerðra eða alþjóðlega viðurkenndra
eftir atvikum. Á þessu sviði gat hin
sérstæða og óvenjulega hugsun
hans oft notið sín vel. Þegar á hall-
aði í orðasennum var drýgst að láta
góðskáldin hjálpa sér og tefla þeim
fram þótt samhengið væri stundum
á bláþræði. Þessir hæfileikar Ólafs
öfluðu honum virðingar, jafnt nem-
enda sem kennara. Hann var því
valinn til forustu í hópi nemenda og
dr. Broddi naut augljóslega sam-
starfsins við hann.
Þrátt fyrir aldurs- og þroskamun
lét Ólafur sem hann væri einn af
okkur, dró ekkert af sér í alls konar
uppátækjum sem betur hæfði tán-
ingum en mönnum nær þrítugu. Við
fundum því minna fyrir þessum
mun meðan skólaárin liðu.
Nú er í fyrsta sinn höggvið skarð í
þennan hóp sem til stofnaðist fyrir
32 árum. Margt hefur breyst síðan
þá, en sú tilfinning fyrir lífshlaupi
hvers og eins í hópnum, sem fyrstu
kynni veittu, hefur reynst býsna
sönn, ekki hvað síst í tilfelli Ólafs
sem varð strax að loknu prófi skóla-
stjóri og hóf afskipti af stjórnmál-»—
um, bæði í héraði og á Alþingi. Það
vissum við að lægi fyrir honum.
Ævidagui' hans varð hins vegar
skemmri en okkur gat órað fyrir, og
áföll og andstreymi meira. Þrátt fyr-
ir það markaði hann spor í þjóðlífið
sem við D-bekkingar erum stolt af.
í bekkjarblaðinu vorið 1970 er
„aldursforsetinn" spurður hvað við
taki þegar náminu lýkur. Hann
svaraði m.a. með þessum línum:
Ég veit ei hvað verður hið næsta,
ég veit ei, skil ei, né sé, **
hvert örlögin vilja mér vísa,
hvað verður mér látið í té.
Oft á ævinnar morgni,
ég ætlaði, þráði og hélt,
en önnur var útkoma dagsins,
ekkertvar gefið, en selt.
Þegar horft er til baka til þessara
góðu daga síast minningamar í
gegnum nýjan þroska. Forskot
ðlafs frá þessum árum á hópinn
hafði smám saman máðst út og
hann var ekki lengur sá sem leiddi
bekkinn sem enn hittist reglulega.
En afstaða sem myndast milli ein-
staklinga á ungu aldursskeiði getur
orðið býsna lífseig, jafnvel þótt lífið^
snúi svo taflinu síðar á annan veg. *
Við kveðjum kæran og minnis-
stæðan bekkjarbróður og þökkum
fyrir glaðværðina og vinskap sem
hann skilur eftir í hugum okkar.
Við biðjum börnum Ólafs, eigin-
konu og öðrum ástvinum styrks í
sorginni við fráfall hans.
D-bekkur KÍ 1966-70.
Sú var tíð, að andstæðingar í
stjórnmálum voru jafnframt óvild-
armenn, jafnvel hatursmenn. Ekki
er laust við, að sumir álykti, að svo
hljóti enn að vera. Sá tími er hins
vegar liðinn. Mjög fátítt er, að póli-
tískir andstæðingar séu jafnframt^,
persónulegir óvildarmenn. Miklu
oftar að góður kunningsskapur,
jafnvel vinátta, ríki á milli þeirra.
Ekki síst ef um er að ræða þing-
menn sama kjördæmis.
Átök hafa jafnan verið mikil í
stjórnmálum í Vestfjarðakjördæmi.
Kjósendur eru þar ekki ýkja margir
þannig að tiltölulega fá atkvæði
geta ráðið miklum úrslitum. Er því
oft hart bai'ist. Ekki síst í blaðaút-
gáfu og á framboðsfundum fyrir
kosningar, sem eru og verið hafa
um 14 talsins hverju sinni á jafn-
mörgum stöðum og stendur ekks -
skemur en í þrjár stundir hver
fundur. Þá er oft talað bæði hátt og
þungt.
Þess á milli, og raunar einnig á
sameiginlegum framboðsfundar-
ferðum, er græskulaust á milli
manna. Þingmenn vinna saman að
sameiginlegum verkefnum og deil^
SJÁ NÆSTU SÍÐU