Morgunblaðið - 29.10.1998, Qupperneq 50

f50 FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Guðmundur
Pétursson fædd-
ist í Flatey á Breiða-
firði 29. nóvember
1912. Hann lést á
Hrafnistu í Hafnar-
firði hinn 22. októ-
ber síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
hjónin Pétur Sveins-
son, f. 30.9. 1890 í
Skáleyjum á Breiða-
firði, d. 22.10. 1973,
og Ástríður Jóns-
dóttir, f. 19.6. 1887
á Barmi á Skarðs-
strönd, d. 10.10.
1962. Systkini Guðmundar eru:
Sveinn kvæntur Rebekku Guð-
mundsdóttur, og Svandís Nanna
gift Júliusi Gunnari Þorgeirs-
syni.
Hinn 7. nóvember 1942
kvæntist Guðmundur Herdísi
Friðriksdóttur, f. 13.5. 1913, frá
Grímsstöðum í Þistilfirði. For-
eldrar hennar voru hjónin Frið-
rik Einarsson, f. 11.10. 1862, d.
13.2. 1939, og Guðrún Vigfús-
dóttir, f. 17.9. 1888, d. 2.4. 1974.
-CJ* -----
Þegar Guðmundur fæddist í Flat-
ey á Breiðafirði 29. nóvember 1912,
voru foreldrar hans, Pétur Sveins-
son stýrimaður og Ástríður Jóns-
dóttir kona hans, í húsmennsku eins
og það kallaðist og fluttust milli eyj-
anna eftir því hvernig stóð á at-
vinnu. Þetta voru aðstæður Guð-
mundar í æsku, en hann var elstur
af þremur systkinum. Aðalatvinnan
var sjósókn og Guðmundur var far-
inn að róa á fiskibátum með foður
*»sínum komungur drengur.
Ungur fór hann til Reykjavíkur,
ákveðinn í að mennta sig til vél-
stjóra. Það hlýtur að hafa verið upp-
lifun fyrir ungan óreyndan dreng
sem aldrei hafði farið úr sinni
heimabyggð að koma í höfuðstað-
inn, leigja sér herbergi og stunda
sitt nám. Til að fjámagna nám sitt
gerðist hann vetrarmaður á stórbú-
inu í Viðey einn vetur og minntist
hann þeirrar dvalar oft með mikilli
gleði.
Að skólanámi loknu gerðist hann
vélstjóri á fískiskipi og sigldi m.a. til
Englands með fisk á fyrstu stríðsár-
unum. Árið 1942 gerðist hann vél-
stjóri á skipum Skipaútgerðar ríkis-
og fljótlega kom að því að hon-
um var treyst íyrir vandasamari
verkefnum, er hann varð yfirvél-
stjóri á Esjunni og síðan Heklunni,
flaggskipi Skipaútgerðarinnar, sem
Börn Guðmundar og
Herdísar eru: 1) Alda,
f. 30.8. 1944, gift
Hartvig Ingólfssyni.
Börn þeirra eru: a)
Guðmundur Skúli,
sambýliskona hans er
Sóley Ragnarsdóttir
og er sonur þeirra
Ragnar Leví. b)
Minna. c) Ingólfur,
kvæntur Karítas Kri-
stjánsdóttur. 2) Frið-
rik Rúnar, f. 16.7.
1947, kvæntur Hólm-
fríði Árnadóttur,
börn þeirra eru: a)
Frosti, dóttir hans og fyrrverandi
eiginkonu, Guðrúnar Karlsdóttur,
er Hólmfríður. b) Herdís. c) Frið-
rik Snær. 3) Hildur, f. 3.9. 1951,
gift Dýra Guðmundssyni. Börn
þeirra eru: a) Orri Páll, sambýlis-
kona hans er Tinna Ásgeirsdóttir.
b) Guðný Vala. c) Vilborg Ása. 4)
Pétur, f. 15.9. 1952.
Guðmundur lauk prófi frá Iðn-
skólanum í Reykjavík árið 1937
og járnsmíðanámi í Vélsmiðjunni
Hamri hf. árið 1938, vélskóla-
hann sigldi á í mörg ár. í nítján ár
var hann eftirlitsmaður í landi með
skipaviðgerðum, skipakaupum og
fleiru hjá Skipaútgerðinni. Síðustu
starfsár sín var hann vélstjóri á
Esjunni uns hann lét af störfum ár-
ið 1979.
Guðmundur var félagsmálamaður
og barðist fyiir réttindum og örygg-
ismálum sjómanna. Hann sat í
stjóm Vélstjórafélags íslands frá
1947-1956 og frá 1960 til 1978.
Hann var skipaður í siglingadóm
1965 til 1983 og var í stjórn Far-
manna- og fískimannasambandsins
frá 1964-1973 þar af forseti sam-
bandsins 1969 tii 1973. Einnig var
hann virkur félagi í starfi Oddfell-
owreglunnar.
Guðmundur kvongaðist Herdísi
Friðriksdóttur frá Þistilfírði, sem
hann kynntist á námsárum sínum.
Þau eignuðust fjögur börn og eru
afkomendur nú orðnir 15. Þau hjón-
in stóðu þétt saman í blíðu og stríðu
þar til Herdís lést á síðastliðnu ári.
Það var Guðmundi mikið áfali svo
samrýnd sem þau voru í einu og
öllu. A hverju sumri fóru þau austur
á Bakkafjörð til æskustöðva Her-
dísar þar sem hann lagði tengda-
móður sinni lið í búskapnum. Þegar
tengdamóðir hans var orðin há-
öldruð og farin að heilsu fóru þau
hjónin austur og hjálpuðu henni að
prófi í Vélskólanum í Reykjavík
árið 1940 og prófi frá raf-
magnsdeild við sama skóla árið
1942.
Að námi loknu var hann um
tíma á Reykjaborginni og siðan
vélstjóri á báti frá Akranesi.
Hann var vélstjóri á skipum
Skipaútgerðar ríkisins á árun-
um 1942-56 en var þá falið eft-
irlit með viðhaldi og viðgerðum
skipa félagsins. Hann var kenn-
ari í vélfræðigreinum við meira
mótornámskeið Fiskifélags Is-
lands á árunum 1962-1966 og
við Vélskóla íslands frá árinu
1966-1971. Hann var í stjórn
Vélstjórafélags fslands frá
1947-1956 og frá 1960 fram yf-
ir 1970 og formaður þess árin
1953-1955. Guðmundur sat í
stjórn Farmanna- og fiski-
mannasambands íslands frá ár-
inu 1964 og var forseti sam-
bandsins árið 1969 til 1973.
Hann var skipaður í Siglinga-
dóm árið 1965, í skólanefnd
Vélskólans árið 1966 og starfaði
í nefnd sem gerði lög um vél-
stjóra og atvinnuréttindi vél-
stjóra. Hann var sæmdur heið-
ursmerki sjómannadagsráðs á
sjómannadaginn árið 1990.
títför Guðmundar fer fram
frá Hafnarfjarðarkirkju í dag
og hefst athöfnin klukkan 13.30.
ganga frá búinu og fluttu suður með
hana. Einstakt var að fylgjast með
hve Guðmundur var tengdamóður
sinni góður. Þau hjón voru miklir
náttúruunnendur og dugleg að ferð-
ast um landið. Síðustu ferðina sína
fóru þau saman á áttræðisaldri með
allan sinn viðleguútbúnað.
Guðmundur var ætíð boðinn og
búinn að hjálpa fjölskyldu sinni,
hvort sem var í húsbyggingum, að
gæta barnabarnanna, líta á bilaðan
bíl eða annað sem fólk þarfnaðist
aðstoðar við. Ofá skiptin voru þau
sem leitað var í bflskúrinn til
„tengda“ þegar eitthvað bjátaði á í
bflamálum. Hann hjálpaði til við við-
gerðirnar og átti verkfæri og jafn-
vel varahluti til flestra hluta. Hann
hvatti okkur til að hugsa vel um bíl-
ana og fylgdist vel með allri þeirri
útgerð okkar og gaf góð ráð. Eitt
sinn var til dæmis heil Lada sand-
blásin og sprautuð á hlaðinu í
Grænuhlíðinni, sjálfsagt við mis-
miklar vinsældir nágrannanna, en
þar bjuggu Guðmundur og Herdís
lengst af.
Það má með sanni segja að Guð-
mundur hafi verið mikill áhugamað-
ur um bíla. Hann sótti flestar bíla-
sýningar og var áskrifandi að er-
lendum bílablöðum. Áhugamál hans
voru þó ekki einungis á veraldlega
sviðinu; Guðmundur hafði yndi af
kveðskap og las mikið. Hann átti
sérlega auðvelt með að læra ljóð og
vakti aðdáun þegar hann, svona í
beinu framhaldi af orðræðum
augnabliksins, hóf að þylja heilu
ljóðabálkana ef svo bar undir. Þar
var hann í essinu sínu. Hann átti
það líka til að setja saman vísur en
ekki flíkaði hann slíku.
Þegar litið er til baka yfir ævi-
skeið og skapgerð tengdafóður okk-
ar, Guðmundar Péturssonar, kemur
upp í hugann hugtakið „að standa
sína vakt“ gagnvart vinnunni, fjöl-
skyldunni, félagsmálum og kannski
ekki síst gagnvart sjálfum sér. Kom
þessi eiginleiki ekki síst í ljós eftir
að kona hans missti heilsuna. Þá
helgaði hann sig henni, vék ekki frá
henni og gætti hennar eins og sjá-
aldurs auga síns sem hún og var.
Heiðarleiki, samviskusemi, traust
og réttsýni hans gerðu það að verk-
um að honum var treyst fyrir
vandasömum verkefnum á lífsleið-
inni. Hann bar virðingu fyrir regl-
um samfélagsins, skrifuðum og
óskrifuðum, átti fáa en trausta vini
og ávann sér virðingu þeirra sem
kynntust honum.
Guðmundur, þú hefur á þinn hátt
verið einn af homsteinum í lífi okk-
ar, frá fyrstu kynnum og fyrir það
viljum við nú þakka. Blessuð sé
minning þín.
Tengdabörn.
Merkur maður hefur gengið sitt
æviskeið á enda.
Hinn 22. október síðastliðinn
barst mér sú sorgarfrétt að Guð-
mundur frændi hefði dáið þá um
nóttina. Guðmundur var vel lesinn
og greindur maður sem ávallt var
gaman að tala við því Guðmundur
fór ekki í manngreinarálit hvort
sem hann talaði við baldna krakka
eða gamalt fólk. Það var sama hvert
umræðuefnið var, alltaf sat Guð-
mundur jafn rólegur og talaði lágt
en allir lögðu við hlustir því Guð-
mundur vissi alltaf hvað hann var
að segja og auðséð var að allir báru
yirðingu fyrir því sem hann sagði.
Eg man alltaf eftir því þegar við
litla systir ásamt mömmu og pabba
heimsóttum Guðmund og Dísu í
Grænuhlíðina og renndum okkur
niður stigana sem voru, eins og allt
annað í Grænuhlíðinni, stífbónaðir.
Það var greinilegt í öllu hans fasi að
hann virti skoðanir allra bæði hárra
og smárra og var mjög vel að sér í
öllum málum.
Guðmundur, ég vil þakka þér þær
stundir sem við sátum í Ásgarðinum
og mér fannst augu þín geisla af vit-
neskju þar sem við töluðum um nýj-
ustu tækni í bílum og öðrum tækj-
um. Dáðist ég ávallt að því að Guð-
mundur las sér til í erlendum blöð-
um um allt milli himins og jarðar.
GUÐMUNDUR
PÉTURSSON
+
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir, amma og langamma,
SVANHVÍT PÁLSDÓTTIR,
Lerkigrund 1,
Akranesi,
lést á Sjúkrahúsi Akraness aðfaranótt mánu-
dagsins 26. október.
Ragnar Þóroddsson,
börn, tengdabörn,
barnabörn og barnabarnabörn.
Vinur okkar og bróðir,
BJÖRN HINRIK JÓHANNSSON,
sem lést mánudaginn 19. október, verður
jarðsunginn frá Áskirkju á morgun, föstu-
daginn 30. október kl. 13.30.
Þórður Á. Helgason,
Sigurlaug Jóhannsdóttir,
Þorfinnur Jóhannsson
og aðrir aðstandendur.
+
Eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir og afi,
SVERRIR ÞORLEIFSSON,
Hrafnhólum 8,
Reykjavík,
lést þriðjudaginn 27. október.
Jarðarförin auglýst síðar.
Fyrir hönd aðstandenda,
Guðrún Guðjónsdóttir.
+
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
BJÖRGVIN GUÐLAUGSSON,
dvalarheimílinu Kirkjuhvoli,
Hvolsvelli,
verður jarðsungin frá Stórólfshvolskirkju laugardaginn 31. október
kl. 11.00 f.h.
Hulda Björgvinsdóttir, Sigvaldi Hrafnberg,
Guðlaug Lára Björgvinsdóttir, Bragi Brynjólfsson,
Margrét Björgvinsdóttir, Sigurjón Stefánsson,
Sigrún Björgvinsdóttir, Loftur Guðmundsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Það lýsti Guðmundi hvað best að
þegar ég átti í vandræðum þá mætti
Guðmundur fyrstur manna og
spurði hvort hann gæti eitthvað að-
stoðað.
Guðmundur bar mikla virðingu
fyrir konu sinni, Herdísi, sem lést á
síðasta ári og í veikindum sínum var
Guðmundur óþreytandi við að sitja
og stytta henni stundir í veikindum
hennar.
Nú veit ég að þú hefur tekið í
höndina á Dísu og veit að þið hafið
margt að ræða. Kæru frændur og
frænkur, ég sendi ykkur mínar inni-
legustu samúðarkveðjur.
Pétur Júhusson.
Haustið 1966 lágu leiðir okkar
Guðmundar Péturssonar vélstjóra
fyrst saman, en þá var harm vél-
fræðikennari við Vélskóla íslands.
Það haust hófst kennsla við skólann
samkvæmt gjörbreyttu námsskipu-
lagi sem miðaði við að taka inn í
skólann nemendur beint úr grunn-
skóla án iðnréttinda. Til þess tíma
þurftu væntanlegir nemendur að
hafa lokið sveinsprófi í vélvirkjun
eða sambærilegri iðngrein til þess
að geta hafið nám við skólann en
með breytingunni gafst þeim kostur
á að ljúka því að vélstjóranámi
loknu.
Guðmundur kenndi okkur bók-
lega vélfræði, sem fjallaði m.a. um
hönnun hinna ýmsu vélagerða, véla-
hluta svo og fyrirkomulag vélakerfa
um borð í skipum. Guðmundur var
fyrirmyndarkennari, hafði góðan
bakgrunn þar sem hann hafði bæði
sinnt vélstjórn á fiski- og farskipum
og skipaeftirliti um alllangt skeið.
Vegna þessarar víðtæku reynslu úr
atvinnulífinu vildu tímamir hjá
Guðmundi dragast nokkuð oft á
langinn þar sem eitt og annað úr
reynsluheimi hans tengdist nokkuð
oft efninu sem var til umfjöllunar
hverju sinni. Það vakti umræður í
bekknum sem oftar en ekki gerði
efni, sem virtist flókið og torskilið
við fyi-stu sýn, hrátt beint af bók-
inni, mun skiljanlegra en ella.
Síðar lágu leiðir okkar Guðmund-
ar saman í stjórn Vélstjórafélags ís-
lands, en Guðmundur sat í stjóm fé-
lagsins í tæp tuttugu ár, þar af for-
maður félagsins í eitt kjörtímabil
eða tvö ár.
Guðmundur Iét til sín taka hvar
sem hann kom, það gilti einnig um
félagsmálin. Hann sat í fjölmörgum
nefndum og ráðum fyrir félagið og í
nefndinni sem lagði granninn að nú-
verandi námsskipulagi vélstjóra.
Það felst m.a. í því að útskrifa nem-
endur með grunn að fjórum rétt-
indastigum í stað eins, eins og áður
var, og einnig hinu að flytja allt vél-
stjóranámið undir eina yfirstjórn,
Vélskóla íslands, en fram til þess
tíma hafði Fiskifélag íslands séð
um menntun vélstjóra bátaflotans
sem á þeim tíma gengu undir nafn-
inu „mótoristar“.
Þessi breyting hafði í fór með sér
víðtæk félagsleg áhrif fyrir vél-
stjórastéttina sem hafði til þessa
verið að stærstum hluta innan
tveggja landsfélaga. Landsfélaga
sem flokkaði félagsmennina eftir
því hvort þeir höfðu lokið prófi frá
Fiskifélagi Islands eða Vélskólan-
um. Það fyrirkomulag veikti stöðu
hennar, bæði í kjarasamningum við
atvinnurekendur og ekki síður í
samskiptum við ríkisvaldið, en í
framhaldi af sameiningu vélstjóra-
námsins voru þessi tvö landsfélög
vélstjóra sameinuð í eitt öflugt
landsfélag. Það er eitt af stærri
gæfusporunum í sögu vélstjóra-
stéttarinnar.
Nú er komið að leiðarlokum. Við
heyrum ekki oftar Guðmund Pét-
ursson flytja mál sitt af þrótti til
framfara á aðalfundum félagsins,
við skólaslit Vélskólans eða á aðal-
fundi Sparisjóðs vélstjóra svo nokk-
uð sé nefnt. Rödd hans er þögnuð á
þessum vettvangi. Eftir sitja verk-
efnin sem hann beitti sér fyrir, þau
munu tala máli hans um ókomin ár
og bera framsýni hans glöggt vitni.
Við leiðarlok í þessum heimi, hafðu
bestu þakkir fyrir starf þitt í þágu
vélstjórastéttarinnar.
Helgi Laxdal, formaður
Vclstjórafélags Islands.