Morgunblaðið - 21.11.1998, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1998 53
ODDUR
JÓNSSON
+ Oddur Jónsson
fæddist á Gili í
Dýrafirði 28. júlí
1927. Hann Iést á
Landspítalanum 3.
nóvember síðastlið-
inn og var hann
jarðsunginn frá
Mýrum í Dýrafirði
14. nóvember.
Hvað bindur vorn hug við
heimsins glaum,
sem himnaarf skulum taka?
Oss dreymh' í leiðslu lífsins draum,
En látumst þó allir vaka,
Og hryllir við dauðans dökkum straum,
Þó dauðinn oss megi’ ei saka.
Þessi sálmur Einars Benidiksson-
ar, hljómar í Mýi-akirju í Dýrafirði
hinn 14. nóvember, í svo þéttskip-
aðri kirku, að þótt bætt hafi verið í
hana stólum eins og koma mátti, þá
sat nær tugur manni frammi í
forkirkju. Er Mýrakirkja þó með
allra stærstu sveitakirkjum. Fram-
an við grátumar stendur kista í
blómahafi. Hver kaliar svo marga á
kveðjustund? Hver hefur áunnið sér
slíkan sess í hugum samferðamanna
að þeir telja sig eiga skuld að gjalda
og skyldu að sýna slíka virðingu og
þökk við verkalok.
Hér hlýtur að vera kvaddur einn
af „fyrirmönnum" okkar samfélags?
Nei, svo er ekki. Ekki í þeirri
merkingu er við leggjum oftast í
það orð.
En brostinn er strengur í byggðinni hér,
og minn besti vinur er dáinn.
Eg orðvana sit og mig söngurinn sker
svo sárt, en ég stari út í bláinn.
Það er Oddur Jónsson bóndi á
Gili, sem kvaddur er hér í dag.
Hann kallaði sig sjálfur kotbónda.
Og aldrei var bú hans í röð þeirra er
flestar klaufir taldi. En ef öll þau er
stærri voru hefðu skilað eigendum
sínum, þótt ekld væri nema jafn-
miklum arði, þyrftu færri að teljast
kotbændur í raun. Ég veit ekki al-
veg hvað ég á að setja á blað, til að
minnast hans. Honum líkaði illa lof
um sjálfan sig, tranaði sér aldrei
fram og gerði lítið úr flestum sínum
verkum, hvort sem þau voru unnin
með höndum eða anda. En ef fara
ætti eftir þessari forskrift yrði ég að
skila auðu blaði, og það var ekki
heldur hans háttur.
Oddur á Gili, eins og hann var
ævinlega nefndur, var fæddur þar
og þar átti hann heima alla ævi.
Skólaganga hans var stutt. Aðeins
fáeinir vetur í barnaskóla að
Lambahlaði. En það var skólahús,
sem byggt var 1910 og stóð kipp-
korn fyrir utan Gil. Þó áttum við
sem fleiri ár sátum í skóla, meira til
hans að sækja en hann til okkar.
Kannski ekki formúlur og kenni-
setningar, heldur lífsspeki og góð
fordæmi. Hann átti ákaflega bágt
með að skilja þá menn sem boðuðu
eitt en framkvæmdu annað. Hann
var heill og óskiptur. Af flestum var
Oddur þekktur fyrir einskaka
kímnigáfu og oft batt hann orð sín í
stuðlanna þrískiptu grein. Hann var
bókelskur. Hafði sérskaklega yndi
af ijóðum. Einn af þeim sem keypti
ljóðabækur til að lesa og til að gefa.
Hann var fljótur að læra stökur og
hafði þær á hraðbergi við nær öll
tækifæri. Ekki var honum samt
mikið gefið um sum nútímaljóð. Eitt
sinn hafði hann keypt bók, sem bar
orðið „ljóð“ í titli sínum og hann
hugðist hafa hana til jólagjafar.
Hann rétti mér bókina og bað mig
að lesa. Hann kvaðst ekki geta gefið
svona bók. Hafði þó litla löngun til
að eiga hana að heldur. Oddur var
þó ekki dómharður maður, og talaði
ekki illa um nokkum mann. Skap-
laus var hann ekki og þau skipti
sem honum þótti á sig hallað var
hann fastur fyrir. Og þá tók enginn
af honum orðið fyrr en hann hafði
sagt meiningu sína.
Engann þekki ég sem komst ná-
lægt honum í því að skopast að
sjálfum sér og þeirri tilveru sem
hann gisti.
Hann missti eitt sinn framan af
einum fingi-i, og lét þá
tilleiðast að fara til
læknis til að búa um
stubbinn. Lænirinn var
ung stúlka, einn af
þessum „mánaðar-
skömmtum" sem okkur
voru sendir þegar
verst gekk að manna
læknishéruð hér vestur
á fjörðum.
Hún spurði hvað
hefði komið fyrir? Og
Oddur svaraði, „Ja,
elskan mín, ætli skaparanum hafi
bara ekki fundist ég full fingralang-
ur.“ Hann hafði líka efni á því að
svara svona, svo grandvar sem hann
var. Fáa aðra hefi ég þekkt á síðari
árum sem kvörtuðu undan því að
ekki væri kominn reikningur svo
hægt væri að greiða skuld sína. Og
þessi hugsun fylgdi honum til hins
síðasta. I síðustu veru sinni á Gili,
kom ég til hans helsjúks. Þá gat
hann ekki lengur ekið bílnum. Hann
hafði þá áhyggjur af því að geta
ekki verið búinn að gi’eiða síðustu
gíróseðlana áður en hann yrði að
fara.
Oddur var verkmaður mikill og
fylginn sér. Það voru margir sem
áttu honum skuld að gjalda fyrir þá
aðstoð sem hann veitti. Hygg ég að
þau hafi verið fá heimilin hér vestan
heiðar í Mýrahreppi, sem hann
hafði ekki veitt lið. Þó átti hann
ákaflega erfitt með að biðja
nokkum mann bónar. Því fór svo að
ef gjalda átti varð að fara óbeðinn
til að gjalda í sama. Það var ekki
nóg að bjóða sig fram.
Oddur var félagslyndur og hrók-
ur alls fagnaðar á mannfundum. Á
unglingsárum sínum var hann félagi
í Tóbaksbindindisflokki U.M.F.
Mýrahrepps á innsveit. Þetta var
unlingadeild í Ungmennafélagi
Mýrahrepps, sem endurvakin var
1932, þá eftir 12 ára svefn. í þeim
félagsskap steig hann sín fyrstu
spor í félagsmálum. Þar voru
unlingar æfðir í framsögn og í rit-
uðu máli því deildin hélt málfundi
og gaf út handskrifað blað. Guð-
mundur Gíslason á Höfða, sem þar
dvelur enn í hárri elli, mun öðrum
fremur hafa stutt þennan félags:
skap, ef marka má gerðabækur. í
félagsblaði þessu á Oddur nokkrar
greinar og hafði ég gaman af að
sýna honum þær nú á liðnu sumri.
En þetta var aðeins byrjunin.
Oddur var kallaður til stari'a í öðr-
um félagskap og nú í fullri alvöru.
Þrátt fyrir áskapaða hlédrægni
hans, lét hann sig flest mál varða og
var fundvís á að sjá ljósu hliðarnar á
hverju máli. Og hann stóð stundum
-upp aðeins til að þakka, ekki síst
þegar honum þótti aðrir hafa látið
það ógert.
Hann var fjölda ára varamaður í
stjórn Búnaðarfélags Mýrahrepps
og í aðalstjórn nokkur ár. I Ung-
mennafélagi Mýrahrepps var hann
til æviloka og í stjórn þess um ára-
bil. Hann var kjörinn til setu í
hreppsnefnd Mýrahrepps, og lagði
þar jafnan gott til mála. Hann taldi
þar aðra sér færari og baðst því
undan endurkjöri fyrr en ella.
Lengst og mest starfaði hann fyr-
ir Mýrakirkju. Hann var safnaðar-
fulltrúi um fjölda ára og allmörg ár í
sóknarnefnd og endaði þar sem for-
maður um árabil. Öll þau ár sem
hann var í sóknarnefnd var hann
um leið hringjari. í hringjarastarfið
gi’eip hann í forföllum allt til hins
síðasta. Hann var söngvinn og söng
í kirkjukórnum um áraraðir. Mörg
síðustu ár bagaði hann skert heyrn,
og þá ekki síst að hann greindi ekki
sum hljóð. Og varð fyrir það af
þeirri ánægju sem þáttaka í söng
veitti honum. Ýmsum öðrum störf-
um sinnti hann fyrir sveit sína svo
sem forðagæslu o. fl. Öllum störfum
sinnti hann af trúmennsku og alúð,
en þar sem hann taldi aðra sér fær-
ari baðst hann stundum undan kjöri
og benti á aðra, þá.
Það er erfitt að sætta sig við að
hann sé ekki lengur á meðal okkar.
Þó átti það ekki að koma okkur svo
á óvart. Undanfarin tvö ár hefur
hann barist við illvígan sjúkdóm,
sem engin lækning er til við. Og
ekki bætti úr skák að fyrir rúmu
ári, er hann var kominn heim og
hafði hlotið þann stundarbata að
geta verið heima lennti hann í alvar-
legu slysi. En lífsvilji hans,
glaðsinni og ósérhlífni, veitti honum
nokkurn frest enn í glímunni sem
við öll töpum að lokum.
Ég kom oft að Gili. Og alltaf
fann ég hlýjuna og glettnina
gæjast fram. Ég sat hjá honum all-
langa stund síðasta kvöldið sem
hann dvaldi heima á Gili. Það
leyndi sér ekki hve helsjúkur hann
var. Og ég er sannfærður um það
nú að hann gerði sér vel grein fyrir
hvað leið. Samt lét hann það ekki
vera að skopast að ástandi sínu.
Við töluðum ekki margt þetta
kvöld. Hann átti sálarstyrkinn,
sem mitt hefði verið að veita. Þá
greip hann til Einars Benidiksson-
ar, sálmsins sem þessi minningar-
orð hefjast á.
En ástin er björt sem, bamsins trú
hún blikar í ljóssins geimi,
og fjarlægð og nálægð fyrr og nú,
oss finnst þar í eining streymi.
Frá heli til lífsins byggir brú
Og bindur oss öðrum heimi.
En ég sat hljóður uns undir mið-
nættið að honum hægðist. Þá
kvaddi ég hann. Við höfðum stund-
um rætt trúmál. Hann var ekki í
vafa um að þetta jarðlíf væri til lítils
ef það væri endir alls. Nei miklu
frekar upphaf. Því hafði hann ekki
áhyggjur af sjáfum sér. Og það
munu hafa verið einhver síðustu orð
hans hér í heimi, að hafa ekki
áhyggjur af sér því allt færi vel.
Oddur var í flestu gæfumaður.
Hann var fæddur um hásumar, þeg-
ar sólin skín glaðast. Og þegar tón-
arnir byrjuðu að flæða um kirkjuna
hans í hinsta sinni, kom sólin fram
úr skýjunum og fylltu hana af birtu
og hlýju. Jafnvel hún mætti til að
votta þessum góða vini virðingu
sína. Við höfum öll misst mildð.
Enginn þó eins og eiginkona hans
og dæturnar tvær. Þeim og fjöl-
skyldum þeirra, flytjum við frá Felli
okkar innilegustu vinarkveðjur.
Hvfl í friði góði vinur.
Bergur Torfason.
Mig langar að minnast Odds
Jónssonar, bónda á Gili í Dýrafirði
sem lést 3. nóvember sl., en útför
hans fór fram frá Mýrum sl. laugar-
dag. Að Oddi stóðu styrkir og fjöl-
breyttir ættstofnar. Móðurafi hans
var Tom Scott, amerískur lúðuveiði-
maður, en lúðuveiðarar frá Ameríku
höfðu bækistöð á Þingeyri
1885-1897. Móðuramma Odds var
Ingibjörg í Nýjabæ á Þingeyri. For-
eldrar hennar voru Bjarni Bjöms-
son frá Kletti í Gufudalssveit og
Valgerður Þorsteinsdóttir prests
Þórðarsonar í Gufudal. Bróðurson-
ur Valgerðar frá Gufudal var Pétur
Thorsteinsson athafnamaður á
Bíldudal. Hálfbróðir Valgerðar
móður Odds, sammæðra, var
Hjálmar Diego. Faðir hans var
John Diego, þekktur lúðuveiðiskip-
stjóri. Þessi blóðblöndun við hina
erlendu sjómenn hefur orðið heilla-
drjúg. Það sannast á afkomendum
þeirra.
Jón Júlíus Sigurðsson, faðir
Odds, var sonur Sigurðar Bjarna-
sonar sem bjó á Hálsi á Ingjalds-
sandi til ársins 1894 að hann flutti
að Bessastöðum. Sigurður drakkn-
aði um haustið ásamt þriðju eigin-
konu sinni, Sigríðu Guðrúnu Guð-
bjai-tsdóttur, og Guðmundi Hagalín
Guðmundssyni á Mýrum. Jón Júlíus
var sonur fyrstu konu Sigurðar og
var 21 árs er þetta slys bar að hönd-
um.
Oddur á Gili, eins og við sveitung-
arnir kölluðum hann, bjó yfir mikl-
um mannkostum sem sköpuðu hon-
um einstakar vinsældir allra sem
kynntust honum. Hann var með af-
brigðum mikill verkmaður, var
alltaf boðinn og búinn að aðstoða
sveitunga sína ef þeir þurftu á að-
stoð að halda, og dagsverkin sem
hann vann í annarra þágu yrðu
seint talin og jafnan látin í té með
ljúfu hugarfari. Um endurgjald
slíkrar vinnu var ekki að ræða nema
í fáum tilvikum, því hann var sjálf-
um sér nógur á verklega sviðinu
heima fyrir.
Oddur var jafnan léttur í skapi og
það svo að fáir, ef nokkur, mun geta
nefnt dæmi um að út af því hafi
brugðið. Hann var skemmtilegur í
samræðum, fór stundum með gam-
anmál á samkomum og var þá jafn-
vígur á bundið og óbundið mál.
Hann var prýðilegur hagyi’ðingur,
gat verið fljótur að kasta fram vísu
ef því var að skipta, og langflestar
vora þær snjallar, með þessum
neista sem fáum er gefið að tendra.
Oddur orti einkum ferskeytlur, en
fáein kvæði munu vera til frá hans
hendi. Yrkisefnin voru flest á létt-
um nótum en stundum sló hann á
alvarlegri strengi. Sjálfur gerði
hann lítið úr kveðskap sínum og
hélt honum lítt til haga.
Undimtaður átti því láni að
fagna að eiga Odd að vini og sam-
starfsmanni á ýmsum sviðum. Nú
hin síðari ár hafði ég þá reglu að
hafa með mér blað og penna þegar
ég kom í heimsókn að Gili. Fékk ég
þá jafnan 2-3 nýjustu vísurnar hjá
Oddi og á því dálítið safn af vísum
hans. Seinustu vísurnar fékk ég hjá
honum er hann lá á spítalanum á
ísafirði nú í október. Þar kvað enn
við gamansaman tón þótt hann væri
þá búinn að ganga gegnum miklar
þjáningar vegna sjúkdóma sem
voru búnir að lama þrek þessa
mikla atorku- og verkmanns. Hann
tók ógæfunni með einstöku æðra-
leysi. Enginn vafi er á að hann vissi
að hverju stefndi. Þegar hann var
látinn vita af geigvænlegum sjúk-
dómi sem hann gekk með kvað hann
vísu sem endaði svo:
Sól mín er horfin úr hádegisstað
og heldur nú rakleitt í vestur.
Og sólarlagið kom fyrr en flesta
gi'unaði.
En þrátt fyrir ótímabæra burt-
köllun úr þessu heimi var Oddur
gæfumaður. Menn með hans skap-
lyndi og gáfur hljóta að verða það.
Hans mesta gæfa var að eignast
eiginkonuna Ingunni Jónsdóttur og
tvíburadæturnar Kristínu og Val-
gerði. Og mikil var gleði hans yfir
fyrsta barnabarninu sem fæddist 1.
ágúst nú í sumar.
Oddur er okkur öllum harmdauði.
Við vitum að það skarð sem eftir
stendur verður ekki fyllt, til þess er
það of stórt, og straumar tímans
andstæðir í því efni.
Heimilisfólk á Mýrum þakkar
liðnar samverustundir með Oddi á
Gili og færir eiginkonu hans, dætr-
um og öðru venslafólki innilegar
samúðarkveðjur.
Valdimar H. Gíslason.
RÚNAR BÁRÐUR
ÓLAFSSON
+ Rúnar Bárður
Ólafsson fædd-
ist í Njarðvík 15.
mars 1962. Hann
Iést af slysförum 14.
nóvember síðastlið-
inn og fór útför
hans fram frá Ytri-
Njarðvíkurkirkju
20. nóvember.
Það voru hörmuleg
tíðindi sem mér bárust
til eyrna er ég heyrði að
góður vinur minn, Rún-
ar, væri látinn. Upp í
kollinn skutust ótal
minningai’ um þann tíma sem við átt-
um saman. Leiðir okkar lágu saman
í gegnum KFUM í Keflavík á ung-
lingsáram. Ég man alltaf eftir þess-
um stóra strák úr Njarðvíkunum.
Með okkur tókust fljótt góð kynni og
það var margt sem við brölluðum
saman. Margar ferðir fórum við
saman í Vatnaskóg. Einnig dvöldum
við margar stundir í KFUM húsinu í
Keflavík. Þegar KFUM í Keflavík
keypti gamla bakaríð að Hátúni 36
og breytti því í glæsilegt félagsheim-
ili var Rúnar þar allt í öllu. Hann var
mikill verkmaður og rak okkur
strákana áfram. Fátt var það sem
hann gat ekki leyst. KFUM í Kefla-
vík stendur í mikilli þakkarskuld við
hann.
Það fór ekki fram hjá þeim sem
þekktu hann hve góður drengur var
hér á ferð. Áhugamál hans þóttu að
vísu oft á tíðum sérkennileg. Hann
var mikil flugdellumaður og er ég
viss um að fáir eiga eins mai’gai’ ljós-
myndir af flugvélum og hann átti.
Oft þurfti hann að koma við á flug-
völlum í ferðum okkar til að taka
myndir af flugvélum. Það var aldrei
lognmolla í kring um hann. Hann
fékk mikla niótorhjóladellu fyi’ir
nokki-um árum og þeyttist á mótor-
lijóli út um allar trissur. Hann var
svo nýbúinn að finna nýtt áhugmál,
sem var köfun og var það á einni æf-
ingunni að líf hans endaði. Þó að leið-
ir okkar hafi skilið að mestu leyti
fyrir nokki-um áram, var alltaf mikið
rætt saman þegar við hittumst. Það
er erfitt á svona stundu að segja ein-
hver huggunarorð við ykkur Óli,
Guðlaug, Sveina, Viðar og alla hina
sem eiga um sárt að binda. Það er
svo erfitt að skilja hvers vegna svona
góður drengur er kallaður frá okkur.
Megi góður Guð styrkja ykkur í sorg
ykkar.
Óskar Birgisson.
Með nokkrum fátæklegum orðum
langar mig að minnast góðs vinai’
míns Rúnars Bárðar
Ólafssonar. Við hitt-
umst fyrst er ég var
staddur á Keflavfkui’-
flugvelli 29. desember
1991. Ég stóð uppi á hól
og var að reyna að
mynda þar þotu, þegar
var kallað fyrir aftan
mig: Gerir þú mikið af
þessu? Nei, sagði ég
með hálfum huga, er
þetta bannað? Nei, nei,
ég mynda líka flugvél-
ar. Og tókum við þá
langt og gott samtal
sem endaði með því að
Rúnai’ bauð mér og fjölskyldu minni
heim til sín í Keflavík að kíkja á
nokkrar flugvélamyndir. Mér brá í
brún er ég kom í dyrnar og sá þar
margar hillur af flugvélamódelum,
nákvæmai’ eftirlíkingar af öllum
mögulegum tegundum af íslenskum
flugvélum, málaðar, skorðaðar til,
styttar eða lengdar allt hvað átti við,
þær vora nákvæmlega eins og alvöru
flugvélar.
Eftii’ þetta höfum við Rúnar alltaf
haldið sambandi, og spjallað saman
nokkram sinnum í viku, skipst á
myndum og upplýsingum og verið
allt að því eins og bræður. Rúnar
heitinn var mjög barngóður og lék
hann oft við börnin mín þegar við
gistum hjá honum, sem kom oft fyr-
ir, og var okkur alltaf jafn vel tekið.
Og leysti hann mig gjaman út með
vænum stafla af flugvélamyndum.
Rúnai- kom líka oft til mín á Akur-
eyri, ýmist í bílnum sínum eða fal-
lega mótorhjólinu sínu sem hann
kallaði sjálfur „Gylluna.“ Hann var
nýbúinn að mála það gulllitað. Rúnar
var bæði trúaður og heiðarlegur
drengur, og talaði ekki illa um aðra,
en sagði sína meiningu í staðinn ef
með þurfti, hann var öllum góður og
vildi ekkert aumt vita. Missii’ að hon-
um er mikill, ekki bara fyrir mig og
foreldra hans og systkini heldur er
stórt skarð fyrir íslenska flugsögu.
I haust sagði Rúnar mér að hann
væri að fara að læra köfun og sá ég í
huga mér að hann Ijómaði eins og sól
í heiði yfir því. Rúnar heitinn var
rétt að verða búinn með köfunar-
námskeiðið þegar örlögin gripu inní,
og hann lést löngu fyrir aldur fram,
aðeins 36 ára gamall. Guð veri með
þér, elsku Rúnar minn.
Ég samhryggist ykkur foreldram,
systkinum og öðrum ættingjum inni-
lega í sorgum ykkar, og þakka ég
fyrir allt of stutt kynni.
Blessuð sé minning um góðan
dreng.
Jóhannes Stefánsson og börn.