Morgunblaðið - 13.01.1999, Blaðsíða 50

50 MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FÓLK í FRÉTTUM
Forvitnilegar bækur
Forvitnilegar bækur
Eggert og
Hannibal
kljást í
Frjálsalandi
The Friends Of Freeland eftir:
Brad Leithauser. títgáfuár 1997.
Vintage Books: New York. 508
blaðsíður. Bóksala stúdenta 1607
krónur.
„Freeland“ er eyjaklasi ekki
langt frá íslandi og Grænlandi.
Ibúarnir líta á Islendinga sem
aumingja enda hægt að margfalda
allar hörmungar sem dunið hafa á
Islendingum í gegnum aldirnar
með 5 og þá fyrst er farið að nálg-
ast það sem Frjálslendingar hafa
mátt þola.
Þessi þjóð sem höfundurinn
hefur búið til er um margt h'k Is-
lendingum og með það í huga er
bókin mjög skemmtilegur lestur.
Sagan er um litla þjóð sem berst
við að reyna að skipta máli, vera
með og einhvers virði. Eins og all-
ar smáþjóðir á hún í tilvistar-
kreppu og sveiflast á milli þess að
samlagast hinum stóra heimi og
ríghalda í einkenni sín.
Þungamiðja sögunnar eru tveir
vinir, líf þeirra og pólitísk barátta.
Hugsjónamaðurinn Hannibal sem
hefur verið forseti Frjálsalands í
tuttugu ár ákveður að bjóða sig
fram enn einu sinni þvert á gefin
loforð og gagnstætt vilja flestra.
Eggert, hinn óásjálegi og bitri
menningarviti, getur engan veg-
inn talað vin sinn ofan af þessum
áformum og aðstoðar hann því
nauðugur viljugur.
Samhliða sögunni af þessum
heimilislega kosningaslag er saga
þessara vina sögð. Það er einmitt
þar sem helsta galla bókarinnar
er að finna. Þrátt fyrir að þeir
vinir séu skemmtilegar persónur
fær maður aldrei neina sérstaka
samúð með þeim. Gráglettinn
tónn sögunnar viðhelst á kostnað
þess að lesandanum stendur
nokkuð á sama um afdrif sögu-
hetjanna. Bókin er því fyrst og
fremst skemmtileg og sniðug saga
af lífi fólks í litlu landi á hjara ver-
aldar.
Elsa Eiríksdóttir
VINNIE
Jones í
kvikmynd-
inni Lock,
Stock and
Two Smok-
ing Barrels
sem varð af-
ar vinsæl í
Bretlandi.
Diskódrottn-
ingar og
dýrlingurinn
Elvis
„Rolling Stone, the Seventies“ rit-
stýrt af Ashley Kahn. 228 bls.
Little, Brown and Company,
Boston, árið 1998. Eymundsson.
3.745 krónur.
FYRIR þann sem vill sökkva sér
í fortíðarþrá er nú bamaleikur að
gerast sérfræðingur í áttunda ára-
tugnum, þessum tíu árum eins og
þau koma poppmenningartímarit-
inu Rolling Stone fyrir sjónir í dag.‘
Allt útlit og innihald bókarinnar
endurspeglar stfl tímaritsins og
sjónarhornið er óneitanlega amer-
ískt. Því sem efst var á baugi þar í
landi á þessum árum eru gerð góð
skil, hvort sem það eru stjórnmál,
íþróttir, tónlist eða bíómyndir,
tíska eða skemmtanalíf fræga
fólksins í Studio 54.
Efnið er framreitt á aðgengileg-
an og skipulegan hátt. A tímaás
eru atburðir hvers mánaðar fyrir
sig raktir í tímaröð en sjálfstæðar
ítarlegri greinar dýpka skilning
lesandans á þeim efnum sem hon-
um eru hugleikin.
Greinarnar eru sumar skrifaðar
nú en aðrar á áttunda áratugnum.
Greinahöfundarnir eru margir og
koma úr ólíkum áttum, poppstjörn-
ur, ljóðskáld, blaðamenn. Þeim er
mörgum mjög niðri fyrir, hvort
sem efnið er „Nam“ þeirra Banda-
ríkjamanna, Nixon eða nýjasta
tískan og tónlistin. Frampönk,
fijnk og diskó, fæðing hiphopsins
og B-stráka. Elvis deyr og er nán-
ast tekinn í dýrlingatölu. Starwars.
Og enn meiri Nixon.
Oftar en ekki er gripið til saman-
burðar við þennan áratug sem er
að líða og kemur þá margt athygl-
isvert í ljós. Watergate breytist í
Whitewater og Monicu, glysrokk í
Marilyn Manson-gengi og „blax-
ploitation“ svertingjalífsstfll í
glæparapp dagsins í dag. Allt og
ekkert hefur breyst. Fortíðin er
nútíðin.
Silja Björk Baldursdóttir
FREDDIE „útfararstjóri" Foreman og Tony Lambrianou lifa góðu lífi á glæpum fortíðarinnar.
Mikil eftirspurn eftir sögum glæpamanna f Bretlandi
Þj óðsagnapersónur
eftir fangelsisdvölina
ÞAÐ virðist vera margt á því að
græða að hafa verið glæpamaður í
Bretlandi nútímans. Glæpamenn
eru orðnir að fjölmiðlastjörnum,
gefa út endurminningar sínar,
koma fram í spjallþáttum og í
sápuóperum í sjónvarpinu. Það
virðist sem breskur almenningur
geti ekki fengið nægar sögur úr
undirheimunum og glæpamenn
maka því krókinn.
Hinir illræmdu Kray-bræður,
Ronnie og Reggie, eru núna búnir
að vinna samúð bresks almennings
í East End vegna þess að þeir
dýrkuðu móður sína, og er þá litið
fram hjá dómi sem þeir fengu fyrir
morð. Annað dæmi eru þeir Tony
Lambrianou og Freddie „útfarar-
sljóri" Foreman sem héldu Lund-
únum í heljargreipum á sjötta ára-
tugnum með glæpastarfsemi sinni
og voru samanlagt 33 ár í fangelsi.
Þeir segja að fjölmiðlaheimurinn
hafi verið eini heimurinn sem stóð
þeim opinn þegar fangelsisvistinni
lauk.
„Þegar ég kom úr fangelsi vildi
enginn ráða mig í vinnu. Allir voru
skíthræddir við mig,“ sagði
Lambrianou í samtali við Reuter-
fréttastofuna. Lambrianou skrifaði
ævisögu sína, „Inside the Firm“
sem varð metsölubók og stuttu síð-
ar fetaði félagi hans Foreman í fót-
spor hans og skrifaði bókina
„Respect". Þeir eru núna að vinna
að nýrri bók í sameiningu sem þeir
vonast til að geta selt kvikmynda-
réttinn að og að þeir geti jafnvel
farið með hlutverk í myndinni.
Gömlu „góðu“ daganna minnst
Akandi í bláum Mercedes bíl
Foremans um götur Peckham í
Suður-Lundúnum rifja bófarnir
tveir á sextugsaldri upp gömlu
staðina frá glæpaárunum.
„Þarna er kráin „World Upside
Down“ þar sem eitt sinn var háður
skotbardagi og einn var skotinn f
REGGIE Kray var við jarðarfor bróður síns Ronnie
í Lundúnum í mars árið 1995.
magann, er það ekki?“ segir
Lambrianou. „Nei, það var kráin
þarna, „Frog and Nightgown“,“
svarar þá vinur hans að bragði.
Lambrianou og Foreman hafa
langa sakaskrá. Báðir voru í gengj-
um sem rekin voru af fjölskyldum,
en slík gengi voru algeng í fátæk-
ari hverfum Lundúna á fimmta
áratugnum. Eins og ítalska mafían,
stunduðu þessi gengi þá starfsemi
að innheimta verndarfé af fyrir-
tækjum, rændu banka, mútuðu lög-
reglunni og stóðu fyrir grimmdar-
legum hefndaraðgerðum þegar
þeim fannst eitthvað á sinn hlut
gert.
Foreman, sem lítur út fyrir að
vera meinleysisgrey með ugluleg
gleraugu og kringlótt, glaðlegt
andlit, viðurkenndi í endurminn-
ingum sínum að hann hefði tekið
þátt í tveimur morðum sem hann
hafði verið sýknaður af áður. En
samkvæmt breskum lögum er ekki
hægt að lögsækja hann tvisvar fyr-
ir sama glæpinn.
„Lífinu á þessum áram má líkja
við algjört stríðsástand," segir For-
eman. „Maður skaut bróður sinn og
ég gerði það sem ég varð að gera.
Ef ég hefði ekki gert það hefði ég
glatað allri virðingu glæpaheims-
ins.“
Skortur á virðingu gagnvart
Kray-bræðrunum endaði í morðinu
á glæpamanninum Jack „The Hat“
McVitie. Hann fannst á botni
Ermarsunds vafinn vír sem þyngd-
ur var með stórum steypuklump-
um. Þegar hann fannst sagði eng-
inn orð. Samheldnin í „fjölskyld-
unni“ var algjör. Labrianou, For-
eman og sjö aðrir, þar á meðal
Ronnie og Reggie Kray, voru fang-
elsaðir án játningar. Það var ekki
fyrr en nokkrum árum síðar þegar
Reggie Kray játaði að hafa skorið
McVitie á háls að hinir sögðu frá
atburðinum. Reggie Kray fékk 30
ára dóm og á síðasta ári var um-
sókn hans um reynslulausn hafnað.
En Labrianou, klæddur tví-
hnepptum jakkafötum með Silfur-
grátt hárið greitt aftur, horfir með
iðrun til baka til áranna sem ein-
kenndust af ofbeldi. „Við Iifðum
eins og kóngar. Við vorum „Strák-
arnir“. En þegar ég lít til baka í
dag var þetta líf ekki eftirsóknar-
vert. Hvernig geta 16 ár í fangelsi
verið góður tími?“
Þjóðsagnapersónur
Þrátt fyrir allt vekja sumir fyrr-
verandi fangar mikla aðdáun hjá
ákveðnum hópum manna. Þegar
vinirnir mæta á Carlton Tavern,
gamaldags krá í Peckham, sem er
teppalögð með rósóttum teppum
og myndir frá fimmta áratugnum
prýða veggina, er þeim heilsað eins
og hetjum af fastagestum staðar-
ins. „Glæpasnúðarnir" hittast
hérna á hverjum mánudegi og í
þeim hópi má sjá menn sem hand-
teknir voru fyrir lestarránið mikla
1963 og aðra þekkta glæpamenn.
„Við erum orðnar þjóðsagnaper-
sónur. Eg kom úr fangelsi og það
hafði þegar gerst,“ segir Lambri-
anou, sem lætur fara vel um sig við
eitt borðið á kránni á meðan ellileg
hljómsveit spilar vinsæl lög frá
sjötta áratugnum í einu horninu.
Foreman sem er í óða önn að
háma í sig veitingar á kokk-
teilpinnum tekur undir þau orð.
„Það getur verið hálf vandræða-
legt stundum. Ég fer til dæmis inn
í venjulega bökuverslun og af-
greiðslumaðurinn neitar að taka
við greiðslu fyrir bökuna."
Vinirnir telja að vinsældir þeirra
megi rekja til þess að glæpir þeirra
voru ekki framdir gegn einstak-
lingum heldur stórum samtökum.
„Það er gömul regla sem segir að
maður eigi að láta sitt eigið fólk í
friði,“ segir Lambrianou. „En ef
stór samtök fá fyrir ferðina, þá er
eins og fólk dáist að því á laun.“
Lifað á fortíðinni
Á meðan sumir gætu haft ýmis-
legt við það að athuga að menn
eins og Lambrianou og Foreman
lifi í dag á fornri „frægð“ segjast
þeir aðeins vera að anna eftirspurn
markaðarins. Áhuga fólks á þessu
tímabili glæpa í Lundúnum virðist
vera hægt að rekja til vinsælla
breskra glæpamynda eins og „The
Krays“ og nýju myndarinnar
„Lock, Stock and Two Smoking
Barrels" sem dregur upp mynd af
East End glæpagengjunum af
hrikalegri nákvæmni.
„Maður leikur sitt hlutverk
vegna þess að fólk vill sjá mann
þannig. Þetta er ekki mitt val, en
ég get alveg sætt mig við þessa
ímynd,“ segir Lambrianou og yppir
öxlum.
Stór hópur aðdáenda, þar á með-
al margir frægir einstaklingar,
þyrptust á götur Lundúnaborgar
þegar jarðarför Ronnies Krays fór
fram árið 1995. Allir voru þar
komnir til að fá að sjá, þótt ekki
væri nema augnablik, einhveija af
alræmdum vinum Ronnies. Og
glæpasnúðarnir klæddir í glæsileg
jakkaföt ollu engum vonbrigðum.
„Aðdúendurnir hafa
búið til hetjur úr okk-
ur ofbeldismönnun-
um,“ segir Lambri-
anou. „Ef þeir vilja
kaupa bækurnar okk-
ar er það í besta Iagi,
en ég segi þeim að
gera ekki það sem
við höfum gert.“
Þegar Lambri-
anou og Foreman
yfirgefa krána
koma tveir flótta-
legir írar til þeirra
og biðja um að fá
mynd af sér með
þeim. „Sérðu hvað
ég er að tala um?“
segir Lambrianou.