Morgunblaðið - 09.07.1999, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 9. JÚLÍ 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
VERIÐ
> *
LIU vill samning um tvískráningu skipa
„Sparar peninga
og fyrirhöfn“
STJÓRN Landssambands íslenskra
útvegsmanna hefur óskað þess að ís-
lensk stjórnvöld geri samning við
Eistland, Lettland, Litháen og
Rússland og tvískráningu fískiskipa
í kjölfar samnings Islendinga, Rússa
og Norðmanna um veiðar í Barents-
hafí. Átæðan fyrir að stjórnarmenn
LÍÚ telja mikilvægt að gengið verð-
ur í þessa samninga er vegna þess
mikla kostnaðar sem hlýst af fyrir
íslenskar útgerðir að nýta veiðirétt-
indi þessara þjóða.
„Við erum að skrá fjölmörg skip til
Eystrasaltsríkjanna og Kýpur með
miklum tilkostnaði. Það þarf að
flytja öll veð af skipunum og sinna
alls konar skriffinsku sem tekur
mikinn tíma og kostar peninga," seg-
ir Kristján Ragnarson, formaður
LIÚ. „Þessi lönd, sem við viljum
semja við, hafa gert samninga við
Rússa um svokallaðan fískifána sem
þau geta notað í þeirra lögsögu en
verið með skipin skráð áfram á sitt
heimaland.“
Gæti skapað aukin veiðiréttindi
Kristján segir að samningur um
tvískráningu spari ekki einungis pen-
inga og fyrirhöfn. „Þetta eykur einnig
möguleika íslenskra útgerða til að
nýta veiðiheimildir þessara þjóða og
það gæti skapað ný verkefni. Þessi
ríki hafa miklar veiðiheimildir en
hvorki skip né búnað til að nýta þær.
Það höfum við hins vegar og þess
vegna myndi samningur af þessu tagi
koma sér vel fyrir öll aðildarríki."
Kristján sér engin vandkvæði á að
gera samning um tvískráningu fiski-
skipa og undrast á seinagangi í sam-
gönguráðuneytinu en ekki hefur enn
borist svar við erindinu, en það var
sent í lok apríl. „Ef Kýpur getur gert
svona samning við Rússland þá
hljótum við að geta gert það líka,“
sagði Kristján.
Morgunblaðið/Ólafur Jens Sigurðsson
UPPLÝSINGAR um fommannavör settar upp í Rifi. Á myndinni má
sjá Sæmund Kristjánsson, verkstjóra hjá Snæfellsbæ, og Elvar Lárus-
son sem gegnir sumarstörfum fyrir bæjarfélagið.
Minnismerki
reist í Rifshöfn
Hcllissandur. Morgunblaðið.
NÚ ER unnið að því að styrkja og
lengja sjóvarnargarðinn í Rifi. Við
slíkar framkvæmdir verður ekki
bæði sleppt og haldið. Áður en varn-
argarðurinn var lengdur í Rifí var
reist minnismerki með upplýsingum
um forna fornmannavör í Rifí.
Stendur það skammt frá Björns-
steini, þar sem Björn Þorleifsson
hirðstjóri var veginn. Það er virð-
ingarvert þegar bæjaryfírvöld sýna
slíkum málum skilning og afmá ekki
með öllu fornar minjar sem kunna
að hafa ómetanlegt fróðleiksgildi
fyrir síðari tíma kynslóðir.
I Islenskum sjávarháttum eftir
Lúðvík Kristjánsson segir svo: ,Ár-
ið 1932 þegar ég kom fyrst í Rif á
Snæfellsnesi, var vörin þar orðin
mikið skemmd, en eigi að síður
mátti sjá þar greinilega djúp kjal-
för. Vör sú í Rifi, sem áður var
minnst á, var þrautalending í sunn-
anátt og þegar ekki var drægt eða
sjávarfall í ósinn - sagt er auðsjáan-
legt að vörin sé fornmannaverk og
sjáist þar víða djúp kjalför í hlunna-
steinum."
Sá merki formaður, Þorleifur Þor-
leifsson á Hallbjarnareyri, sem gerði
út í Rifi réðist í það að grjótryðja
vörina um 1840. Er fróðlegt að vita
hvernig menn fóru að þessu; því til
þess voru notaðar svokallaðar
skrápsilar. Hákarlsskrápur var rist-
ur í lengjur og úr þeim brugðinn
poki - skrápsilapoki - og tindserkur-
inn látinn snúa inn. Bönd voru fest í
silarnar, grjótinu komið fyrir í pok-
unum og grjótið síðan dregið uppúr
vörinni. Þorleifur var síðar fenginn
til að hreinsa hina nafnfrægu Kefla-
víkurvör og beitti hann sér fyrir því
að stofnaður var svokallaður „varar-
sjóður“ til að standa straum af
kostnaði við hreinsun varanna. Eftir
þessar grjóthreinsanir urðu varirnar
langtum tryggari og öruggari varir
til lendingar og hafa vafalaust forðað
mörgum bátnum frá grandi.
íslensk skip á makrflveiðar
Fimm skip
SJÁVARÚTVEGSRÁÐUNEYTIÐ
hefur úthlutað fimm skipum veiðileyfí
á makríl og síld í færeyskri lögsögu.
Alls er um að ræða 1300 tonn af mak-
ríl og 2000 tonn af svokallaðri
Hjaltlandssfld. Skipin eru þau sömu
og fengu úthlutað leyfunum í fyrra.
Þau eru Antares VE, Elliði GK, Sig-
hvatur Bjamason VE, Jóna Eðvalds
SF og Bjami Ólafsson AK. Öll þessi
skip em búin búnaði til sjókælingar
en hann er afar mikilvægur ef einhver
verðmæti á að gera úr makrflnum.
íslensk skip hafa veitt úr þessum
fengu leyfí
stofnum síðastliðin ár en gengið frem-
ur illa. Allur makrílkvótinn náðist fyr-
ir tveimur áram en nánast ekkert
veiddist í fyrra. íslendingar hafa
aldrei veitt Hjaltlandssfldina, hún hef-
ur verið uppnefnd „pappírsfiskur"
vegna þess að menn telja að Færey-
ingar hafi prangað henni inn á Islend-
inga í stað þess að fá veiðiheimildir
innan lögsögunnar. Reiknað er með
að veiðileyfin taki gildi um miðjan júlí.
Sóknarmark er á kvótunum þannig að
skipin verða að keppa innbyrðis um að
ná sem mestum afla upp úr sjó.
Eldsvoði um borð í norskri ferju í fyrrinótt
DRÁTTARBÁTAR aðstoða norsku ferjuna „Prinsesse Ragnhild" eftir að áhafnarmeðlimum og sænskum
björgunarliðsmönnum hafði tekizt að ráða niðurlögum eldsins um borð.
Yfír 1.300 manns
bjargað frá borði
Bruni í
norskri
ferju
> -s Noregur ^Ósló
f |
1 Svíþjóö
Eftir að eldur brauzt út í vélarrými
ferjunnar „Prinsesse Ragnhild“ var
1.167 faiþegum og flestum úr 172
manna áhöfn bjargaö frá borði.
Björgunarlið frá Svíþjóð,
Danmörku og Noregi:
* 20 skip og bátar
• 9 björgunarþyrlur
Eldurinn slökktur og allir far-
þegar komnir í land skömmu
fyrir kl. 6 að morgni fimmtu-
dags að staðartíma.
Norður-
sjór
100
SV^autaborg
Kaupmanna-
höfn
Eldur kom upp í vélarrými um kl. 2:13 að nóttu Staðreyndir um „Prinsesse Ragnhild“
Lengd: 205,25 metrar Breidd: 26,60 metrar Hámarksfarþegafjöldi (í skemmri ferðum):
Eigin þyngd: 3.826 iestir 1.900 farþegar
Gautaborg, Stokkhólmi. AP, Reuters.
YFIR þrettán hundrað manns var að-
faranótt gærdagsins bjargað frá
borði norsku ferjunnar „Prinsesse
Ragnhild", þegar eldur hafði komið
upp í skipinu er það var statt undan
vesturströnd Svíþjóðar, skammt frá
Gautaborg. Ferian var á leið frá Kiel í
Þýzkalandi til Oslóar, með 1.167 far-
þega og 172 manna áhöfn innanborðs.
SjúkralJís í Gautaborg vora sett í
viðbragðsstöðu til að veita lyrstu
hjálp og áfallahjálp, en sem betur fer
gerðist þess ekki þörf. Engin alvar-
leg meiðsl urðu á fólki, að sögn björg-
unarliðsmanna. Einn þeirra sagði
einungis fjóra hafa þurft á aðhlynn-
ingu á sjúkrahúsi að halda, vegna
vægrar reykeitrunar. Síðar var til-
kynnt að 73 ára gömul norsk kona,
sem hafði verið farþegi á skipinu,
hefði látizt á sjúkrahúsi. Banamein
hennar var hjartabilun.
Yfírvegun og skipulag
Önnur ferja lagðist upp að Pr-
insesse Ragnhild skömmu eftir að
braninn kom upp í vélarrými skips-
ins, um kl. tvö um nóttina að staðar-
tíma, og ákvörðun var tekin um að
senda út neyðarkall og rýma skipið.
Um 500 farþegar fóra þá strax frá
borði. Um 20 skip og bátar þustu að
vettvangi eftir að neyðarkallið var
gefíð út og fluttu allt fólkið í land.
Sjö þyrlur, frá Svíþjóð, Noregi og
Danmörku, tóku þátt í að ferja fólkið
frá borði.
I herstöð sænska hersins við
Gautaborg var í skyndi komið upp
neyðarmóttökustöð fyrir farþegana.
Þar var fólkið allt skipulega skráð,
svo að ganga mætti úr skugga um að
allir hefðu náðst frá borði. Á vegum
björgunarliðsins var boðið upp á
símaþjónustu, sem aðstandendur far-
þeganna og blaðamenn gátu hringt í
til að leita upplýsinga.
Björgunarmenn og farþegar bára
lof á áhöfn ferjunnar fyrir þá góðu ög
yfirveguðu stjórn sem hún hafði á
ástandinu.
.Áhöfnin á heiður skilinn,“ sagði
farþeginn Unni Sprensen í samtali
við norsku fréttastofuna NTB.
„Henni tókst að halda fólki rólegu.
Það heyrðist ekki einu sinni barns-
grátur.“
„Það brauzt aldrei út nein skelf-
ing,“ hafði sænska fréttastofan TT
eftir hinni sjötugu Marit Stakvik-
Jprgensen frá Ósló. „Sumir [farþeg-
arj héldu til að byrja með að um æf-
ingu væri að ræða, en þegar þeim var
gert að setja á sig björgunarbeltin og
fundu reykjarlykt gerðu þeir sér
grein fyrir að það var alvara á ferð-
um.“
Annar farþegi, Knut Gran frá Nor-
egi, sagði í samtali við norska ríkisút-
varpið NRK: „Ég fann reykjarlykt í
klefanum - þá voru neyðarflauturnar
þeyttar - og það var bara um að gera
að flýta sér í fötin og grípa það nauð-
synlegasta með sér.“
Eldsvoðinn stöðvaður
á nokkrum tfmum
Til allrar hamingju var stilltur sjór
og blíðviðri. Innan nokkurra klukku-
stunda hafði tekizt að ráða niðurlög-
um eldsins og allir farþegamir -
norskir ferðamenn að mestu - sem
og flestir úr áhöfninni komnir í land.
Birger Knutsson hjá sænsku sigl-
ingamálastjórninni tjáði Reuters að
hið stillta veður hefði gert gæfumun-
inn, það hefði auðveldað björgunar-
starfíð mjög.
Color Line-ferjufyrirtækið, sem á
Prinsesse Ragnhild, ætlaði í gær að
senda önnur skip eftir hinum strönd-
uðu ferðalöngum.
Bruninn um borð í Prinsesse
Ragnhild rifjaði upp skelfilegar
minningar um eldsvoða sem varð á
sömu slóðum í apnl 1990. Þá fórast
159 manns um borð í ferjunni Scand-
inavian Star, sem hafði verið á leið
frá Danmörku til Noregs. Estoniu-
slysið, sem í september 1994 varð 852
að aldurtila, er íbúum á svæðinu
einnig í fersku minni, og slær því
skiljanlega óhug á fólk þegar fregnir
berast af neyðarkalli frá fullskipaðri
ferju eins og gerðist í fyrrinótt.
Utgáfa
bönnuð
Teheran. Reuters.
ÍHALDSSAMIR klerkar í
írönsku stjórninni hafa notfært
sér nýlega samþykkt þingsins á
auknum höftum á fjölmiðla og
komið höggi á Mohammad
Khatami, forseta iandsins, með
því að banna útgáfu dagblaðs
sem átti þátt í því að hann
komst til valda á skömmum
tíma.
Sérstakur klerkadómstóll
bannaði á miðvikudag um ótil-
tekinn tíma útgáfu Salam, mál-
gagns vinstrisinnaðra klerka,
eftir að það greindi í smáatrið-
um frá því sem það sagði vera
leynilega áætlun hai’ðlínu-
manna um að múlbinda um-
bótasinnaða fjölmiðla.
Dómstóllinn sagði blaðið hafa
brotið íslamskar grandvallar-
reglur, ógnað þjóðaröryggi og
traflað almenningsálitið. Að
sögn starfsmanna blaðsins var
ritstjóri þess handtekinn. Rit-
stjórinn segir allt verða gert til
að hnekkja banninu; það sé ekki
í samræmi við nein lög.