Morgunblaðið - 09.07.1999, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 9. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
REIÐHJÓLIÐ sem Sigurður Filippusson smíðaði.
Tækja-
minjasafn
í miklum
vexti
Höfn - Eitt af því sem er til af-
þreyingar fyrir ferðamenn sem
koma til Hornafjarðar er að
skoða Byggðasafnið. Byggðasafn
Austur-Skaftafellssýslu er til
húsa í elsta húsi bæjarins,
Gömlubúð, og er fyrsta húsið á
vinstri hönd þegar inn í bæinn er
komið. I Gömlubúð er fjölbreytt
safn muna ásamt allsérstöku
náttúrugripasafni.
Meðal merkilegra muna má
nefna muni úr eigu Þórbergs
Þórðarsonar, t.d. allsérstæð biek-
bytta sem nemendur Iðnskólans í
Reykjavík gáfu honum eftir að
Bréf til Láru kom út. Þar eru
einnig munir sem sagðir eru vera
úr gullskipinu, „Het Vapen Von
Amsterdam", sem strandaði 1667
á Skeiðarársandi. Náttúrugripa-
safnið er að stórum hluta byggt
upp af Hálfdáni Björnssyni á
Kvískerjum. Þar má m.a. sjá allt
íslenska eggjasafnið, mikið af _
skordýrum, fuglum og fleiru. í
kjallara er búið að setja upp
smiðju og heimili Sigurðar Fil-
ippussonar (Eldsmiðurinn) frá
Hólabrekku á Mýrum. Hann var
mikill hagleikssmiður og eru á
safninu margir smíðisgripir eftir
hann. Safnið er einnig niðri við
bryggju, þar er sjóminjasafn í
Pakkhúsi og gömul verbúð í
Miklagarði.
Sá hluti safnsins sem er í mest-
um vexti er tækjaminjasafnið.
Það er byggt upp af gömlum bíl-
um og landbúnaðartækjum, aðal-
lega hestatælqum. Nú í vor hefur
safnið fengið mikið af gripum í
tækjasafnið, m.a. Land Rover, ár-
gerð 1962, sem er í góðu ástandi.
Sigurður Jóhannsson frá
Hnappavöllum í Öræfum keypti
þcnnan bíl árið 1966 og hefur átt
hann siðan. Einnig má sjá
Citroen Mehari, árgerð 1974,
sem var í eigu Hálfdáns Björns-
sonar frá Kvískerjum. Sá bíll er í
góðu ástandi en yfirbyggingin á
honum er öll úr plasti. Fyrir var
Willis-jeppi frá 1947, nýlega upp-
gerður og í góðu ástandi og
Bombardier-snjóbfll frá árinu
1972 sem Jöklarannsóknarfélag-
ið hefur átt frá upphafi, en hefur
ekki verið afhentur safninu
formlega. Þetta er fyrsti hlutur á
jöklasafn sem fyrirhugað er að
rísi á Höfn í framtíðinni. f land-
búnaðarhlutanum eru gamlar
dráttarvélar m.a. Massey Fergu-
son frá árinu 1958 úr eigu Sig-
urðar Filippussonar. Sigurður
setti hús á vélina sem smíðað var
hjá KÁ á Selfossi, en hann Iagaði
húsið að sinum þörfum.
Ymiskonar hestaverkfæri eru í
safninu, þar eru merkilegust, sax-
herfi og rótherfi Lúðvíks. Lúðvík
Jónsson var fæddur 1887 í Árna-
nesi í Nesjum og dó 86 ára gam-
all 1974. Lúðvík lauk búfræði-
prófi frá Eiðum 1911, gekk í
ýmsa landbúnaðarskóla erlendis
fram til ársins 1919. Hann var
ráðunautur Búnaðarfélags fs-
lands á Austurlandi í 4 ár. Lúð-
víksherfin komu fram um 1923
og voru í notkun fram undir
miðja öldina og vöktu þau mikla
athygli á sínum ti'ma.
Margt skemmtilegi-a hluta er
til viðbótar í safninu og má þar
nefna reiðhjól sem Sigurður Fil-
ippusson smíðaði. Þetta er senni-
legast eitt fyrsta gírahjólið hér á
landi og ef til vill fyrsta fslenska
gírahjólið.
Sumartónleikar í Stykkishólmskirkju
Islensk og
spænsk verk
ÞRIÐJU tónleikarnir í árlegri sum-
artónleikaröð í Stykkishólmskirkju
verða haldnir sunnudaginn 11. júlí
kl. 17. Nú er röðin komin að Guð-
rúnu Jóhönnu Jónsdóttur sópran og
Guðríði St. Sigurðardóttur píanó-
leikara.
Á efnisskrá tónleikanna eru ein-
göngu íslensk og spænsk verk.
Þetta eru verk eftir íslensku tón-
skáldin Pál Isólfsson, Sigvalda
Kaldalóns, Sigfús Einarsson og
Jón Þórarinsson auk verka eftir
Manuel de Falla, Jesus Guridi, Xa-
vier Montsalvatge og Joaquin Tur-
ina.
Guðnín Jóhanna Jónsdóttir lauk.
píanókennaraprófi frá Tónskóla
Sigursveins D. Kristinssonar og
einsöngvaraprófí frá Söngskólanum
í Reykjavík. Framhaldsnám stund-
aði Guðrún við Trinity College of
Music og lauk þaðan Postgraduate
Diploma með hæstu einkunn. Síðan
1997 hefur Guðrún numið og starfað
við The Mayer-Lismann Opera
Centre og söng meðal annars hlut-
GUÐRÚN Jóhanna GUÐRÍÐUR St.
Jónsdóttir Sigurðardóttir
verk Govemess í The Tum of the
Screw eftir Britten.
Guðríður St. Sigurðardóttir pí-
anóleikari lauk einleikaraprófi frá
Tónlistarskólanum í Reykjavík
1978. Á árunum 1978-1980 stundaði
hún nám við The University of
Michigan og lauk þaðan meistara-
prófí í píanóleik (Master of Music).
Guðríður sótti einkatíma í píanóleik
hjá Gúnter Ludwig, prófessor við
Tónlistarháskólann í Köln
1984-1985, og hefur auk þess sótt
fjölmörg námskeið.
Orgeltónleikar í
Hallgrímskirkj u
ÞYSKI organistinn Gúnter Eu-
mann heldur tónleika í Hallgríms-
kirkju sunnudaginn 11. júlí kl.
20.30. Tónleikar þessir em sjöttu
tónleikar Kirkjulistahátíðar 1999.
Á efnisskránni em Prelúdía og
fúga í C-dúr eftir Johann Sebasti-
an Bach, Koma drottningarinnar af
Saba úr oratóríunni Solomon eftir
Georg Friedrich Hándel, Fantasía
í A-dúr eftir César Franck, Átta
stutt verk eftir Sigfrid Karg-Elert,
Söngur um frið úr Níu verkum eft-
ir Jean Langlais og Toccata russica
eftir Georgi Alexander Muschel.
Gúnter Eumann stundaði nám í
kirkjutónlist, stærðfræði og heim-
speki í Köln. Hann starfar sem yf-
irmaður orgel- og klukknaspils-
deildar Evangelísku kirkjunnar í
Rínarlöndum auk þess sem hann
Giinter Eumann
kennir stærðfræði og tónlist í
menntaskóla. Hann hefur unnið við
vesturþýska útvarpið í Köln auk
þess sem hann hefur komið fram
sem organisti víða um lönd.
TÖLVUTÆKAR
ORÐABÆKUR
MARGMIÐLm
Orðabækur
TÖLVUORÐABÆKUR
Tölvuorðabækur Máls og menningar
og Alnets, ensk-íslensk og dönsk-is-
lensk. Gefnar út hvor í sínu lagi á
geisladiskum. Með hvorri orðabók
fylgir bæklingur með leiðbeiningum
um uppsetningu og notkun, en á um-
búðum eru líka leiðbeiningar. Mál og
menning gefur út 1999. Verð um
6.000 kr. hvor.
SVONEFND Tölvuorðabók Máls
og menningar og Alnets á sér
nokkra sögu, því talsvert er síðan
fyrst kom út orðabók á disklingi
sem nú er orðin að veglegri geisla-
disksútgáfu. Orðum í bókinni hefur
og fjölgað smám saman og notagildi
hugbúnaðar aukist, en uppflettiorð
eru nú um 45.000 í hvorri bók fyrir
sig.
Nafngiftin tölvuorðabók hefur
villt fyrir mörgum, því ekki er um
að ræða orðabók yfir tölvumál eins
og margur heldur, heldur orðabæk-
ur í tölvutæku formi, sem settar eru
inn á tölvu og síðan notaðar þar.
Því hefur iðulega verið spáð að
dreifing efnis í tölvutæku formi eigi
eftir að draga úr útgáfu bóka á
pappír og víst er það líklegt, sér-
staklega þegar fræðiefni og hand-
bækur er annars vegar. Það þykir
mörgum hið versta mál, en óþarft
er að bindast pappímum tilfinn-
ingaböndum, innihaldið skiptir vit-
anlega höfuðmáli og notagildi þess.
Þannig er mun handhægara að hafa
orðabók við hendina inni á tölvunni
þegar verið er að vinna texta og
þarf að fletta upp. Gefur augaleið
hagræðið fyrir til að mynda skóla-
nemendur að geta flett upp orðum
til að kanna stafsetningu eða leita
eftir þýðingu, ekki síður en til að
mynda fyrir blaðamenn sem glíma
iðulega við erlendan texta.
Á stundum gráta menn að ung-
menni séu hætt að lesa og sitja þá
fastir í trjákvoðunni, því færa má
rök að því að ungmenni lesi meira nú
en oft áður, því Netið er textamiðill
fyrst og fremst. Á móti kemur að þó
íslenskar vefsíður skipti þúsundum
eru síður á ensku um 100 milljónir.
Þar kemur orðabókin einnig að góð-
um notum, því hægt er að búa svo
um hnútana að leitarglugginn sé
fastur á skjánum, þ.e. hverfi ekki á
bak við til að mynda vafragluggann,
og einfalt að merkja orð, smella á
lesa og sjá um leið hvað það þýðir. í
framhaldi af þessu er ástæða til að
hvetja höfunda og útgefendur bókar-
innar að h'ta til annarra tungumála,
því það gerðist í upphafi þessa árs að
Netnotendur urðu flehn utan Banda-
ríkjanna en innan þeirra. Gott væri
til að mynda að hafa stuðning við að
lesa þýskar vefsíður eða spænskar
og vonandi á sá möguleiki eftir að
bætast við síðar.
Hægt er að láta hugbúnaðinn lesa
texta í ritvinnsluforritinu Word frá
Microsoft á skjánum, enskan eða ís-
lenskan, en ekki hentar hún vel til
þess, að minnsta kosti ekki framan
af, því þó lestrarorðasafnið sé gott
að vöxtum vantar í það orðmyndir
og ýmislegt tölvumál svo dæmi séu
tekin. Það má þó „kenna“ forritinu,
því ef það rekst á orð sem það ekki
kannast við gefst kostur á að bæta
því í safnið og þannig býr hver not-
andi sér til orðasafn sem hentar
sérstaklega fyrir hans iðju og
áhugasvið.
Auðvelt er að glósa í orðabókun-
um með því að smella á hnapp þeg-
ar búið er að velja orð og safnast
glósumar þá saman í stafrófsröð
með skýringum í skrána sem er
bráðhandhægt. Einnig er vert að
geta um ýmsilegt ítarefni, til að
mynda er í dönsku orðabókinni listi
yfir sterkar og óreglulegar danskar
sagnir og í þeirri ensku listi yfir
tákn og heiti þeirra svo dæmi séu
tekin.
Orðabækurnar voru settar upp
hvor á eftir annarri á 450 MHZ
pentium II tölvu með 128 MB
minni, en ekki krefjast þær svo öfl-
ugra tóla, dugir að hafa 486-tölvu
með 8 MB innra minni og 20 MB
laus á hörðum disk. Ekki er eins og
gert hafi vérið ráð fyrir því að fullu
að báða bækumar séu settar upp á
sömu tölvuna, því sé glósað í einu
málinu og síðan í hinu þarf notandi
að gæta að því að nefna glósuskjölin
sérstaklega því annars lenda glós-
urnar í sama skjali. Annars er gott
að halda utan um glósuskjöl, því í
Aðgerðavalmynd er að finna liðinn
„Glósuskjal" sem gerir kleift að
iylgjast með safninu.
Upp kom smávægilegt vandamál
þegar skipt var ört á milli hjálpar-
skráa og þurfti að finna þær fyrir
forritið, en virtist tUviljun því ekki
tókst að framkalla villuna aftur.
Orðabækurnar ganga vel með
Word 97 og eins vel með Word 2000.
Það er þó galli að ekki sé hægt að
láta orðabókina lesa hreinan texta,
því ekki vUja allir nota Word þó þeir
séu sjálfsagt ílestir. Einnig hefði
mátt gefa orðabækurnar út fyrir
fleiri stýrikerfi, til að mynda
MacOS, sem er býsna algengt innan
skólakerfisins, eða Linux, sem á eft-
ir að verða býsna algengt, ekki síst
þar sem búið er að íslenska KDE-
notendaskilin og menn bræða með
sér að íslenska stýrikerfið sjálft.
Uppsetning á hugbúnaðinum var
sáraeinföld og valmyndir á íslensku.
Notandi þarf aðeins að svara ein-
földustu spumingum, það á meðal
um hvort hann vilji nota hugbúnað-
inn í Word, en sé því svarað játandi
birtist á „tools“ valmyndinni í Word
sá möguleiki að láta hugbúnaðinn
lesa textann yfir, á ensku eða ís-
lensku, en einnig er hægt að ræsa
orðabókina sérstaklega í valmynd-
inni. Eini ljóður á uppsetningunni
er á köflum klúðurslegt orðalag, til
að mynda „vUtu gera skráningu".
Einnig hljómar afkáralega spurn-
ingin hvort notandi sé „með Inter-
netið“; er ekki rpál að linni notkun á
þessu orðskrípi?
Tölvuorðabækur Máls og menn-
ingar og Alnets em afskaplega vel
gerður hugbúnaður, þægUegar í
notkun og handhægar. Fjölmargir
mörguleikar aðrir em tU staðar í
hugbúnaðinum sem ekki em tíund-
aðir hér, tU að mynda óvissuleit
(fuzzy), framburðarleit, ýmisleg
þjónusta á Netinu og beygingar-
upplýsingar um einstök orð, og þó
hann sé heldur dýr að mínu mati
fær hann bestu meðmæli.
Árni Matthíasson