Morgunblaðið - 05.08.1999, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 5. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
EIGN ARHLUTDEILD
í BÖNKUM
Fyrir réttu ári eða 8. ágúst árið 1998 birti Morgunblaðið við-
tal við Davíð Oddsson, forsætisráðherra, um fyrirhugaða
sölu ríkisbankanna og hvernig að þeirri sölu yrði staðið. Samtal
þetta birtist í kjölfar mikilla umræðna um einkavæðingu bank-
anna og átti m.a. þátt í að umræður um málið beindust í skipu-
legri og skynsamlegri farveg en þær höfðu verið í um skeið.
Ummæli forsætisráðherra í þessu viðtali eru athyglisverð í ljósi
nýjustu atburða í bankaheiminum, þegar fyrirtæki skráð í Lúx-
emborg en í eigu íslenzkra aðila keypti öll hlutabréf sparisjóð-
anna, Kaupþings og Sparisjóðabankans, í Fjárfestingarbanka
atvinnulífsins hf. en þau bréf voru einnig varðveitt í fyrirtæki
skráðu í Lúxemborg. Þessi viðskipti og önnur, sem fram fóru
samhliða, leiða til þess, að hinir nýju aðilar, kunnir einstakling-
ar í viðskiptalífinu hér, eiga nú rúmlega 26% hlut í FBA.
I viðtali þessu sagði Davíð Oddsson m.a.: „Sumar þjóðir hafa
það reyndar svo að þær binda það í lög hversu mikil eignarhlut-
deild einstakra aðila má vera í bönkunum. Eg hygg að það sé til
að mynda þannig í Noregi. Það má vel vera, að slíkt gæti verið
skynsamlegt að gera einnig hér á landi. A.m.k. er ekki æskilegt
að menn hafi á tilfinningunni að það séu einhver önnur sjónar-
mið, sem ráði stefnu banka, en almenn arðsemissjónarmið, eins
og einhverjir þröngir hagsmunir ráðandi hóps.“
Síðar í samtalinu útskýrði Davíð Oddsson frekar hvað hann
ætti við og í frásögn blaðsins af ummælum hans segir svo:
„Davíð sagði, að þó nú sé tízka að tala um kjölfestufjárfesta
telji hann að í bankastofnun geti alveg dugað að stærstu eignar-
aðilar, sem komi til með að hafa leiðbeinandi forystu um rekst-
urinn, eigi eignarhluti á bilinu 3% til 8% til dæmis. Hann telji
hins vegar ekki æskilegt að einn aðili eða skyldir aðilar ráði
30-40% eignarhlut í bankastofnun. Það sé engin nauðsyn á eig-
endum með stærri eignarhlut en að ofan greinir og við slíkar
aðstæður geti eignaraðilar með 2-3% eignarhlut haft veruleg
áhrif á reksturinn, auk þess, sem þeir væru líklegastir til þess
að knýja á um að arðsemissjónarmið réðu ferðinni. Þó það hafi
ekki verið rætt í ríkisstjórn telji hann að það komi fyllilega til
álita að tryggja það með lagasetningu að eignarhaldi á bönkum,
þegar ríkið sleppti af þeim hendinni, verði dreift. Um fordæmi í
þeim efnum gætum við litið til annarra landa og jafnframt að
það yrði einnig tryggt að það væru eingöngu arðsemissjónar-
mið, sem réðu fjárfestingu fjárfesta á borð við lífeyrissjóði eins
og áður var nefnt.“
í sama viðtali við Morgunblaðið fyrir réttu ári fjallaði Davíð
Oddsson sérstaklega um Fjárfestingarbanka atvinnulífsins hf.
og sagði: „Sumir segja, að það geti verið æskilegt fyrir banka
eins og Fjárfestingarbanka atvinnulífsins, sem er að hjálpa fyr-
irtækjum að hasla sér völl erlendis, að fá inn í þann banka er-
lenda eignaraðild, jafnvel fremur en í viðskiptabankana, Lands-
banka eða Búnaðarbanka. Þessi sjónarmið þurfa menn að fara í
gegnum mjög rækilega.“
Nú er auðvitað ljóst, að sparisjóðirnir og samstarfsfyrirtæki
þeirra geta selt hverjum sem þeim hentar hlutabréf í þeirra
eigu, hvort sem um er að ræða hlutabréf í FBA eða öðrum fyr-
irtækjum. Það fer hins vegar ekki á milli mála, að margir litu
með velvild til kaupa þeirra í þessum nýja banka, m.a. vegna
þess hvernig sparisjóðirnir eru uppbyggðir. Þeir eru grasrótar-
fyrirtæki, hver í sínu byggðarlagi, sjálfseignarstofnanir, sem
varla geta talizt í eigu annarra en þá helzt viðskiptavina sinna.
Það er því mikilvæg ákvörðun, sem forsvarsmenn þeirra taka,
þegar þeir ákveða að selja þennan stóra hlut. Mörgum hefði
þótt eðlilegt í ljósi framangreinds og hinna stefnumarkandi yf-
irlýsinga forsætisráðherra fyrir ári, að sparisjóðirnir hefðu
boðið hlut sinn á opnum markaði og þar með stuðlað að dreifðri
eignaraðild að þeim hlut, sem er í samræmi við uppbyggingu
þeirra sjálfra og ítrekaðar stefnuyfirlýsingar ríkisstjórnar.
Það er hins vegar ljóst, að viðræður um sölu hlutabréfa fyrir
um fimm milljarða fóru fram fyrir luktum dyrum og þar komu
einungis tveir aðilar við sögu fyrir utan seljendur. Enn hefur
ekki verið skýrt formlega frá því hverjir eru kaupendur að
þessum hlut, þótt Morgunblaðið hafi upplýst það í gær og sýnir
það eitt út af fyrir sig, hversu ófullkominn hlutabréfamarkaður-
inn hér er enn. Ef þessi hlutabréf hefðu verið boðin á opnum
markaði hefði það aukið tiltrú almennings á, að skynsamlega
yrði staðið að einkavæðingu ríkisbankanna. Þessi viðskipti nú
ýta undir þau sjónarmið, að eignaraðild að bönkunum komist á
fárra hendur, nema sérstakar ráðstafanir verði gerðar til þess
að hafa áhrif á þessa þróun.
Af þessum sökum sýnist full ástæða til að ríkisstjórn og Al-
þingi taki til alvarlegrar umfjöllunar áður en lengra er haldið
þær hugmyndir, sem Davíð Oddsson setti opinberlega fram hér
í Morgunblaðinu fyrir ári um lagasetningu til þess að tryggja
að eignarhlutur einstakra aðila og tengdra aðila í bönkum fari
ekki upp fyrir visst hámark.
Framkvæmdir vic
VINNA er hafin við grunn stöðvarhúss Vatnsfellsvirkjunar sem verður á miðri mynd og liggja pípur niður að húsinu
Flytj a þarf á aðra 11
rúmmetra af jarð
Vatnsfellsvirkjun á að komast í gagnið
snemma árs 2002. Framkvæmdir eru nú
hafnar og á virkjunarsvæðinu iðar allt af lífi
og á eftir að verða enn fjörugra.
Jóhannes Tómasson og Halldór Kolbeins
skoðuðu sig um þar í gær.
FRAMKVÆMDIR við Vatns-
fellsvirkjun við enda Þóris-
vatns eru óðum að komast í
fullan gang og nú fyrstu vik-
umar er verið að ryðja til jarðvegi
fyrir stíflu og aðrennslisskurð, stöðv-
arhús og fljótlega verður byrjað á
frárennslisskurði. Verktakar og
Landsvirkjun era að koma upp
vinnubúðum og framkvæmdir munu
síðan standa óslitið þar til ráðgert er
að hleypa straumi á virkjunina í árs-
lok 2001. Öllu á hins vegar að vera
lokið 1. febrúar 2002.
Verktakar við aðrennslisskurð,
stíflu, botnrás og stöðvarhús eru
IAV-ísafl, sem eru í eigu Islenskra
aðalverktaka en Arnarfell sér um
frárennslisskurð og brúargerð en er-
lendir aðilar áttu hagstæðast tilboð í
vélar og búnað í virkjunina. Vatns-
fellsvirkjun er kennd við samnefnt
fell við enda Þórisvatns. Vatni verð-
ur safnað í lóni og getur yfirborð
þess hæst orðið í 566 metra hæð yfir
sjó en frárennslið úr stöðvarhúsinu
verður í 492 m hæð og fallhæðin
verður um 60 metrar. Vatnið rennur
síðan um frárennslisskurð í
Krókslón sem meðal annars fæðir
Hrauneyjafossvirkjun. Tvær véla-
samstæður verða í virkjuninni 45
megawött hvor.
Vinnusvæði í yfir
500 metra hæð
Vatnsfellsvirkjun verður sú efsta í
virkjanaröðinni á Tungnaár- og
Þjórsársvæðinu. Næst kemur Sig-
ölduvirkjun, síðan Hrauneyjafoss.
Vatnsfellsvirkjun er sú eina sem fær
vatn úr Þjórsá gegnum Kvíslaveitur
en hinar tvær eru fóðraðar með vatni
úr Tungnaá og Þjórsá með miðlun
um Þórisvatn, Krókslón og Hraun-
eyjalón. í árslok kemur síðan Sultar-
tangavirkjun í gagnið sem ásamt
Búrfellsvirkjuninni gömlu framleiðir
orku úr samanlagðri Þjórsá og
Tungnaá með miðlun um Sultar-
tangalónið nýja.
Jóhann G. Bergþórsson er verk-
efnisstjóri eða staðarverkfræðingur
hjá IAV-ísafli og gaf sér tíma til að
fræða Morgunblaðsmenn um það
sem að honum snýr. Hann segir að
fyrirtækið hafi flutt fyrstu vélina að
Vatnsfelli laugardaginn 27. júní, í
sömu viku og það fékk verkið.
Fyrstu helgina í júlí hafi verið byrj-
að að skipuleggja búðir og koma
þeim upp og stendur það verk ennþá
yfir. Þar verða svefnherbergi, mötu-
neyti og skrifstofur. Búðirnar eiga
að geta hýst ekki færri en 150 til 160
manns en auk starfsfólks IAV-ísafls
er hugsanlegt að starfsmepn Arnar-
fells fái einnig þar inni. í gær var
mötuneytið á staðnum opnað og flutt
í skrifstofuna í fyrradag sem Jóhann
segir að hafi til þessa verið í svefn-
herbergjunum. Landsvirkjun er
einnig að reisa eigin búðir fyrir
starfsmenn sína. Um eftirlit sjá VSÓ
ráðgjöf og Lahmeyer International
og verða starfsmenn þeirra einnig
með aðstöðu við Vatnsfell. Als verða
kringum 140 til 150 manns á svæð-
inu þegar mest er um að vera en Jó-
hann segir að hjá sér starfi nú milli
40 og 50 manns. Vinnusvæðið er í
500 til 600 metra hæð.
Fyrstu verkin við sjálfa virkjun-
ina er að ryðja til jarðvegi fyrir
stíflu og aðrennslisskurði, ýta upp
nýjum vegi á alllöngum kafla og
grafa fyrir stöðvarhúsi og segir Jó-
hann að nokkuð á aðra milljón
rúmmetra af jarðvegi verði hreyfð.
Þá er einnig að hefjast undirbúning-
ur og síðar steypuvinna við botnrás
fyrir aðrennslisskurðinn og í októ-
ber gerir Jóhann ráð fyrir að hægt
verði að hefja steypuvinnu við sjálft
stöðvarhúsið. Fara um 40 þúsund
rúmmetrar af steypu í það. En
JÓHANN G. Bergþórsson (í miðið)
fyrir samstarfsmönnum sínum, Ag
Ágústi Ólafssy
TÆKIN við jarðvinnui
hversu lengi á að halda út þar efra í
sumar?
Stysti byggingatími
íslenskrar virkjunar
„Við ráðgerum að vinna samfleytt
þar til verkinu á að ljúka. Hér verða
mest um 50 manns í vetur og síðan
eitthvað færri en um mitt næsta ár
verðum við 140 til 150 og síðan aftur
um 30 frá haustinu 2001. Hér geta
verið stórviðri en líka blíða eins og í
dag og síðustu tveir vetur hafa verið