Morgunblaðið - 05.08.1999, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 5. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
*
Islenskur gagnagrunnur um efnainnihald matvæla
Svarar ótal spurningum
um næringarinnihald
NEYTENDUR
Morgunblaðið/Halldór
Olafur Reykdal segir að í framtíðinni muni gagnagrunnurinn gegna
ýmsum hlutverkum.
FÆRÐU öll nauðsynleg bætiefni úr
fæðunni sem þú neytir? Er
spergilkál ríkt af C-vítamíni eða inni-
heldur heiihveitibrauð eitthvað af
járni? Það verður hægt að fá svör við
spurningum á við þessar í íslenskum
gagnagrunni um efnainnihald mat-
væla sem væntanlegur er á Netið.
Ólafur Reykdal, matvælafræðing-
ur hjá Matvælarannsóknum Keldna-
holti, hefur haft umsjón með upp-
setningu gagnagrunnsins. „Þessi
gagnagrunnur var byggður upp hjá
Rannsóknastofnun landbúnaðarins í
samstarfí við Manneldisráð íslands.“
900 fæðutegundir
„I gagnagrunninum eru þegar um
900 fæðutegundir. Þar eru skráðar
upplýsingar um orkuefnin prótein,
fítu, kolvetni og alkóhól svo og orku,
trefjaefni, 10 vítamín, 15 steinefni og
4 þungmálma.
Auk þessa er fítunni skipt upp í
allt að 40 fítusýrur og undir kolvetn-
um er tilgreindur sykur, Alls eru
þetta 104 efnisþættir."
Ólafur segir að fyrir hvern efnis-
þátt sé skráð meðaltal, hæsta gildi,
lægsta gildi, fjöldi sýna og heimild-
arnúmer. „Ef við tökum bara meðal-
töl þá eru þetta rúmlega 90.000
færslur.“
Hann segir að gagnagrunnurinn
muni gegna ýmsum hlutverkum í
framtíðinni og veita neytendum og
næringarráðgjöfum upplýsingar.
Er fæðuval þitt fíturíkt
eða orkusnautt?
Nýlega veitti RANNÍS styrk til
verkefnisins Netyæðing næringarút-
reikinga og gagnagrunns um mat-
væli. Ölafur segir að forritarar hjá
Hugbúnaði hf. vinni alla forritunar-
vinnu.
Hann segir að auk þess sem upp-
lýsingar úr íslenska gagnagrunnin-
um um efnainnihald matvæla muni
koma fram á Netinu þá opnist einnig
ýmsir aðrir möguleikar. „Fólk getur
til dæmis haldið matardagbók í einn
eða fleiri daga, sett upplýsingarnar
inn í reikniforrit og fengið að vita
hvaða næringarefni vantar í fæðuna,
hvort of mikillar fítu sé neytt, of
fárra hitaeininga og svo framvegis."
Þegar Ólafur er spurður hvenær
neytendur geti búist við að ganga að
þessum upplýsingum á Netinu segir
hann að ekki sé komin nákvæm dag-
setning en fljótlega á næsta ári megi
búast við að tilraunaútgáfa verði til-
búin.
Nýtist vel til kennslu
Ólafur bendir á að forrit til nær-
ingarútreikinga á Netinu muni nýt-
ast vel til kennslu. .Aðgengilegt ís-
lenskt kennsluforrit til að reikna út
næringarefni í fæði hefur skort íyrir
skólana en einnig fyrir sjúklinga sem
þurfa sérfæði, íþróttafólk og aðra.
Með forritinu verður hægt að reikna
næringargildi eigin fæðis, einstakra
rétta eða uppskrifta. Ráðlagðir dag-
skammtar Manneldisráðs verða
tengdir forritinu þannig að hægt
verður að sjá hversu vel fæðið upp-
fyllir þörf hvers og eins miðað við
hæð, þyngd, aldur, kyn og hreyf-
ingu.“
Heilhveitibrauð | /,.y.. 1 Orka í 100 g: 1030 kJ / 245 kkal Orkudreifing: Prótein 16%, fita 8%, kolvetni 76% V \ 'A
Efnainnihald í 100 g af ætum hluta: Dagsetn. Meðal- tal Lægst Hæst Fj- sýna Heimild
Prótein (g) 27/1/97 9,7 6 1455
Kolvetni (g) - þar af sykur (g) 27/1/97 22/11/96 45,7 0,4 2 1050 1451
Trefjaefni (g) 22/11/96 4,6 3,8 5,9 23 1440
Fita (g) - þar af mett. fitusýrur (g) - þar af ómett. fitusýrur (g) 27/01/97 27/01/97 22/11/96 2,3 0,5 1,1 6 6 6 1455 1455 1455
Vatn (g) 27/01/97 35,6 6 1455
A-vítamín (gg) 22/11/96 17 1050
B1-vítamín (Þíamín) (mg) 22/11/96 0,19 0,16 0,22 4 1920
B2-vítamín (Ríþóflavín) (mg) 22/11/96 0,12 0,08 0,14 4 1920
Fólasín (gg) 22/11/96 49 30 64 4 1920
C-vítamín (mg) 22/11/96 0 1801
Kalk (mg) 22/11/96 64 33 103 9 1437
Natríum (mg) 22/11/96 448 240 650 23 1440
Kalíum (mg) 22/11/96 194 148 224 18 1437
Járn (mg) 23/06/97 1,26 11 1456
Aðeins sum efnanna sem eru í gagnagruninum eru sýnd. Þar er að finna 10 vítamín, 18 steinefni og 40 fitusýrur. Efnainnihald er gefið upp fyrir 100 g af heilhveitbrauði og eru það um fjórar venjulegar sneiðar. í töflunni fyrir heilhveitibrauð má sérstaklega benda á kolvetni, trefjaefni, fólasín og natríum. Heilhveitibrauð eru kolvetnarík enda má sjá undir liðnum orkudreifing að 76% orkunnar kemur úr kolvetnum. Þetta er einmitt æskilegt enda segir í Manneldismarkmiðum Manneldisráðs að hæfilegt sé að úr kolvetnum fáist 50-60% af orkunni. Margir ná ekki þessu markmiði. Trefjaefni í heilhveitibrauði eru um 5 grömm í 100 grömmum og er það umtalsvert. Hægt er að reikna með um 49 grömmum af fólasíni úr 100 g af heilhveitibrauði og er það um 17% af ráðlögðum dagskammti. Það væri því ráð að setja grænmeti ofan á brauðið. Með því að margfalda töluna fyrir natríum með 2,5 fáum við matarsaltið. (100 grömmum af heilhveitibrauðinu eru 448 milligrömm natríum eða 1120 milligrömm matarsalt. Það er því rétt rúmlega 1 % matarsalt í heilhveitibrauðinu. Heimild: Islenski gagnagrunnurinn um efnainnihald matvæla (ISGEM)
10-60% staðgr. afsL af öllum vörum
REIÐHJÓL //Q ..' ' ‘
‘ " ICOTTUSÆi
SPEEDO
SPORTFATNAÐUR
ÚTIVISTARFATNAÐUR

QOLFFATNAÐUR
OG KYLFUR
rAn'tGi
GMJUVT
SUNDFATNAÐUR

Rccboh
- -- •
ÍÞRÓTTASKÓR
VIVI

GONGUSKOR
RÓLUR

■> Isl , |
a

CZDN
iIHoujsori

:
Ármúla 40,
símar 553 5320,
568 8860.
l/'erslunin

\
I
I

!
P
|
L