Morgunblaðið - 22.08.1999, Qupperneq 27
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1999 27
o.s.frv. Það þýðir að til notkunar við
meðferð geta þessar upplýsingar
nýst nær alls staðar í heiminum."
Þórður fór með veggspjaldið til
kynningar á ameríska réttarfræða-
þingið sem haldið var í Orlando í
febrúar síðastliðnum. Hann kynnti
það einnig á Evrópuþingi í tannrétt-
ingum, sem haldið var í Strassborg
nú í sumar. Eitt fyrirtæki á heims-
markaði með tannlæknavörur hefur
nú boðið veggspjaldinu í enskri þýð-
ingu rými á vefsíðu sinni, svo tann-
læknar geti nálgast þetta alþjóðlega
hjálpargagn við störf sín, því ekkert
veggspjald þessu skylt virðist hafa
verið gefið út til dreifingar frá því
að ameríska tannlæknafélagið gerði
það fyrir um hálfri öld.
Áframhald eftir 22 ár
Þórður ákvað að kanna hvemig
rannsóknarhóp sínum frá 1972-73
hefði farnast 22 árum síðar og sendi
árið 1995, ásamt samstarfsmönnum
sínum, spumingalista til að grennsl-
ast fyrir um hverjar langtímaafleið-
ingar tannskekkju hefðu orðið á líf
fólksins. Hann fékk til liðs við sig
samkennara sína og fymim nem-
endur við tannlæknadeild Háskóla
Islands, lektorana Bjöm R. Ragn-
arsson, sérfræðing í rótfyllingum,
Karl Öm Karlsson, sérfræðing í bit-
fræði, og Sigurjón Arnlaugsson,
sérfræðing í tannholdssjúkdómum,
auk dr. Eiríks Amar Arnarssonar,
sálfræðings og dósents við lækna-
deild HI. I upphaflegu könnuninni
1973 tóku 1.641 þátt; af þeim fund-
ust í þjóðskrá 1.518 einstaklingar og
af þeim svöniðu spumingalistanum
78%, sem sýnir, eins og oft hefur
verið bent á, hve íslenskar aðstæður
henta vel til faraldsfræðilegra rann-
sókna. Auk þess að spyrja um
óþægindi frá tönnum og kjálkum og
ýmsa þætti, sem varða tennur fólks,
á meðan á skólagöngu stóð, útlit
tannanna nú og tennur og útlit al-
mennt, var spurt um ótta eða fælni
fólks við að fara til tannlæknis. Af
þeim sem svömðu komu þar að auki
um 70% (830 eða rúmlega helming-
ur uppranalega hópsins) til skoðun-
ar á stofu þrem áram seinna, 1998,
eða 25 áram eftir fyrstu rannsókn-
ina. Þar var meðal annars leitað eft-
ir andlits- og kjálkaverkjum, tann-
skemmdum, tannholdssjúkdómum
og bitskekkjum, auk þess sem spurt
var um tannhirðu og reykingavenj-
ur, sem og lýsisnotkun. Fyrir þá,
sem tannlæknaótti hafði greinst
hjá, vora lagðar ýmsar spumingar
til þess að meta betur hvort um eig-
inlega fælni væri að ræða og þá
einnig til að freista þess að finna or-
sakir hennar.
Binda miklar vonir
við niðurstöðurnar
Þórður segir að í könnuninni 1973
hafi komið í ljós að tannskekkja
væri mjög algeng hér á landi.
„74-85% bama reyndust hafa tann-
skekkju og þurftu að mínu mati um
50% drengjanna á tannréttingum að
halda en 40% stúlknanna. Hlutfall
þeirra bama sem hafa gengist undir
tannréttingameðferð hér á landi er
25-30% sem er svipað því sem er á
hinum Norðurlöndunum. En það
sem gerir úrtakshóp könnunarinnar
frá ‘73 sérstakan er að honum stóðu
ekki tannréttingar til boða í sama
mæli og seinni kynslóðum, þar sem
einungis tveir sérfræðingar í tann-
réttingum vora hérlendis á þeim
tíma og upplýsingar því til um alla
þátttakendur ómeðhöndlaða. Þess
vegna er nú hægt að afla gagna um
langtímaafleiðingar tannskekkju
hér á landi. Um allan hinn vestræna
heim hefur fjöldi séríræðinga í
tannréttingum aukist svo mjög á
undangengnum áram og meðferð-
arúrræði orðið betri, að ómögulegt
verður um alla framtíð að finna
ómeðhöndlaðan viðmiðunarhóp hér
eftir, þar sem æ fleiri fá bót meina
Þórður Eydal Magnússon ásamt
doktorsnema sínum, Berglindi
Jóhannsdóttur, sérfræðingi í
tannréttingum, og eftirmanni
sínum í starfi, Árna Þórðarsyni,
lektor og sérfræðingi í tannrétt-
ingum við tannlæknadeild Há-
skóla íslands.
sinna eftir þvi sem fjöldi sérfræð-
inga eykst. Við bindum því miklar
vonir við úrvinnslu verkefnisins, að
það skýri vel áhrif langtímaafleið-
inga tannskekkju á andlits- og
kjálkaverki, sjálfsímynd og tann-
læknaótta auk þess að skýra tengsl
þessara þriggja þátta hvers til ann-
ars.“
Fram að þessu hafa Þórður og fé-
lagar aðallega verið að vinna upp-
lýsingar um tíðni úr þeim gögnum
sem fyrir liggja. Eftir er að bera
upplýsingar saman til að sjá fylgni á
milli afmarkaðra þátta. Aðeins er
búið að gera þetta að litlu leyti.
Þórður vinnur nú að því að færa
gögnin úr rannsókninni 1972-73 í
tölvutækt form svo hægt sé að bera
þær saman við upplýsingarnar úr
könnununum frá 1995 og 1998.
Tíu af hundraði
óttaslegin
Fyrstu niðurstöður frá póst-
könnuninni 1995 hafa t.d. sýnt að
um 10% þátttakenda höfðu haft
andlits- og kjálkaverki innan mán-
aðar frá skoðuninni, einnig að um
10% vora haldin tannlæknaótta
auk þess sem marktækt samhengi
var greint milli beggja þessara
þátta og sjálfsímyndar. Þeir sem
haldnir eru tannlæknaótta reynd-
ust hafa marktækt færri tennur í
munninum en þeir óttalausu og
sjálfsímynd þeirra sem notið höfðu
tannréttinga úr hópnum, sem var
nærri fimmti hver maður, hafði
tekið stórum framföram. Niður-
stöður athugunarinnar á tann-
læknaóttanum eru jafnframt þær
að af þeim tæpum 10% þjóðarinn-
ar, sem eru haldin slíkum ótta, er
u.þ.b. fimmti hluti þehra, eða rúm-
lega 2%, haldinn tannlæknafælni,
sem lýsir sér þannig að fólk frestar
för til tannlæknis fram í rauðan
dauðann eða sleppir henni alveg,
þótt það viti að engin raunveraleg
hætta sé fyrir hendi. Ottinn við
tannlækna reyndist hindra og hafa
neikvæð áhrif á líf hinna fælnu,
þeir fengu oftar höfuð-, andlits- og
tannverki en ófælnir og mun fleiri
þeirra sem haldnir eru tannlækna-
ótta segja útlitið valda þeim örðug-
leikum í samskiptum við annað fólk
en hinna sem ekki þjást af óttan-
um. Vonast rannsakendur til þess
að í framtíðinni verði hægt á
grandvelli þeirra þátta, sem ein-
kenna hóp hinna fælnu, að leita
uppi í yngstu bekkjum grannskóla
þá sem líklegastir séu til að falla í
gryfju óttans og bjóða þeim fyrir-
byggjandi þjónustu.
r
Það er til mikils að yinna
hjá Sjúkrahúsi Reykjavíkur
Á Sjúkrahúsi Reykjavíkur viimur samstílltur og metnaðfullur hópur fólks
þar sem einstaklingar og starfshópar fá að njóta sín í starfí við aðhlynningu
sjúklinga og fjölskyldna þeirra.
Nú leitum við að hjukrunarfraeðingum, sjúkraliðum og
starfsfölki sem vill koma til liðs við okkur á einu stærsta
sjúkrahúsi landsins.
Við bjóðum fjölbreytt og krefjandi en jafnframt skemmtileg og gefandi
verkefni við allra hæfi í góðu starfsumhverfi.
Á Sjúkrahúsi Reykjavíkur eru nýjar hugmyndir og framfarir í hjúkrun mikils
metnar. Hér fær starfsfólk tækifæri til endurmenntunar og við bjóðum
aðstöðu til rannsókna og þróunarvinnu. Einnig eru námskeið fyrir þá sem
ekki hafa starfað lengi í faginu. Fjölbreytt félagslíf gerir starf við
Sjúkrahús Reykjavíkur enn áhugaverðara.
Hafðu samband við okkur ef þú vilt vinna með okkur á metnaðarfullu
sjúkrahúsi þar sem þú hefur tækifæri til að vinna þig upp í starfi.
Það er til mikils að vinna.
UpplýsingaLT gefur Euolini Swinsdóttir I síma SIS 1221.
SjÚKRAHUS
REYKjAVlKUR