Morgunblaðið - 10.11.1999, Blaðsíða 28

I
28 MIÐVTKUDAGUR 10. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
h
ERLENT
Kosningaréttur
i kvenna í Kúveit
[ Þingið
| frestar
i umræðu
Kúvcitborg. AFP.
ÞINGMENN á þingi Kúveit írest-
uðu í gær umræðum um tilskipun
emírsins, Sheikh Jaber al-Ahmad
al-Sabah, fi-á því fyrr á þessu ári
t sem boðaði kosningarétt kvenna í
, landinu. Þess í stað ákváðu þing-
f mennimir 50 og 14 ráðherrar að
1 ræða um þingsetningarræðu emírs-
ins þar sem hann hvatti þingið og
! ríkisstjómina til að bæta samvinnu
sín á milli.
' Emírinn hefiir ákveðið að leggja
til að konum verði veittur kosninga-
réttur í landinu frá því í febrúar á
> næsta ári og öðlist kj örgengi í næstu
þingkosningum sem fram fara í
> landinu árið 2003. Þingið og ríkis-
stjómin, sem ekki er kosin heldur
útnefnd af emímurn, þurfa að sam-
þykkja breytinguna til að hún nái
fram að ganga.
Miklar deilur hafa staðið um
hvort konur skuli fá kosningarétt í
1 Kúveit en ef til þess kæmi yrði land-
ið það fyrsta við Persaflóa til að leiða
slíkar umbætur í lög. Leiðtogar
kvenréttindahreyfinga í Kúveit hafa
, meðal annars sagt að ýmsir hópar í
kúveitsku samfélagi hafi reynt að
nota íslömsk trúarbrögð til að rétt-
læta að konum skuli meinuð þátt-
taka í stjómmálum. Ymsar konur
óttast einnig að þingið sé að reyna
að drepa málinu á dreif með því að
fresta umfjöllun um það.
Andstæðingar tilskipunarinnar
hafa haldið því fram að hún brjóti í
bága við stjómarskrá landsins. Einn
þingmanna, Ahmad al-Baqer, hefur
einnig lýst áhyggjum af því að ef
konur fari út til að kjósa í almennum
kosningum verði enginn heima til að
gæta bús og bama nema þjónustu-
fólk af erlendu bergi brotið.
---♦ ♦ ♦..
Drengur
myrðir
kennara
Mcissen. Reuters.
FIMMTÁN ára þýskur skólastrák-
ur stakk kennslukonu til bana í
skólastofu í bænum Meissen í aust-
urhluta Þýskalands í gær.
Drengurinn var með grímu fyrir
andlitinu þegar hann réðst inn í
skólastofuna í gærmorgun og stakk
kennslukonuna í bringuna með
tveimur hnífum. Hann flúði úr skól-
anum en lögreglan fann hann og
handsamaði hann.
Talsmaður lögreglunnar vildi
ekkert segja um hvers vegna
drengurinn framdi morðið.
Nemendur við skólann sögðu að
drengurinn hefði áður sagst ætla að
myrða kennslukonuna sem hafði
getið sér orð fyrir að vera ströng.
Vinur hans kvaðst hafa rætt við
hann kvöldið áður og reynt að fá
hann af því að fremja morðið. Hann
bætti við að drengurinn hefði ekki
verið mjög vinsæll í skólanum en
náð miklum árangri í íþróttum og
sett nokkur skólamet.
Nemendur við skólann fengu á-
fallahjálp í íþróttasal skólans eftir
morðið.
Oviss framtíð Vestur-Evrópusambandsins
Ný stoð eða gamlar leifar?
FRAMTÍÐ Vestur-Evrópusam-
bandsins,VES, er nú mjög til um-
ræðu í tengslum við hugmyndir
um sjálfstætt framlag Evrópu til
varnarsamstarfsins í Atlantshafs-
bandalaginu, NATO. Einnig hefur
oft skotið upp kollinum umræða
um að sambandið gæti orðið
grundvöllur væntanlegs varnar-
samstarfs Evrópusambandsins,
ESB, þegar það efldi samvinnu
sína í vamar- og öryggismálum.
Yrði þá VES lagt niður sem slíkt
en við tæki ný stofnun innan
ramma Evrópusamstarfsins.
Hængurinn er sá að sum aðild-
arríki ESB hafa um árabil og jafn-
vel aldir rekið stranga hlutleysis-
stefnu í varnarmálum og nokkur
aðildarríki VES eru ekki í ESB.
Þannig höfnuðu Svíar og Finnar á
fundi í Bremen í maí hugmyndum
Þjóðverja þess efnis að VES yrði
innlimað í ESB.
Aðrir voru á því að á fundinum
hefði verið hringt útfararklukkum
yfir VES. Þáverandi varnarmála-
ráðherra Þýskalands, Rudolf
Scharping, sagði þó að sambandið
myndi geta gagnast fram undir
árslok 2000 sem eins konar brú
fyrir NATO-ríki sem vilja ganga í
ESB en einnig fyrir „lönd sem ekki
tilheyra NATO en vilja gjarnan
eiga gott samstarf við það“.
Minni líkur eru nú taldar á því
að VES verði slíkur grundvöllur,
að sögn breska blaðsins The Daily
Telegraph. Fullyrðir blaðið að
Tony Blair forsætisráðheiTa, sem
hefur eins og aðrir breskir ráða-
menn lagt áherslu á að böndin yfir
Atlantshafið rofni ekki, sé nú
búinn að gefa upp á bátinn vonir
um að VES geti orðið vettvangur
öflugra vamarhlutverks Evrópu-
landanna en innan ramma NATO.
Vegna sögulegra og „sérstakra
tengsla" Breta við frændþjóðina í
vestri hafa þeir fremur viljað að
VES fengi slíkt hlutverk í varnar-
samstarfi Evrópuþjóðanna í von
um að þá verði hægt að halda
áfram samvinnunni við Bandarík-
in.
f skugga NATO
Þjóðverjar og þó einkum Frakk-
ar hafa verið hrifnari af því að
auka sjálfstæði VES.
VES var stofnað 1954 en átti sér
rætur í svonefndum Brussel-
samningi frá 1948 þar sem kveðið
var á um vamarskuldbindingar
nokkurra öflugustu þjóða Vestur-
Evrópu. Þótt VES hafi þannig
upphaflega átt að gegna hemaðar-
legu hlutverki hefur það einkum
beitt sér á sviði mannúðaraðstoð-
ar. Á síðari áram hafa þar einnig
verið lögð drög að stefnu sem
fylgja beri gagnvart friðargæslu
og átökum utan ríkja sambands-
ins.
VES var lengi hálfgerð horn-
reka, yfirburðir Bandaríkjanna í
NATO voru ótvíræðir og vegna
kalda stríðsins vildu menn yfirleitt
ekki hrófla við skipulagi sem hafði
reynst vel. Hættulegt gat verið að
dreifa kröftunum með samkeppni
milli NATO og VES, eining gagn-
vart óvininum í austri var mikil-
vægari en valddreifing innan NA-
TO.
Frakkar reyndu þó að hamla
gegn bandarískum áhrifum og
drógu sig út úr hernaðarsamvinnu
Hermenn í evrópsku fjölþjóðaliði á leið til Sarajevo.
NATO á sjöunda áratugnum en
voru í þessum efnum einir á báti.
Aðildarríki VES eru 10. Alls
tengjast samt 28 ríki VES með
ýmsum hætti, þau geta haft fulla
aðild, aukaaðild eða áheyrnaraðild
eða þau hafa gert samstarfssamn-
ing við sambandið.
Samskiptin era flókin, meðal
annars vegna þess að fimm aðilda-
rríki ESB standa utan við VES,
þ.á m. Danmörk, en eru áheyrna-
raðilar. ísland, Noregur og Tyrkl-
and eru öll í NATO og jafnframt
aukaaðilar að VES, tvö fyrst-
nefndu ríkin tengjast einnig ESB í
gegnum Evrópska efnahagssvæð-
ið. Island hefur málfrelsi og til-
lögurétt í VES og á þess kost að
taka þátt í sameiginlegum aðgerð-
um þegar til slíkra kemur.
Aukaaðildin hefur einkum verið
notuð nú síðustu árin af hálfu Is-
lendinga til að leggja áherslu á að
ekki verði reynt að rjúfa náin sam-
skipti Evrópuríkjanna og Banda-
ríkjanna í varnarmálum.
Reykjavíkurfundurinn 1986
Sagt hefur verið að fundur
þeirra Ronalds Reagans og Míkha-
íls Gorbatsjovs í Reykjavík 1986
hafi vakið VES af löngum svefni.
Tillögur sem Reagan var næstum
því búinn að samþykkja um algera
kjarnorkuafvopnun ollu skelfingu
hjá ráðamönnum eins og Margaret
Thatcher sem var þó mikill stuðn-
ingsmaður Reagans og Bandaríkj-
anna. En fundurinn sýndi að
Evrópuríkin réðu í reynd engu um
mikilvægasta þátt varnanna;
kjarnorkuvopn Bandaríkjamanna.
Vanmáttur Evrópuríkjanna til
að bregðast við átökunum á
Balkanskaga varð líka til að hleypa
lífi í hugmyndir um sérstakt sam-
starf Evrópuþjóðanna í NATO.
Sem fyrr fara menn samt varlega í
áformum um sjálfstætt framlag
Evrópu, „evrópsku stoðina" af ótta
við klofning milli Bandaríkjanna
og Evrópu. Auk þess er oft bent á
að forðast verði tvíverknað sem
kosti mikið fé vegna þess hve há-
tæknibúnaður nútímaherja sé dýr.
Best sé að hafa áfram víðtækt
samstarf yfir hafið.
En í Evrópu vilja margir móta
stefnu varðandi hugsanlegar að-
gerðir utan varnarsvæðis NATO.
Þótt Bandaríkjamenn hafi lagt
fram mikilvægasta skerfinn í loft-
árásunum á Serbíu voru þeir treg-
ir til að leggja fram landher og
vegna vaxandi einangrunarhyggju
vestra telja sumir ráðamenn
Evrópuþjóðanna að hraða beri
áætlunum um „evrópsku stoðina".
Oft séu hagsmunir Bandaríkja-
manna ólíkir hagsmunum Evróp-
uríkjanna í öðrum heimshlutum.
Eignum skipt?
Fullyrt var í International Her-
ald Tribune í sumar að í aðalstöðv-
Reuters
um NATO væra menn þegar byrj-
aðir að velta fyrir sér hvernig
skipta bæri mannvirkjum og her-
gögnum eins og flugvélum og
skriðdrekum milli NATO og VES
ef bandalaginu yrði í reynd skipt í
tvo hluta, evrópskan og norður-
amerískan. Sérfræðingar telja að
viðfangsefnið sé illviðráðanlegt
vegna þess að á fimmtíu ára ferli
NATO hafi mannvirki á borð við
t.d. Aviano-flugstöðina á Italíu oft
notið fjárstyrkja NATO og því um
fjölþjóðlega eign alls bandalagsins
að ræða.
fmtírin
..... .naMid
Att m
Euœrin húðin hugsar um þig, hugsar þú ui
Kynning á nýrri Eucerin andlitslínu
í dag og á morgun frá kl. 14-18.
20% kynningarafsláttur
Cb LYFJA
Lágmúla 5,
sími 533 2300