Morgunblaðið - 13.11.1999, Blaðsíða 60

60 LAUGARDAGUR 13. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
^ í DAG, laugardaginn 13. nóvem-
ber, verður haldinn fundur í
Þjóðleikhúskjallaranum sem hefst
kl. 13.30 og ber yfirskriftina „Hús-
næðismál eru kjaramál". Fulltrúar
nokkuð margra fé-
lagasamtaka munu
verða á þessum fundi,
m.a. frá félögum innan
ASÍ, BSRB, Eflingar-
Stéttarfélag, Öryrkja-
bandalagsins, Leigj-
endasamtakanna,
Byggingarfélags leigj-
- enda og fleiri félaga-
samtaka. Ennfremur
verða líka 2-3 þing-
menn Reykjavíkur á
fundinum.
Það má með sanni
segja að það er mikil
þörf fyrir þennan
fund, því eins og flest-
um ætti að vera kunn-
ugt um er algjört
neyðarástand í húsnæðismálum á
stór-Reykjavíkursvæðinu, hvort
sem um er að ræða eignaríbúðir
eða leiguíbúðir. Bæði verð á húsa-
leigu og verð á venjulegum eignar-
íbúðum hefur hækkað um tugi
prósenta á því ári sem er senn að
, líða. Þetta ástand er orðið mjög al-
varlegt, því verð á 3-4 herbergja
leiguíbúðum á höfuðborgarsvæðinu
er orðið allt að 80-90 þús. á mánuði.
Þetta er einfaldlega staðreynd, - og
þeir sem hafa áhuga, geta kynnt
sér það hvaða verð er á leiguíbúð-
um á höfuðborgarsvæðinu. Ríkis-
stjómin og borgaryfirvöld vita ,af
þessu, en hafa ekkert aðhafst. Eg
er ekki með þessu að segja að þetta
vandamál sé ekki líka annars stað-
ar á landinu.
Vandinn
er staðreynd
Það eru til margar lausnir á þess-
um vanda. En stjórnvöld verða
fyrst að viðurkenna þetta vanda-
mál, en ekki að koma sér undan því
að gera eitthvað í málinu, eins og
þau hafa því miður gert. Félags-
málaráðherra Páll Pétursson neit-
ar að viðurkenna neyðarástandið í
húsnæðismálum á höfuðborgar-
svæðinu. Þetta voru hans eigin orð í
viðtali við síðdegisútvarp Rásar 2,
fyrir stuttu. Hann sagðist hafa
heyrt að það væru einhver vand-
ræði, en þau væru tímabundin.
Þetta sagði hann þrátt fyrir að við-
komandi dagskrárgerðarmaður
hefði kynnt sér verðið á leigumark-
aðinum hjá þeim sem
eru að leigja út íbúðir.
Páll Pétursson er
hinsvegar ekki einn
um það að vilja ekki
viðurkenna þetta, því
borgarstjórn Reykja-
víkur kemur sér einn-
ig undan því að tala
um þetta mál. Þó er
borgarstjóm fullkun-
nugt um það slæma
ástand sem er hér í
húsnæðismálum. Það
er líka hluti af þessum
vanda að það hefur
verið töluverður fólks-
flutningur af lands-
byggðinni til höfuð-
borgarsvæðisins. En
það er hinsvegar ekki hægt að
kenna því eingöngu um það slæma
ástand sem er í húsnæðismálum.
Leiguhúsnæði
er valkostur
Að byggja upp leigumarkað á
húsnæði er raunhæfur valmögu-
leiki sem er fyrir hendi, en það virð-
ist hinsvegar ekki vera raunhæft að
mati þeirra sem valdið hafa. Það er
hægt að koma hér á landi upp leigu-
markaði, en til þess þarf að opna
augu stjómmálamanna, ekki síst
þeirra sem eru nú í ríkisstjóm. En
eins og stefnan er hjá núverandi
ríkisstjóm eiga allir að fara út á
hinn „frjáþsa markað“og kaupa sér
húsnæði. Eg held að það væri hollt
fyrir þá flokka sem eru í ríkisstjóm
að taka niður sólgleraugun og fara
að líta á þjóðfélagið eins og það er í
raun og vera. Það fólk sem er á
hvað lægstu laununum, verkafólk,
elli- og örorkulífeyrisþegar, geta
ekki keypt sér eigin húsnæði á
„frjálsum markaði“, því tekjur
þessa fólks eru það lágar að það er
með öllu útilokað.
Leiguhúsnæði á" sanngjömu
verði er valkostur sem við verðum
að viðurkenna að er góður kostur
og eiga stjórnvöld að taka því fagn-
andi að það eru samtök sem eru að
berjast fyrir því að byggja upp
Þórir Karl
Jónasson
eru kjaramál“
leigumarkað, en ekki að leggja
stein í götu þeirra eins og raunin er
í dag. Leigumarkaður er valkostur
í þeim löndum sem við eram alltaf
að miða okkur við.
Húsnæðismál
eru kjaramál
Kjarasamningar flestra verka-
lýðsfélaga era að verða lausir og
verður verkalýðshreyfingin að
koma fram með þá kröfu að það
verði búið til nýtt félagslegt hús-
næðiskerfi, þá á ég við húsnæðis-
kerfi fyrir alla. Það er skoðun mín
að það nýja húsnæðiskerfi sem
verði komið á fót verði val um: eign-
aríbúðir, kaupleiguíbúðir og leigu-
íbúðir. Það er eitt stærsta kjara-
málið fyrir almenning að hafa
öraggt húsnæði. Þvi eins og fyrr
segir getur það húsnæðisokur sem
nú ríkir ekki gengið. Ef ekkert
verður gert í þessum málum munu
Húsnæðiskerfi
Algjört neyðarástand
er í húsnæðismálum
á stór-Reykjavíkur-
svæðinu, segir Þórir
Karl Jdnasson, hvort
sem um er að ræða
eignaríbúðir eða
leiguíbúðir.
skuldir heimilanna stóraukast frá
því sem nú er, og er það samdóma
álit þeirra sem til þekkja að nú þeg-
ar séu þau komin fram yfir hættu-
mörk. Ef við tökum ekki á þessum
vanda nú þegar munu fleiri lenda í
vanskilum með afborganir á þeim
okurvöxtum sem era í boði í hús-
næðiskerfinu.
Vonandi verður þessi fundur
upphaf á því að opna augu þing-
manna og sveitarstjórnarmanna
fyrir þessum vanda. Verkalýðs-
hreyfingin verður að gera kröfu um
að það verði byggt upp nýtt félags-
legt húsnæðiskerfi, bæði eignar-
íbúðir og leiguíbúðir, það er krafa
þess fólks sem er í verkalýðsfélög-
um að ein meginkrafan í komandi
kjarasamningum verði að komið
verði á fót nýju félagslegu húsnæð-
iskerfi, því ein meginforsendan fyr-
ir því að fólk geti lifað mannsæm-
andi lífi er að hafa öruggt húsnæði.
Ég vil enn og aftur hvetja alla þá
sem málið varðar að mæta á þenn-
an fund, því oft var þörf en nú er
nauðsyn. Ég vil að lokum skora á
Pál Pétursson félagsmálaráðherra
að kynna sér þann mikla vanda sem
er í húsnæðismálum almennings á
höfuðborgarsvæðinu.
Höfundur er varaformaður
Leigjen dasain takanna.
ÍSLEIVSKT MÁL
BALDUR Jónsson prófessor
skrifar gott bréf og elskulegt,
sem honum er títt, og hefur
hann leyft mér að birta það, þó
að félagi minn, Guðni Kolbeins-
son, eigi af því jafnríkan hlut:
Gísli Jónsson og Guðni Kol-
beinsson.
„Sælir heiðursmenn.
Nýlega hringdi hingað í mál-
stöðina roskinn maður af Suð-
umesjum sem sagðist hafa ver-
ið sjómaður og skipstjóri alla
ævi. Hann saknaði þess mjög
að heyra ekki lengur heiti
vindstiganna í veðurfregnum
og því síður gömlu áttarheitin,
landnorður, útsuður o.s.frv.,
eða samsvarandi nöfn á vindi,
landnyrðingur, útsynningur
o.s.frv. Slíkum orðum hefði
hann vanist í störfum sínum á
sjó.
Þetta var skýrleiksmaður og
honum var ljóst að þessi gömlu
heiti hefðu borist hingað með
landnámsmönnum og vildi
hann því líta á þau sem forn-
minjar og þjóðminjar sem okk-
ur bæri að varðveita. Ekkert
hafði ég á móti því, en giskaði á
að notkun þeirra hefði e.t.v.
ekki þótt alls kostar heppileg í
veðurfregnum vegna þess hve
misvel þau eiga við eftir lands-
hlutum. Hann áttaði sig á
þessu, en sagði það ekki hafa
komið að sök úti á hafi, enda
hefðu sjómenn notað þessi heiti
hvaðan sem þeir komu af land-
inu. Nú vildi hann minna á þau
og mælast til þess að þeim yrði
haldið fram eftir því sem fært
þæþti.
Ég sagðist lítið geta gert til
að reka erindi hans, en benti
honum á að hafa samband við
annan hvorn ykkar. Það leist
honum ekkert á, kvaðst ekki
vera nógu vel ritfær og þar
fram eftir götunum - eins og
vant er. Hins vegar hafði hann
ekkert á móti því að tala við AI-
þingi! Það tók hann upp hjá
sjálfum sér og ég latti hann síð-
ur en svo til þess.
Að endingu tókst honum að
taka af mér loforð um það að
koma þessu hjartans máli sínu
á framfæri við ykkur og það er
éjg nú að gera með þessu skrifi.
Eg ætlast ekki tO neins af ykk-
ur fyrir hönd okkar félaga ann-
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
1031. þáttur
ars en þess að þið rennið aug-
um yfir þetta lesmál og takið
við góðri kveðju frá undirrituð-
um sem fagnar ykkur hvenær
sem þið gerið vart við ykkur í
ræðu eða riti.
Lifið heilir!“
Frá umsjónarmanni:
Áttatáknanir fluttu norskir
landnámsmenn með sér til Is-
lands. I Noregi þýddi út=vest-
ur (yfir hafið), en land=austur
(yfir meginlandið). Auðvitað
átti þetta misvel við hér eftir
staðháttum. En gamla kerfið
var í stórum, einfóldum drátt-
um þannig: Landnorður=-
norðaustur og landnyrðingur-
=norðaustanvindur; útnorður-
=norðvestur og útnyrðing-
ur=norðvestapvindur, sbr. t.d.
bæjarnafnið Utnyrðingsstaðir;
landsunnan=suðaustan og
landsynningur þá suðaustan-
vindur, og útsunnan=suðvest-
an og útsynningur=suðvestan-
vindur.
Sagnfræði
Okkur langar oft í þetta óskeða,
hvor sem okkur er nýsprottin rós eða
þyrnarogþistlar,
og það segja pistlar
að Páll elskaði Halldóru óséða.
(SigríðuráSandnesi.)
■k
Prófessor dr. med. skrifar
mér svo:
„Kæri Gísli:
Eftirfarandi tveir punktar
hrutu mér úr penna um daginn
og ég freistast til þess að senda
þér þá í viskuhólfið norður á
Akureyri.
1. Ég heyrði í útvarpinu í
ágúst í sumar, að kona ein, sem
greinilega taldi sig ekki vera af
verra endanum, hafði farið
norður á Akureyri til þess að
kynna sér þá hátíð ykkar þar
nyrðra, er nefnist „Halló Akur-
eyri“. Éórust konunni svo orð,
að hún hefði „labbað“ í bæinn
til þess að kanna, hvað væri „í
gangi“.
Mér varð dálítið hugsað um
þetta orðafar og fannst þetta
„labb“ eitthvað stinga í stúf við
mína málkennd. Á liðnum vik-
um hefur mér hins vegar smám
saman orðið ljóst, að sögnin „að
ganga“, um það að hreyfa fæt-
urna, er á hraðri undanleið og
ég get þannig sjálfur ekki neit-
að að hafa fengið svolítið
„labbsmit". Sögnin að ganga
virðist hins vegar haldast vel í
öðrum merkingum og vera þar
„í góðum gangi“. Þetta
„labbsmit“ minnir mig á þá
staðreynd, að jafnvel góð-
bændur era óðum að hætta að
gefa ánum sínum á garða, en
„fleygja“ þess í stað í „rollurn-
ar“. Era þetta ekki dæmi um
hráskinnsgervingu málsins
meðal okkar?
2. Nú nýverið heyrði ég
stjórnanda í þætti í sjónvarp-
inu tala um „nammi“ sem full-
orðinsmál væri. Ég hélt að
þetta væri barnamál minnugur
þess, að stundum var sagt við
mig og mína jafnaldra unga, að
eitthvað væri „namm, namm“
og einkum, þegar troða átti í
okkur einhverju sérlega hollu,
en ekki jafnbragðgóðu, í nafni
afa eða ömmu eða annars
ágætisfólks. Ég hef nú lagt við
eyran og þykist heyra, að
„nammi“ er í munni margra
fullorðinna í ræðu við aðra full-
orðna.
Þegar ég var strákur að alast
upp hér í Skuggahverfinu var
stundum farið til Jóns kaup-
manns í Lindinni að kaupa
„gott“, en það á sér hliðstæðu í
Norðurlandamálum og hefur
vafalaust fyrirmynd í „bonum“
úr máli nemenda úr Lærða-
skólanum forðum. „Gottið“ var
ekki sjaldan kókoskúlur eða
tveggjaaura karmellur frá Nóa
hvunndags, en fímmaura lysti-
lega góðar súkkulaðikarmellur
frá Blöndahl til hátíðabrigða.
Okkur hefði aldrei komið til
hugar að biðja Jón kaupmann
um að selja okkur „nammi“ -
nei „gott“ hét það! Má ekki
reyna að festa „gottið“ í málinu
aftur og svo náttúrlega „sæl-
gæti“ í formlegu máli og texta?
Lifðu heill.“
Umsjónannaður þakkar bréf
Þorkels og önnur fyrri. Honum
þykir sögnin að labba óvirðu-
legt, t.d. þegar forsetinn og
aðrir heldri menn era sagðir
„labba milli húsa eða um Þing-
velli. En hvort sælgæti skuli
kallast gæluorðunum gottið,
nammið eða jafnvel mæran, þá
veit hann varla hvað segja skal.