Morgunblaðið - 23.11.1999, Qupperneq 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 23. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR

Harriet Berg aðstoðarráðherra iðnað-
ar- og viðskiptamála í Noregi
i GrfAUt\)D
Ég get bara sagt ykkur það að Norsk Hydro vill ekki sjá að virkjunin fari í umhverfismat.
ASI vill að
virtar séu lág-
markskröfur
A batavegi
á Land-
spítalanum
LITLI drengurinn sem fluttur
var með sjúkraflugi til aðgerð-
ar í Skotlandi fyrir nokkru er
nú kominn heim og á batavegi.
Segir Asgeir Haraldsson, for-
stöðulæknir Bamaspítala Hr-
ingsins, þar sem drengurinn er
nú til meðferðar, að líðan hans
fari batnandi.
Svíar hlupu undir bagga
þegar ljóst varð að ekki var
unnt að veita honum þá sér-
hæfðu meðferð sem nauðsyn-
leg var hérlendis og aðstoðuðu
þeir við flutning drengsins til
Skotlands. Drengurinn er
haldinn sjaldgæfum lungna-
sjúkdómi. Var fengin
Herkúles-flugvél til landsins
með sérútbúnum sjúkrabíl
m.a. með gervilunga, sem flutti
drenginn um borð í vélina og á
spítala erlendis. Upphaflega
var leitað til sjúkrahúsa á
Norðurlöndum en þau gátu
ekki sinnt beiðinni sakir anna.
SAMB ANDSST J ÓRN Alþýðu-
sambands íslands hefur sent frá
sér ályktun þar sem skorað er á
stjómvöld að tryggja að þannig
verði staðið að vömflutningum til
og frá Islandi að kjör og aðbúnað-
ur séu í samræmi við íslenska
kjarasamninga. Fer ályktun sam-
bandsstjómarfundarins hér á eft-
ir:
„Fundur sambandsstjómar Al-
þýðusambands íslands, haldinn
22.-23. nóvember 1999 varar við
þeirri þróun að kaupskipaflota
landsmanna er í síauknum mæli
flaggað út undir fána fátækra þró-
unarlanda. Það er alvarlegt mál
þegar íslensk skipafélög taka á
leigu skip þar sem ekki em virtar
lágmarkskröfur og samningar um
kjör áhafnarmeðlima sem gerðir
hafa verið af Alþjóðasambandi
flutningaverkamanna (ITF).
Alþýðusamband Islands skorar
á stjómvöld að grípa nú þegar til
aðgerða sem miði að því að tryggja
að unnt sé að standa að vömflutn-
ingum til og frá Islandi með eðli-
legum hætti, á skipum undir ís-
lenskum fána þar sem kjör og að-
búnaður um borð em í samræmi
við íslenska kjarasamninga.
Alþýðusambandið átelur vinnu-
brögð Eimskipafélags íslands, og
fleiri skipafélaga og lýsir yfir full-
um stuðningi við baráttu Sjó-
mannafélags Reykjavíkur og AI-
þjóða flutningaverkamannasam-
bandsins til að tryggja að lág-
markssamningar séu virtir um
borð í þeim skipum sem stunda
vöraflutninga til og frá íslandi.
45 cm 1.090 kr.
60 cm 1.290 kr.
50 cm 8B0 kr.
Z-brautir &
luggatjöld
Faxafeni 14
sími 533 5333
Réttarstaða barna á stríðstímum
Öbreyttir
borgarar og
barnahermenn
Stríð og afleiðingar
þess er mönnum of-
arlega í huga um
þessar mundir og þarf
ekki að horfa á marga
fréttatíma til þess að
skilja að þetta er vem-
leiki fjölmargra, jafnt
barna sem fullorðinna.
Þótt við íslendingar höf-
um ekki hafa af beinu
stríðsástandi að segja í
rösk fimmtíu ár kemur
hingað jafnaðarlega fólk
sem á um sárt að binda
vegna stríðs í heimaland-
inu. Strið breytir örlög-
um fólks mikið, ekki síst
þeirra bama sem gerð
em komung að hermönn-
um og þeirra sem missa
foreldra sína eða verða
viðskila við þá. Þetta efni
m.a. fjallar Þómnn María
Bjarkadóttir lögmaður um í rit-
gerð; Réttarstaða bama á stríðs-
tímum, sem hún skrifaði er hún
lauk lagaprófi fyi’ir skömmu.
„Það hefur ekki verið skrifað
neitt að ráði um réttarstöðu
bama á stríðstímum en þetta er
hins vegar áleitið efni, hvort
heldur er þegar böm em fómar-
lömb stríðsástands eða era þátt-
takendur."
-Að hverju komstu í þessari
athugun?
„Böm em í miklum mæli fórn-
ariömb og þátttakendur í stríði
og það er ekki til neinn heildar-
samningur sem tekur á réttar-
stöðu þeirra. Akvæði t.d. í Sátt-
mála Sameinuðu þjóðanna um
réttindi bamsins, 38. gr., kveður
þó á um ýmis réttindi barna í
stríði, síðan em ýmis önnur
ákvæði þess samning sem snerta
réttindi bama á stríðstímum.
Verið er að vinna að gerð val-
frjálsrar bókunar um barnaher-
menn við umræddan samning og
það er þá m.a. verið að reyna að
hækka lágmarksaldur þein-a
sem þátt mega taka í stríði úr
fimmtán ára í átján ára. Vegna
ágreinings hefur enn ekki náðst
samkomulag um ákvæði bókun-
arinnar. I febrúar sl. hélt Örygg-
isráð Sameinuðu þjóðanna fund
um vemd óbreyttra borgara á
stríðstímum og þar lýstu margai-
þjóðir, þ. á m. Island, yfir
stuðningi við að hækka lág-
marksaldur fyrir nýliða, skrán-
ingu og þátttöku í stríði úr
fimmtán ámm í átján ár. Við lok
haustfundar utanrík-
isráðherra sem hald-
inn var á Egilsstöðum
í ágúst sl. undirrituðu
ráðherrarnir yfirlýs-
ingu þar sem hvatt er
til þess að þátttaka
bama og ungmenna undir 18 ára
aldri verði bönnuð."
- Er algengt víða um heim að
böm undir fímmtán ára aldri taki
þátt í stríðsátökum?
„I gildandi alþjóðasamningum
er ýmist lagt bann við þátttöku
bama undir fimmtán ára í stríðs-
þátttöku eða aðildarríki skylduð
til að gera allar raunhæfar ráð-
stafanir til að tryggja að þeir sem
ekki hafa náð fimmtán aldri taki
ekki beinan þátt í vopnuðum
átökum. Þrátt fyrir þessi ákvæði
em mörg böm undir fimmtán ára
liðsmenn herja og herflokka."
-Hvaða lönd eru það helst
sem hafa börn íher sínum?
„Samkvæmt yfirliti ársins
1998 sem ég fékk sænsku sam-
tökunum Radda Bamen eru það
28 lönd af 36 þar sem böm undir
► Þórunn María Bjarkadóttir
fæddist 3. september 1974 í
Reykjavík. Hún tók stúdents-
próf frá Menntaskólanum í
Reykjavík 1994, var í sæpnsku-
námi sumarið þar á eftir en fór
svo í lagadeild Háskóla Islands
og Iauk þaðan prófí í haust. Hún
hefur starfað timabundið hjá
dóms-og kirkjumálaráðuneytinu
og í utanríkisráðuneytinu.
fimmtán ára aldri taka þátt í
vopnuðum átökum. Þar má nefna
lönd eins og Sierra Leone, Sri
Lanka, Israel á hemumdu svæð-
unum og Ruanda."
- Hvað er hægt að gera fyrir
þessi börn?
„Það er einkum að reyna að fá
þessa valfrjálsu bókun sam-
þykkta sem myndi leiða til þess
að aldur yrði hækkaður úr
fimmtán áram í átján ár. Slík al-
þjóðleg og formleg viðurkenning
á átján ára lágmarksaldri gæti
að hluta tekið á þeim vanda sem
er til staðar í dag varðandi böm
sem taka þátt í stríðsátökum.
Þótt slík viðurkenning ein og sér
myndi ekki koma í veg fyrir þátt-
töku bama í stríði yrði hún engu
að síður stórt ski-ef í rétta átt.“
- Hvað er hægt að gera fyrir
börn sem verða munaðarlaus eða
viðskila við foreldra sína?
„Flóttamannastofnun Samein-
uðu þjóðanna tekur á málum
flóttamanna og þar með bama.
Hún viðurkennir rétt barna til
sérstakrar aðstoðar og hefur gef-
ið út leiðbeiningareglur varðandi
vemd og umönnun flóttabarna.
Hún hefur lagt
áherslu á mikilvægi
þess að aðgreina
þarfir slíkra bama
frá þörfum annarra
flóttamanna og stofn-
unin tekur m.a. þátt í
mótun stefnu málefna sem varða
flóttamenn og með þessum hætti
tekur stofnunin þátt í fram-
kvæmd þeirra meginreglna al-
þjóðalöggjafar sem taka til
vemdar barna. Þegar hugað er
að endurappbyggingu að stríði
loknu er nauðsynlegt að allir þeir
sem koma að málinu hafi böm í
huga við gerð áætlana."
-Hvernig gekk þér að fá
heimildir í þessa ritgerð?
„Það var aðallega Rauði kross-
inn, Mannréttindaskrifstofa Is-
lands og Amnesty á íslandi sem
hjálpuðu mér um heimildir, síð-
ast en ekki síst fékk ég aðstoð
hjá Grétu Gunnarsdóttur sendi-
fulltrúa í utanríkisráðuneytinu
sem var umsjónarmaður með rit-
gerð minni. Einnig fékk ég heil-
miklar heimildir á Netinu.“
Brýnt að
hækka lág-
marksaldur
barna í stríði