Morgunblaðið - 23.11.1999, Side 33

Morgunblaðið - 23.11.1999, Side 33
MORGUNBLAÐIÐ LISTIR ÞRIÐJUDAGUR 23. NÓVEMBER 1999 33 Ahugaleikhdpur úr byggðum Vestur-Islendinga í Bandarrkjunum hér á landi Sýnir leikrit um íslenska landnema ÁHUGALEIKHÓPUR úr byggð- um Vestur-Islendinga í Norður- Dakóta í Bandaríkjunum sýnir leikritið In the Wake of the Storm, eða I kjölfar stormsins, í þrígang hér á landi í vikunni. Verður fyrsta sýningin í Freyvangi í Eyja- fírði á miðvikudag, sú næsta á Bifröst á Sauðárkróki á fímmtu- dag og lokasýningin verður í Tjarnarbíói í Reykjavík á sunnu- dag. Verkið er samið og flutt á ensku. Höfundurinn, Lauga Geir, var af íslenskum ættum og starf- aði lengst af sem kennari. Var hún náskyld íslenska alþýðuskáldinu Káinn sem kallaður hefur verið höfuðskáld fslendinga í Norður- Dakóta. Leikritið gerist í nóvember árið 1886 á slóðum íslenskra landnema í Mountain og lýsir lífi og kjörum íslensku bændanna sem fluttust vestur um haf á síðustu áratugum 19. aldar. Talið er að hér sé á ferð eitt af fyrstu Ieikverkum konu af íslenskum ættum, en foreldrar Laugu Geir voru báðir fæddir á íslandi. f leikhópnum og fylgdarliði eru þijátíu manns frá Mountain- héraðinu í Norður-Dakóta en leik- förin mun vera sú fyrsta frá Morgunblaðið/ Leikhópurinn og fylgdarlið sótti forseta fslands, Ólaf Ragnar Gríms- son, heim á Bessastaði í gær. Með þeim í för er Rosemary Myrdal vararíkisstjóri en hún er næst æðsti yflrmaður Norður-Dakóta. byggðum fslendinga vestanhafs til Islands. Kemur hópurinn hingað fyrir hvatningu forseta Islands, en Bandalag íslenskra leikfélaga, Norræna félagið, Þjóðræknisfé- lagið, Samvinnuferðir-Landsýn og Bændasamtökin styðja hann til fararinnar. Tónleikar í kapellu Háskólans KAMMERKÓR Háskólans, Vox academica, heldur tónleika í kap- ellu Háskólans í kvöld, þriðjudag- skvöld, kl. 20.30. Kórinn flytur m.a. lög eftir Johannes Brahms, Orlando di Las- so, Egil Gunnarsson og Hróðmar Sigurbjörnsson, auk nokkurra jóla- laga í útsetningum þekktra tón- skálda. Stjórnandi Vox academica er Egill Gunnarsson. Verð aðgöngumiða er 700 kr. en 500 kr. fyrir handhafa stúdenta- skírteina ---♦ ♦ ♦ Lesið úr fjórum bókum á Súfistanum Á SÚFISTANUM, bókakaffi í verslun Máls og menningar á Laugavegi, verður lesið úr fjórum nýjum bókum í kvöld, þriðjudag- skvöld, kl. 20. Isak Harðarson les úr bók sinni Mannveiðihandbókin. Elísabet Jökulsdóttir les úr bók sinni Lauf- ey og Þórður Helgason les úr bók sinni Einn fyrir alla. Þá les Hjalti Rögnvaldsson leikari úr bók Hrafns Jökulssonar, Miklu meira en mest. TOIVLIST iVorræna liúsitf KAMMERTÓNLEIKAR Kawal-kvartettinn ásamt Þóru Fríðu Sæmundsdóttur píanóleikara fluttu þýska og franska flaututónl- ist. Sunnudag kl. 14. KAWAL-kvartettinn hélt sína fyrstu tónleika með nýju nafni, - og fyrstu opinberu tónléika sína í Reykjavík í Norræna húsinu á sunnudaginn. Kvartettinn er skip- aður fjórum flautuleikurum, Birni Davíð Rristjánssyni, Kristrúnu H. Bjömsdóttur, Petreu Óskarsdóttur og Mariu Cederborg. Öll starfa þau við kennslu, en hafa æft saman í þrjú ár og komið fram á tónleikum sem flautukvartett og með öðrum hljóð- færaleikurum. Píanóleikari kvar- tettsins í tveimur verkum á tónleik- unum var Þóra Fríða Sæmundsdóttir. Efnisskrá tónleikanna var stutt og laggóð; þýsk verk frá 18. og 19. öld: lítið Konsertino eftir Johann Melchior Molter, Konsert eftir Tele- mann og tveir þættir úr kvartett eft- ir Anton Bernard Fúrstenau og svo frönsk verk frá okkar öld: Allegro scherzando úr flautukvartett eftir Jean Michel Damase, Sumardagur í sveitinni eftir Eug'ene Bozza, og Di- vertissiment eftir Paul Bonneau. Það er svolítið eins og að segja hálfa söguna að leika brot úr verkum, og sérkennilegt í meira lagi á alvöm tónleikum. Ekki var það lengd tón- leikanna sem kom í veg fyrir að tvö verk voru leikin aðeins að hluta til, því þeir vora innan við klukkustund- Spila- gleði ar langir. Ekki virtist það heldur vera æfinga- eða kunnáttuleysi flytj- endanna sem réð þessu, því það kom á daginn að Kawal-kvartettinn er hörkugóður, flinkur og músíkalskur hópur, sem hefur unnið viðfangsefni sín af natni og alúð. Þess vegna hefði maður vel getað hugsað sér að sitja ögn lengur og heyra söguna alla í þeim tveim verkum sem um ræðir. En hvað um það. Það hefur ekki verið auðvelt að hefja tónleikana á hröðum og gáska- fullum konsertþætti Molters, sem krefst hárfínnrar rytmískrar ná- kvæmni og snerpu. Þetta gerði Kawal-kvartettinn þó, með fulltingi píanóleikarans, Þóra Fríðu Sæ- mundsdóttur. Flutningurinn var „brilliant" og meiri háttar líflegur. Konsert Telemanns, agaður og fág- aður, var ljómandi vel spilaður. Al- legro-þátturinn einkenndist af fúga- tó-innkomum flautnanna hver á fætur annarri, og var eltingarleikur- inn sérdeilis músíkalskur og ryt- mískur í flutningi Kawal. Stutt, ljóð- rænt Grave var fallega spilað, og lokaþátturinn sömuleiðis. Róman- tískir kvartettþættir Fúrstenaus, Adagio espressivo og Allegro con fuoco, vora allt öðra visi músík, róm- antísk, krómatísk og „heit“. Kawal svipti sér léttilega úr barrokkham yfir í hárómantík, og spilaði fanta- vel. Svekkelsi að heyra ekki niðurlag þessa þokkafulla verks. Seinni hluti tónleikanna var helg- aður franski-i flautumúsík frá okkar öld, og hófst með þætti úr kvartett eftir flaututónskáldið Jean Michel Damase. Þetta tíu ára gamla Allegro schei’zando, krefjandi og þrælerfitt í öram taktskiptum, var glæsilega flutt, og sérstalega líflega. Annað af kunnum blásaratónskáldum Frakka á öldinni, Eug'ene Bozza, átti stærsta verkið á efnisskránni, fjög- urra þátta svítu, Sumardag í sveit- inni. Mikið var það notalegt í nepj- unni að heyra í heitu, suðrænu sumri. I fyrsta þættinum, Sveita- kyrrð, ægði saman gaukum og göl- um í friðsælli hjarðljóðsstemmn- ingu. í öðrum þættinum, Við fljótsbakkann, var ekki um að ræða neinn hjalandi bunulæk, heldur býsna voldugt fljót sem fossaði um flúðir og steina. I þriðja þættinum, Söng skógarins, komu söngfuglamir aftur til sögunnar, og lokaþátturinn var Hringdans, - og hljómaði ekki ólíkt hinum fjöraga kolo-dansi frá löndum Balkanskaga. Fallegur leik- ur Kawal-kvartettsins gæddi verkið lífi og lit, og snotur sumarmynd Bozzas var reglulega indæl. Loka- verkið var Divertissement fyrir fjór- ar flautur og píanó eftir Paul Bonn- eau. Dægileg gleðimúsík Bonneaus var leikin með viðeigandi yndis- þokka. Troðfullur salur Norræna hússins hljómaði vel og lengi af klappi fyrir þessum ágætu tónlistar- mönnum, og aukalagið var ekki það sísta, mai’s eftir Hans Christian Lumbye í frábærri útsetningu. Og enn sýndi Kawal-kvartettinn af sér það sem einkenndi allan leik hans á ánægjulegum tónleikum: músíkalit- et, líf og spilagleði. Bergþóra Jónsdóttir Sálumessa fyrir sálumessu TOIVLIST Langholtskirkja KÓRTÓNLEIKAR Liszt: Sálumessa fyrir karlakór, 4 einsöngvara, orgel, lúðrakvintett og pákur. Karlakórinn Stefnir; Jón- as Guðmundsson (Tl), Gísli Magn- ússon (T2), Eiríkur Hreinn Helga- son (Bar.), Stefán Jónsson (B); Jón Stefánsson, orgel; Ingibjörg, Þórunn og Hjördis Lárusdætur, trompet; Guðrún Rútsdóttir, ugi Jónsson, básúnur; Baldur Rafnsson, pákur. Laugardaginn 20. nóvember kl. 17. REQUIEM eða Sálumessa Franz Liszts fyrir karlakór og 4 karleinsöngvara er ekki meðal þekktari kórverka píanósnillings- ins. Undirritaður hafði a.m.k. ekki heyrt hana áður, og gæti verkið í sjálfu sér vel hafa verið frumflutt hér á landi, þegar Stefnir söng það fyrst í hitteðfyrra. Skv. tónleika- skrá er það samið 1867 eða 1871- 78, þegar Liszt hafði dvalið um hríð í Rómaborg og hlotið lægri vígslu kaþólsku kirkjunnar. Einnig kom fram, að messan væri sjaldan flutt, ekki vegna þess að tónlistin sé ekki góð, „heldur mun nær lagi að hún sé svo erfíð og vandasöm í flutn- ingi, að fáir leggja til atlögu við hana“. Öllu má nafn gefa, enda flest af- stætt þegar á botninn er hvolft. Þó að klukkutíma langt verk sé að vísu fáheyrt fyrir karlakóra hér á landi, er sjaldan teygja sig út fyrir 3-5 mínútur í senn, era slík lengdar- gildi blönduðum kórum aftur á móti ekki óframandi. Þannig að hvað úthaldskröfur einar varðar, mætti vel telja Stefni til tekna að ráðast til atlögu við þetta - alla vega í tímalengd talið - mikla verk, þó að í fremur hægferðugum flutn- ingi kórsins gæti hugsanlega hafa lengzt um allt að fjórðung. Hitt er auðvitað merkilegra, að íslenzkur karlakór skuli yfírhöfuð sinna sígildri fagurtónmennt, með- an flestallir sams konar söngklúbb- ar þessa lands láta eins og ekkert sé til í henni veröld nema Island ögrum skorið og Aftur kemur vor í dal. Hefði heiður Stefnismanna að þessu sinni getað orðið jafnvel enn meiri, hefði verið frumflutt annað sígilt verk eftir segjum Grieg, Si- belius, Schubert eða Brahms, í stað þess að láta nægja að tvíhampa lárviðnum. Liszt var maður nýjunga í for- msköpun, og þeim sem ókunnugur er stærri verkum hans, eins og t.a.m. undirrituðum, því örðugt að meta þau að verðleikum, hvað þá að geta gert upp á milli þeirra. Með þeim fyrirvara sló það mann samt ekki við fyrstu heyrn að Sálumess- an væri neitt meistaraverk. Tempóheiti voru ekki gefin upp í tónleikaskrá, svo um það er óm- ögulegt að segja, hvort hið tiltölu- lega einslita hraðaval stjórnandans hafi verið í samræmi við fyrirmæli höfundar, en í heild verkuðu flest tempó alltjent of hæg. Það segir þó ekki allt, því að með fjaðurmagn- aðri túlkun geta jafnvel lúshægir þættir öðlazt spennu og dulúð, svo að hlustandinn nær ekki að sligast af tímans þunga nið. Þetta var kannski um leið helzti gallinn við héramrædda túlkun, að alla þessa spennu og mystík vant- aði, einkum í veikum söng, hvort sem stafaði af skorti á fókus, stuðn- ingi, hálfslappri tónstöðu og tO- hneigingu til að renna sér upp í innkomutóna, eða einhverju öðru. Kórinn hljómaði einfaldlega ekki, þegar komið var niður fyrir forte, þó að sterkari staðir kæmu oftast betur út, og allt upp í glæsilega. Einsöngurinn var sýnu skaplegri og víða tilkomumikill í kvartett- samsöng, þó að sólóframlög væru ójafnari. Orgelhlutverk Jóns Stef- ánssonar var ekki mjög krefjandi, en vel leikið og raddvalið. Lúðra- kvintettinn og pákuleikarinn stóðu sig sömuleiðis með ágætum á þeim tveim eða þrem stöðum sem þeim var ætlað að leggja smávegis til málanna; í heild merkilega lítið í jafnlöngu verki, og eitt af því sem ljáði því undarlegan hálfkaraðan svip, þrátt fyrir áhugaverða staði innan um, sem tæplega ber ein- kenni tónsmíðar af fyrstu gráðu. Án þess að þekkja sögu verksins nánar, þætti manni því sennilegt, að Sálumessan hafi snemma verið lögð til hliðar - hugsanlega með endurskoðun í huga sem aldrei varð úr - og þannig dáið drottni sínum. Ríkarður O. Pálsson Heimskur og heimskari KVIKMYNDIR Háskólabíó TORRENTE: HEIMSK- ASTIARMUR LAGANNA ★ ★ Vi Leikstjóri: Santiago Segura. Hand- rit: Santiago Segura. Aðalhlutverk: Santiago Segura, Javier, Camara, Neus Asensi, Tony Leblac. Spánn 1998. HIN öfgafulla spænska gaman- mynd Torrente, um samnefndan lögi’eglumann, gerir jafnmikið út á brandara um kynþáttahatur og kvenfyrirlitningu og myndir Jim Carreys gera út á prampubrandara. Torrente er sköpunarverk spænska grínistans Santiago Segura sem fer með titilhlutverkið, skrifar handritið og leikstýrir myndinni. Hefur hon- um tekist að búa til persónu sem er í hæsta máta fyrirlitleg, sálarlaust kvikindi sem níðist á náunganum, en er svo yfirgengileg að við hlæjum að henni líka. Torrente er feitur og sveittur og skítugur fasisti, karlremba og kyn- þáttahatari. Hann níðist á föður sín- um sem bundinn er við hjólastól og ræðst á vegfarendur og rænir af þeim innkaupapokum. Hann drekk- ur eins og svín og hefur yndi af því þegar hann verður vitni að ofbeldi á götum úti. Hann er svo ótrúlegur að það er ekki hægt annað en að hlæja að honum; Segura setur sér hvergi nein mörk þegar hann lýsir honum fyrir okkur. Þanmg er að fyrir helbera tilvilj- un kemst Torrente að vafasömum sendingum í kínverskt veitingahús og fær vin sinn með sér að rannsaka málið. Hann ætti ekki þennan vin nema vegna þess að sá er glóralaus hálfviti sem á einstaklega kyn- þokkafulla frænku og er Torrente ráðinn í því frá fyrstu stundu að komast í bólið hennar (sem reynist auðvelt því í ljós kemur að stúlkan er hin mesta glyðra). Sendingamar í veitingahúsið koma Torrente í ægi- legan bobba því allt í einu þarf hann að eiga við kínversku mafíuna og hefur ekki á neinn að stóla nema sjálfan sig og bjálfann. Úr þessu hefur Segura gert merkilega fyndna gamanmynd sem hefur eiginlega þau einu lýti að of- beldið er jafn öfgakennt og brandar- amir; það era atriði í myndinni sem Tarantino gæti verið stoltur af en maður sér alls ekki tilganginn með þeim í léttmeti eins og þessu. Markmiðið er að hafa að háði og spotti alla vei’stu eiginleika mannsk- epnunnar en fyrir einhver furðuleg- heit er skítahrúgan Torrente svo sannur og bamalegur í mannfyrir- litningu sinm að hann verður næst- um því heillandi. Arnaldur Indriðason ♦ ♦ ♦ Kvöldvaka í Skólabæ FÉLAG um átjándu aldar fræði heldur kvöldvöku í Skólabæ í kvöld, þriðjudagskvöld, kl. 20.30. Örn Hrafnkelsson sagnfræðing- ur, flytur fyrirlestur sem hann nefnir Magnús Stephensen og Ræður Hjálmars á Bjargi. Örn vinnur nú að nýrri útgáfu á bókinni og er hún væntanleg innan skamms, segir í fréttatilkynningu. Guðrún Ingólfsdóttir bókmenn- tafræðingur segir frá nýrri bók, Vitjun sína vakta ber, safn greina eftir Jón Ólafsson úr Grannavík, sem út kemur á næstunn. Nokkrir þátttakendur í 10. al- þjóðaráðstefnunni um Upplýsing- una, sem haldin var í Dyflinni í sumar, segir frá straumum og stefnum á þinginu.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.