Morgunblaðið - 03.02.2000, Blaðsíða 50

360 FIMMTUDAGUR 3. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
$
Skúli fógeti eflir
ullariðnaðin
ÞAÐ er oft þannig að þeir sem feta nýjar slóðir
njóta ekki ávaxta erfiðis sfns líkt og þeir sem á
eftir koma. Skúli Magnússon (1711-1794),
oft nefndur Skúli fógeti er einn af
þeim, en hann stóð fyrir miklurn
umbótum í landbúnaði, húsbygg-
ingum, verslun og fiskveiðum á
sfnum tfma.
Hann stofnaði árið 1751 hin-
ar svokölluðu „Innréttingar*
til umbóta í fs-
HANDMENNT \f
Umsjón: Bergró;
Kjortgnsdótlir
Fastapinni = íþ

lensku atvinnulífi sem nutu stuðnings
danskra sfjómvalda. Áhersla var
lögð á að efla iðnað, t.d. ullarvinnslu,
klæðagerð og skinnaverkun í Reykja-
vík ásamt ýmsu öðru.
Ekki hefur verið vanþörf á slíkum umbótum miðað við það sem Níels
Horrebow lætur hafa eftir sér, en hann var danskur lögfræðingur sendur til
Islands 1749 af danska vfsindafélaginu til að kanna náttúru landsins og
landshagi. I bókaflokknum „Oldin okkar" em frásagnir Horrebow af Islandi
og íslendingum. Meðal annars segir hann að ullarvinnslan, bæði spuni og
vefnaður, sé á „ótrúlega lágu stigi, því menn séu heila viku að vefa átta álnir
af vaðmáli." Þess ber að geta að þótt Horrebow hafi ekkert skafið af hlutun-
um í frásögnum sfnum af ástandinu á hinum ýmsu sviðum, þá var hann nijög
vinveittur Islendingum og studdi Skúla eindregið í umbótum sfnum.
Skúli sigldi til Kaupmannahafnar og hafði með sér fslenska ull og lét vinna úr
henni klæði í verksmiðjum þar „til sannindamerkis um það að ullin væri vel
til þess fallin ef rétt væri að farið." Tilraunin tókst vel og Skúli fékk framlög
úr konungssjóði til að framkvæma áætlanir sfnar. íslenska ullin stóð því vel
fyrir sínu. Danska stjómin gaf m.a. fé, tvö þilskip og jarðir til „Innrétting-
anna“. Rekstur „Innréttinganna" gekk þó ekki vel, meðal annars vegna þess
að þær mættu harðri mótspyrau danskra einokimarkaupmanna á íslandi,
hinna svokölluðu „hörmangara", sem höfðu þá íslandsverslun á leigu tU tutt-
ugu og fimm ára. Þeir neituðu að láta „Innréttingunum" í té gærar af því fé
sem slátrað var hjáþeim og kaupa lqöt af fé sem stjóra „Innréttinganna" lét
slátra. Fjandskapur hörmangarafélagsins í garð umbótanna ásamt hörðu ár-
ferði þessa áratugar og skorti á þekkingu á sljómun og rekstri fyrirtækja
varð til þess að árið 1764 yfirtók Almenna Verslunarfélagið danska rekstur
þess. Skúli var ekki sáttur við þá niðurstöðu og stóð í langvinnum málar-
ekstri við félagið vegna yfirtökunnar. Megn óánægja íslendinga með versl-
unarástandið varð sfðan tU þess að félagið hætti störfum 1774.
Þrátt fyrir góðar hugmyndir og mikU umsvif frumkvöðulsins á mörgum svið-
um var Skúli nánast gjaldþrota þegar hann dó 1794.
Af ölluni þeim umbótum sem voru settar í framkvæmd gekk ullarvinnslan
best. I „Öldinni okkar" frá árinu 1760 er sagt frá því hve margt gekk illa með
„Innréttingamar", en þar segir þó: „Færaspuninn, ullarvinnslan og vefhað-
urinn, er nú horfir bezt með, [...] hafa innréttingamar [þó] unnið nokkurt
gagn, því að margt fólk, er þar hefur starfað, hefur lært að fara með ný og
afkastameiri tæki en áður þekktust."
í febrúarspuna er boðið upp á skemmtUega tösku undir bækur, prjónadótið
o.fl„ fyrir alla sem vilja vera vistvænir og skera upp herör gagnvart ofnotk-
un á plastpokum. Eflaust yrðu Skúli og hans fólk ánægt með alla slíka fram-
takssemi í þá átt.
Taskan er einföld og injög fljótlegt að hekla hana úr þykkri og mjúkri uU
sem heitir Laponie.
Stuðull = st.
Hekluð taska úr Laponie
Hönnun: Auður Magndís Leikn-
isdóttir
Franskt garn: Laponie
ullarþvottur í vél á 30°C
Karrýgult: 3 dokkur
Dökkblátt: 2 dokkur
Heklunál nr. 4
Ath.: Heklunálin er höfð
svona fín til að taskan verði
þétt.
Taska:
Heklið með bláu 72 loftlykkj-
ur og tengið í hring með keðju-
lykkju.
1. umf.: Heklið með bláu 2
loftlykkjur = 1. stuðull, heklið
síðan 71 stuðul og tengið með
keðjulykkju.
2. umf.: Heklið með karrý 2
loftlykkjur = 1. stuðull, heklið
síðan 71 stuðul og tengið með
keðjulykkju.
Heklið í allt 22 umferðir eins
og 2. umferð.
Band:
Heklið í aðra hliðina 4 fasta-
pinna með karrýgulu, snúið við 1
loftlykkja og 4 fastapinnar, snúið
við 1 loftlykkja og 4 fastapinnar.
Heklið þannig alls 90 umferðir eða
eins og hver vill hafa síddina á
bandinu. Saumið síðan bandið nið-
ur á hina hliðina frá röngu. Heklið
fastapinna meðfram báðum hliðum
bandsins til að styrkja það.
Lok:
Lokið er í upphafi 33 stuðlar og
minnkar um 1 stuðul í hvorri hlið í
hverri umferð.
1. umferð: Heklið með bláu 2
loftlykkjur = 1. stuðull og síðan 32
stuðla, snúið við.
2. umferð: Heklið keðjulykkju í
fyrsta stuðul á síðustu umferð, 2
loftlykkjur = 1. stuðull, heklið 30
stuðla, snúið við.
3. umferð: Heklið keðjulykkju í
fyrsta stuðul á síðustu umferð, 2
loftlykkjur = 1. stuðull, heklið
28 stuðla, snúið við.
Heklið þannig áfram þar til 7
stuðlar eru í umferð. Þá er gert
ráð fyrir hnappagati þannig:
Snúið við, heklið keðjulykkju í
fyrsta stuðul í síðustu umferð, 2
loftlykkjur = 1. stuðull, 1 stuð-
ull, 2 loftlykkjur, hoppið yfir 1
stuðul, 1. stuðul í næsta stuðul
og 1 stuðul í næsta stuðul. Slítið
frá. Heklið nú fastapinna á hlið-
ar loksins. Þegar komið er að
hnappagatinu eru heklaðir 4
fastapinnar í það og svo áfram
út hina hliðina. Ath.! Gætið þess
að ekki komi flái.
Frágangur: Festið tölu á
móts við hnappagatið og saumið
eða heklið botninn á töskunni
saman frá röngunni. Búið til tvo
dúska og festið á hornin.
Fjárfestar athugið!
Öll almenn verðbréfaviðskipti með
skráð og óskráð verðbréf.
Verðbréfamiðlunin
hf - Verðbréf
©
Löggilt óháð fyrirtæki í verðbréfaþjónustu
• Aðili að Verðbréfaþingi íslands •
Suðurlandsbraut 46 • Sími: 568 10 20
Se^)a'
. Nýja
WMmMmhreinsumn
sími 533 3634, gsm 897 3634
Allan sólarhringinn.
BYSSUSKAPAR
Vandaðir byssuskápar á verði fyrir alla
?
Allir skápar með læstu innra hólfi og
uppfylla því kröfu yfirvalda um aðskildar
hirslur fyrir vopn og skotfæri. Þriggja
punkta vönduð læsing, 3 mm stál.
Eru börnin þín ein
heima með vinum
sínum og byssunum
þínum?-----------
O
o
CD
f,
i
ci m
'03
co
=3
tn
tfl
Magnafsláttur og greiðslukjör viðallra hæfi.
Beinn innflutningur frá Þýskalandi og Bandaríkjunum.
sm

Söluskrifstofa
Sími: 461 4025 • Fax: 461 4026
Netfang: gagni@centrum.is
Vol fl fa 9' na tr ■ ir
L urvais- ■fólks-
verður á Hótel Sögu fimmtudaginn 17. febrúar.
Húsið verður opnað kl. 18:30
Skemmtiatriði
„Vorboðar", kór eldri
borgara í Mosfellsbæ.
Stjórnandi: Páll Helgason.
írsk þjóðlagasveit frá
Tónlistarskóla
Seltjarnarness.
Óvænt skemmtiatriði.
Ferðakynning
Spennandi ferðakynning
á eyjunni Krít.
Kynnir Paolo Turchi
fararstjóri.
Dansinn „Zorba“.
Sigvaldi Þorgilsson
kynnir dansinn Zorba og
kennir sporin.
Dans
Hljómsveit Hjördísar
Geirs sér um fjörið.
Grískur matseðill
Lambakebab m/hrís-
grjónum, kartöfluskífum
og jógúrtsósu.
Suðrænir ávextir m/anís-ís.
Kaffi/te
Verð 2.600 kr.
Aðgöngumiðasala og
borðapantanir frá og með
mánudeginum 7. febrúar
hjá Rebekku og Valdísi,
Lágmúia 4, sími 585 4000.
Happdrætti
Veglegir vinningar
í boði.
Skemmtunin hefst kl. 19:00
Í&rÚRVAL-ÚTSÝN
Lágmúla 4: sími 585 4000