Morgunblaðið - 01.03.2000, Page 32

32 MIÐVIKUDAGUR 1. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SAMKEPPNIIINN-
ANL ANDSFLU GI
SAMKEPPNI í innanlandsflugi fellur niður frá og með 1.
apríl nk., en þá hættir íslandsflug áætlunarflugi milli
Reykjavíkur, Akureyrar, Egilsstaða og Vestmannaeyja, á
flugleiðunum þar sem samkeppni hefur verið við Flugfélag
íslands.
Farþegaflug á öllum helztu innanlandsleiðum var gefið
frjálst 1. júlí 1997. Islandsflug hóf samkeppnina af krafti og
leiddi hún til verulegrar lækkunar á fargjöldum. Þessi til-
raun hefur hins vegar leitt til taps á rekstri innanlands-
flugsins bæði hjá Islandsflugi og Flugfélagi Islands og
rúmlega tveimur og hálfu ári síðar er samkeppninni lokið.
íslandsflug hefur leigt FI vélarnar, sem það hefur notað á
fyrrgreindum flugleiðum, ásamt áhöfnum. Fyrirtækið mun
hins vegar halda áfram flugi til nokkurra minni staða eins
og Vesturbyggðar, Siglufjarðar, Sauðárkróks og Gjögurs,
svo og mun það sinna leiguflugi innanlands.
Neytendur hafa notið samkeppninnar m.a. í lækkuðum
fargjöldum og standa nú frammi fyrir þeirri hættu, að þau
hækki smám saman á ný þegar samkeppnin er fyrir bí.
Ólíklegt er talið, að nýtt flugfélag muni á næstunni blanda
sér í innanlandsflugið.
Framkvæmdastjóri FÍ segir, að flugfargjöld hækki ekki
til skamms tíma litið, því að nú gefist tækifæri til hagræð-
ingar í rekstri með stærri einingum og betri sætanýtingu.
Þá er gert ráð fyrir breytingum á ferðatíðni á þeim þremur
áfangastöðum, sem samkeppnin milli flugfélaganna náði
til.
Forráðamenn Islandsflugs hafa lýst vonbrigðum með
þær samkeppnisreglur, sem settar voru fyrir innanlands-
flugið. Flugfarþegar hafi þó notið lægri fargjalda og það
hafi leitt til fjölgunar farþega um 100 þúsund frá því sam-
keppnin hófst, þrátt fyrir betri vegasamgöngur.
Þetta sýnir í hnotskurn, að frjáls samkeppni í flugi, jafnt
sem öðrum greinum, er eina raunverulega trygging/ieyt-
andans fyrir sanngjörnu verði á vöru og þjónustu. Ut frá
þessum sjónarmiðum eru tíðindin úr innanlandsfluginu
dapurleg.
Það er hins vegar athyglisvert, að þetta er í annað sinn á
hálfri öld, að flugfélag hættir innanlandsflugi en á sínum
tíma hættu Loftleiðamenn að keppa við Flugfélag Islands í
innanlandsflugi en lögðu í þess stað áherzlu á millilanda-
flug milli Bandaríkjanna og Evrópu með viðkomu á Islandi.
Endurtekin reynsla bendir til þess að það séu ekki miklir
möguleikar fyrir tvö flugfélög að keppa um innanlands-
markaðinn. A hinn bóginn eru betri vegir líklegir til að
veita Flugfélagi Islands harða samkeppni og það dregur úr
líkunum á verulegri hækkun fargjalda í kjölfar ákvörðunar
íslandsflugs.
ÓEIGINGJARNT STARF
BJÖRGUNARMANNA
AÞRIÐ JA hundrað björgunarsveitarmanna unnu mikið og
óeigingjamt starf við erfíðar aðstæður í Þrengslunum
frá því síðdegis á sunnudag og fram á mánudag. Af öllum lýs-
ingum og fréttum að dæma, gengu þessar viðamiklu björgun-
araðgerðir hreint ótrúlega vel og snurðulaust fyrir sig.
Um 1.500 manns voru fluttir ofan úr Þrengslum til byggða,
ýmist til höfuðborgarsvæðisins eða austur fyrir fjall.
Það segir sig sjálft, þegar um svo viðamiklar björgunarað-
gerðir er að ræða, að mikillar samhæfíngar og góðrar skipu-
lagningar er þörf.
Víðir Reynisson, formaður svæðisstjórnar björgunarsveit-
anna á höfuðborgarsvæðinu, stjórnaði aðgerðum að hluta til úr
aðgerðastjómstöð björgunarsveitanna. Hann lýsti aðgerðum
svo hér í Morgunblaðinu í gær: „Það eina sem kemst eitthvað
nálægt þessu hvað varðar umfang em snjóflóðin á Vestfjörð-
um ... Það er gífurleg skipulagsvinna sem liggur að baki svona
aðgerð, því það þarf að samhæfa aðgerðir margra aðila, en ég
held að það hafí bara gengið vel.“
Góður útbúnaður og tækjakostur björgunarsveitanna er
auðvitað höfuðnauðsyn, þegar ráðast þarf í aðgerðir sem þess-
ar. Af fregnum að dæma, veitti ekkert af þeim tækjabúnaði
sem til staðar var, fyrir björgunarsveitimar á sunnudag. Rétt-
mætt er að minna landsmenn á að björgunarsveitarmenn um
land allt vinna björgunarstörf sín í þágu annarra í sjálfboða-
vinnu.
Ástæða er til þess að óska skipuleggjendum björgunarað-
gerðanna og þátttakendum öllum til hamingju með vel unnin
störf.
Islenski norðurpólsleiðangurinn hefst í dag
„Fólk spyr
mikið um
ísbirninau
Brottfararstund rennur upp í dag, 1. mars, hjá norðurpólsförunum
Haraldi Erni Ólafssyni og Ingþóri Bjarnasyni. Þeir sögðust í samtali
við Örlyg Stein Sigurjónsson hafa fundið fyrir miklum áhuga
almennings á ferðinni og þá mun byltingarkenndur fjarskiptamáti
létta fjölskyldum þeirra biðina eftir fréttum af gengi þeirra.
VIÐBRÖGÐ almennings
við fréttum af norður-
pólsleiðangi-inum virð-
ast benda til þess að
Haraldur og Ingþór
hafi uppskorið mikla velþóknun al-
mennings á leiðangrinum. Almenn-
ingi mun gefast kostur á að fylgjast
vel með gengi þeirra frá degi til dags
og er ljóst að tíminn frá 10. mars til
aprílbyrjunar verður spennu þrung-
inn enda er við mesta erfiðleika að
etja í byrjun.
Þeir félagarnir hafa beðið þess
með óþreyju að komast af stað og
reyna sig í allt að 55 stiga frosti og
háum ísruðningum. Vakir og þunnur
ís auka enn á hættuna og er líklega
sú ógn sem öllum pólförum stafar
mest hætta af. Þriðji hver pólfari
verður þá var við ísbjörn og þá er
eins gott að dýrið sé ekki aðfram
komið af hungri, því þá er hætta á
árás. Byssa er því pólförum nauð-
synlegur búnaður til að nota í sjálfs-
vörn. Sæmilega haldnir ísbirnir láta
menn þó í friði að jafnaði.
,Af viðbrögðum fólks að dæma er
greinilega mikill spenningur yfir
ferðinni. Hvarvetna hafa menn
staldrað við og spurt okkur útúr.
Fólk hefur spurt mikið um ísbirnina,
kuldann og sitthvað fleira,“ segir
Ingþór Bjarnason.
Haraldur bætir við að þeir félag-
arnir hafi aldrei fundið fyrir eins
miklum stuðningi almennings við
ferðir þeirra eins og nú. Margir hafi
átt frumkvæðið að því að leggja þeim
lið sitt.
„Það er nánast sama hvert við höf-
um leitað. Allir hafa tekið mjög vel í
beiðnir okkar um stuðning af ýmsu
tagi og margir hafa líka hringt í okk-
ur að fyrra bragði til að bjóða aðstoð
af ýmsu tagi, lána okkur hluti og
búnað,“ segir Haraldur. „Það er al-
veg stórkostlegt að fmna fyrir stuðn-
ingi sem þessum og áhugi fólks á
norðurpólsferðinni veitir okkur mik-
inn innblástur."
Búnaðurinn vigtaður
upp á gramm
Þeir félagarnir hafa allra síðustu
daga verið mjög uppteknir við að
ljúka við að pakka niður útbúnaði
sínum, sem er vigtaður upp á gramm
og valinn af mikilli kostgæfni. Bún-
aðarlistinn er upp á nokkrar blaðsíð-
ur og þar er hvert einasta smáatriði
skráð nákvæmlega, allt frá saumnál-
um upp í gervihnattasíma.
„Eg segi fyrir mig að ég er orðinn
mjög spenntur yfir því að komast af
stað,“ segir Ingþór. „Ólíkt fyrri ferð-
um hafa síðustu dagar fyrir brottför
ekki einkennst af stöðugum hugsun-
um um það sem framundan er, enda
hefur maður farið margoft yfir að-
stæðurnar í huganum síðastliðið ár.“
Haraldur segir þessu viðvíkjandi
að þeim félögunum eigi eftir að létta
þegar út á ísinn er komið, því þá sé
gengi þeirra eingöngu undir þeim
sjálfum komið. „Fram til þessa hefur
ýmislegt getað komið upp á sem
varðar aðra, t.d ef vörur skila sér
ekki til landsins á réttum tíma eða
seinkun verður á flugi. Þegar við
komum út á ísinn verðum við ekki
lengur háðir skuldbindingum ann-
arra gagnvart okkur og getum farið
að stjórna ferðinni alfarið sjálfir."
Erflðasti hluti
ferðarinnar í mars
Gangan sjálf hefst 10. mars að
loknum æfingum í Iqaluit á Baffins-
eyju og ljóst er að hin 60 daga langa
ferð verður erfiðust fyrsta hálfa
mánuðinn. Astæðurnar eni nokkrar,
þ.á m. þyngd sleðanna, viðvarandi
heimskautamyrkur og háir ísruðn-
ingar. Ingþór segir sleðana vega
rúm 120 kg hvorn í byrjun ferðarinn-
ar og munar þar mest um nestið,
sem saxast síðan á með degi hverj-
um og léttir sleðana góðu heilli eftir
því sem líður á ferðina.
„Við vitum að fyrstu tvær vikurn-
ar verða mjög erfiðar. Þess vegna
stefnum við að því að að fara ekki of
hratt yfir, heldur mjaka okkur ró-
lega áfram og venjast hlutunum
fyrstu tíu til íjórtán dagana. Aðrir
EIGINKONUR pólfaranna, þær Una
Björk Ómarsdóttir, lögfræðingur og
eiginkona Haraldar, og Ragna
Finnsdóttir, leiðbeinandi og eigin-
kona Ingþórs, eru síst áhyggjufullar
út af mönnum sinum, öfugt við það
sem ætla mætti í fyrstu.
Að sögn Rögnu ríkir ró með henni
þótt Ingþór bóndi hennar dvelji á
hættulegum slóðum, enda treystir
hún því fullkomlega að þeir félag-
arnir láti skynsemina ávallt ráða.
Unu Björk finnst fráleitt að halda
á lofti ímyndinni um yfirgefnar og
áhyggjufullar eiginkonur og segir
norðurpólsferðina mjög spennandi
viðfangsefni. Hún bætir því við að
hún hafi aldrei verið beinlínis hrædd
um mann sinn á ferðum hans.
„Að leggja út í leiðangur sem
þennan er eðlilegur hluti af Haraldi
og ég styð hann heils hugar í fyrir-
ætlunum sínum,“segir Una Björk.
„Sá tími sem framundan er verður
hins vegar ekki auðveldur fyrir mig
og það mun tvímælalaust létta mér
pólfarar hafa ofreynt sig á þessum
erfiða tíma og því er mikilvægt fyrir
okkur að ljúka honum áfallalaust.
Aðstæðurnar fara síðan batnandi
með hækkandi sól og léttari sleðum.
Þótt við höfum æft vel fyrir ferðina,
þá munum við engu að síður kynnast
nýjum aðstæðum og þá er alltaf hætt
við álagsmeiðslum. Ef við lendum í
því að togna t.d. á fæti þurfum við að
búa við þá hömlun, sem því fylgir
það sem eftir lifir ferðar og þess
vegna er mikilvægt að gera allt til
þess að minnka líkurnar á slíkum
óhöppum með því að fara rólega af
stað. Við gerðum okkur ánægða með
að leggja að baki 5 til 7 km á dag
allra fyrstu dagana þar sem ísinn er
hvað erfiðastur yfirferðar."
Þægindi af gervi-
hnattasímanum
Pólfararnir verða í stöðugu gervi-
hnattasímasambandi alla ferðina en
slíks fjarskiptamáta hafa þeir ekki
notið á ferðum sínum áður. Þeir eru
sammála um það hversu mikil þæg-
indi eru af þessari nýjung, ekki bara
fyrir þá sjálfa heldur og fyrir
aðstandendur sem bíða heima.
biðina að fá daglegar fréttir af
gengi þeirra Ingþórs í gegnum
gervihnattasímann. Viti maður að
þeim miði áfram getur maður verið
þess fullviss að allt sé í lagi. Verst er
fyrir aðstandendur að bíða lengi eft-
ir fréttum, en sú var raunin þegar
hann fór í leiðangurinn yfir Græn-
landsjökul," segir Una Björk. Hún
stundar sjálf útivist sem almenn-
ingssport og segist vel skilja þann
áhuga sem Haraldur hefur á krefj-
andi leiðöngrum.
Mikið spurð hvort ég sé
hrædd um Harald
„Ég er mikið spurð að því hvort
ég sé ekki hrædd um Harald og
hvort ekki sé erfitt að bíða eftir hon-
um á meðan hann er í burtu, en yfir-
leitt hefur gengið ágætlega að sann-
færa fólk um hið gagnstæða.“
Ragna Finnsdóttir segir að sér
hafi ekki komið á óvart þegar
ákvörðunin um norðurpólsleiðan-
gurinn var tekin á sínum tíma að
Eiginkonur pdlfaranna kvíða el
Treysta mönn-
um sínum
fullkomlega