Morgunblaðið - 17.03.2000, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR17. MARS 2000
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Stjórnarformaður Flugleiða segir fyrirtækið aldrei áður hafa
verið betur búið til að takast á við verkefnin framundan
Ymsir óvissuþætt-
ir í rekstrinum
Afkoma Flugleiða hf. á síðasta ári var ekki í
samræmi við væntingar þrátt fyrir að 1,5
milljarða króna hagnaður yrði af rekstri fé-
lagsins. A aðalfundi Flugleiða, sem Hallur
Þorsteinsson fylgdist með, kom fram að
stjórnendur félagsins telja það í dag vera á
allan hátt sterkara og með betri sýn á tæki-
færi en nokkru sinni fyrr í sögu félagsins.
Morgunblaðið/Golli
Hörður Sigurgestsson, stjórnarformaður Flugleiða hf., í ræðustól á 25. að-
alfundi félagsins sem haldinn var á Hótei Loftleiðum í gær.
SIGURÐUR Helgason, for-
stjóri Flugleiða, sagði í
ræðu sinni á 25. aðalfundi
félagsins í gær að afkoma
af reglulegri starfsemi Flugleiða á
síðasta ári hafi ekki verið í takt við
áætlanir og vonir stjórnenda í upp-
hafi ársins vegna áfalla á borð við
tvöföldun eldsneytisverðs og gífur-
legt offramboð á Norður-Atlants-
hafsflugleiðum. Þessi áföll hefðu
komið illa niður á rekstri flestra
evrópskra flugfélaga eins og fram
hefði komið í fréttum undanfarna
mánuði. Við þessar kringumstæður
hefðu Flugleiðir samt sem áður
haldið áfram að bæta afkomu félags-
ins frá fyrra ári og afkoma af reglu-
legri starfsemi eftir skatta hefði nú
batnað um 831 milljón króna á
tveimur árum.
„Framundan er nú það verkefni
að nýta til fulls þá miklu uppbygg-
ingu sem átt hefur sér stað á nýliðn-
um umbrotaáratug, en jafnframt
það erfiða verkefni að fást við þær
miklu sveiflur sem ávallt verða í ytra
umhverfi þessa rekstrar. Stefnan
sem hér hefur verið fylgt hefur að
okkar mati tvímælalaust verið rétt
og fyrirtækið er í dag á allan hátt
sterkara og með betri sýn á tæki-
færi en nokkru sinni fyrr í sögu
sinni,“ sagði Sigurður.
Skýr stefna og markmið
Hörður Sigurgestsson, stjómar-
formaður Flugleiða, sagði að á árinu
1999 hefðu þrír þættir einkum ein-
kennt rekstur Flugleiða. I fyrsta
lagi mætti glöggt sjá í rekstrinum
jákvæð áhrif áframhaldandi upp-
byggingar. Aukin starfsemi Flug-
leiða hefði skilað verulegri fjölgun
ferðamanna til íslands á undanförn-
um misserum, og auk þess nefndi
Hörður þýðingarmikið skref sem
fælist í samningi við SAS um að
Flugleiðir fljúgi frá síðustu áramót-
um í nafni beggja félaganna á nokkr-
um flugleiðum yfir Norður-Atlan-
tshaf. Ahrifin sæjust einnig í sköpun
nýrra markaða og betri árangri í al-
þjóða fraktflugi og þá ekki síður í
batnandi rekstri innanlandsflugs.
„I öðru lagi má skýrt greina í
rekstri Flugleiða áhrif harkalegrar
samkeppni á Norður-Atlantshafs-
markaðnum og tvöföldunar elds-
neytisverðs á einu ári. Áhrifin af
þessum þáttum komu sérstaklega
illa niður á rekstrinum á síðasta
fjórðungi síðastliðins árs.
I þriðja lagi steig félagið stór
skref í eignastýringu með því að
selja eignir sem reksturinn hafði
skapað og með ráðstöfun fjárins
með öðrum og betri hætti í starf-
seminni. Jafnframt var fjármálaleg-
um stýritækjum beitt með virkum
hætti á eldsneytis- og fjármála-
mörkuðum," sagði Hörður.
Hann sagði að á nýbyrjuðu ári
væru ýmsir óvissuþættir í rekstri
Flugleiða. Þótt félagið verði sig
sveiflum í ytri rekstrarþáttum væri
það vissulega háð verðlagi á gjald-
miðlum, eldsneyti og fjármagni.
„Það er líka háð hagsveiflum á al-
þjóðamörkuðum, sem hafa áhrif á
sætaframboð og eftirspum á ferða-
þjónustu. Það er sömuleiðis mjög
háð íslensku kostnaðarumhverfi og
launaþróun hér á landi. Flugleiðir
vinna eftir áætlun um hagnað á
þessu ári, en um þessar mundir er
óvissa um þróun ýmissa þýðingar-
mikilla rekstrarþátta.
Það er ekki nýtt í fjölþættum, al-
þjóðlegum rekstri eins og Flugleiða
að standa andspænis ábúðarmiklum
verkefnum. Á þessu ári, sem fyrr,
ganga stjómendur og starfsmenn
félagsins til verka með skýra stefnu
og markmið. Ég er þeirrar skoðun-
ar, að aldrei áður hafi fyrirtækið
Flugleiðir verið betur búið til að tak-
ast á við þau verkefni, sem framund-
an eru,“ sagði Hörður.
Arðsemi að verulegu leyti tengd
hagnaði af sölu eigna
í máli Harðar kom fram að und-
anfarin fimm ár hefði árleg arðsemi
eiginfjár í Flugleiðum verið liðlega
9,3%. Þessi arðsemi væri að veru-
legu leyti tengd hagnaði af sölu
eigna, sem orðið hefði til í tengslum
við reglulega starfsemi íyrirtækis-
ins.
„Það er eðlilegt að við, fulltrúar
eigenda, einstakir eigendur og
markaðurinn velti fyrir sér fram-
tíðararðsemi fyrirtækisins. Alþjóða
flugrekstur er háður verulegum
sveiflum í ýmsum mikilvægum
rekstrarþáttum. Á suma af þessum
rekstrarþáttum geta einstök flugfé-
lög haft veruleg áhrif, en að öðru
leyti eru áhrif fyrirtækjanna á
sveiflurnar mjög takmörkuð. Sagan
segir okkur, að afkoma af reglulegri
starfsemi alþjóða flugfélaga sé mjög
sveiflukennd. Þess sér mjög glögg
merki nú í rekstri margra þekktra
flugfélaga. Skiptir þá naumast máli,
hvort þau eru stærri eða smærri.
Flugleiðir hafa sett sér markmið
um framtíðararðsemi. Árangurinn
mun fyrst og fremst byggjast á því
hvernig félaginu tekst að vinna úr
stefnu sinni og fást við megin
áhættuþætti í starfseminni, sérstak-
lega þá, sem það getur haft veruleg
áhrif á,“ sagði Hörður.
Hann sagði að í farþegaflugi legðu
Flugleiðir megináherslu á sókn inn á
arðbærari markaðshluta. Félagið
legði þannig höfuðáherslu á að
fjölga ferðamönnum á leið til Islands
og sækja jafnframt stærri hlut á við-
skiptamannamarkað yfir Norður-
Atlantshaf. Þá hefði félagið mótað
mjög ákveðna stefnu til sóknar í raf-
rænum viðskiptum. Þetta yrði
áfram grunntónn í markaðsstefnu
félagsins.
„Til að styrkja þessa markaðs-
sókn hefur fyrirtækið mótað sér
nýja ímyndarstefnu, sem kynnt var
haustið 1999. Þýðingarmikið starf er
nú fyrir höndum að styrkja nýja
ímynd Flugleiða á alþjóðlegum
markaði með nýjum einkennistákn-
um.
Flugleiðir hafa sett sér markmið
um hámarksnýtingu framleiðslu-
þátta og að auka hagkvæmni og skil-
virkni í rekstrinum með innleiðingu
á upplýsingatækni hvarvetna í starf-
seminni. Jafnframt vinnur félagið að
lækkun ákveðinna kostnaðarþátta á
borð við dreifikostnað, sem er um
20% af heildarkostnaði. Dreifikostn-
aðurinn er kostnaðurinn við að koma
þjónustu í hendur neytenda, og felst
meðal annars í tölvukerfum, um-
boðslaunum og söluþjónustu.
Félagið efldi starfsemi sína í
starfsþáttum tengdum flugrekstrin-
um. Tekið var upp samstarf við al-
þjóða hraðflutningafyrirtækið TNT
í flutningum yfir Norður-Atlantshaf,
og hafa Flugleiðir á þessu ári jafn-
framt leigt Boeing 757-flugvél til
starfa á leiguflugsmarkaði, sem að
verulegu leyti er flogið fyrir önnur
fyrirtæki, sem bera markaðsáhætt-
una. Jafnframt leitar félagið frekari
fanga á alþjóðlegum viðhaldsmark-
aði og gert er ráð fyrir að annast við-
hald fyrir sex erlend flugfélög á
þessu ári. í tæknistöðinni á Kefla-
víkurflugvelli standa nú yfir skoðan-
ir á Boeing 757-flugvélum fyrir
spænska flugfélagið Iberia.“
Hörður sagði Flugleiðir telja sig
eiga kost á að bæta verulega rekstur
innanlandsflugs Flugfélags Islands.
Mikilvægur áfangi hefði náðst á ár-
inu 1999, en félagið hefði snúið vörn í
sókn með því að sækja meiri við-
skipti erlendra ferðamanna, sam-
tímis margvíslegum hagræðingar-
aðgerðum.
„Það má segja, að átök á innan-
landsmarkaði hafi nánast kippt fót-
unum undan þessum rekstri eftir að
markaðurinn var gefinn fijáls á
miðju ári 1997. Þá hrundi verðið á
markaðnum á fáum vikum um 40%.
Enginn markaður ber slíkar lækk-
anir. Síðan þá hefur samkeppnin
verið á kostnað hluthafa flugfélag-
anna, sem þátt tóku í henni. Undan-
famar vikur hafa verið að koma í
ljós afleiðingar þessarar óraunhæfu
samkeppni. Við því hafði verið búist,
að til tíðinda drægi. Öll fyrirtækin á
þessum markaði hafa tapað háum
fjárhæðum, sem hlaut að leiða til
uppstokkunar. Þetta hefur glætt
vonir um, að unnt sé að skapa hér
heilbrigðan rekstur í innanlands-
flugi,“ sagði Hörður.
Gert ráð fyrir hagnaði
þótt blikur séu á lofti
Sigurður Helgason sagði í ræðu
sinni að meginmarkmið þessa árs
væri að byggja á þeim árangri sem
náðst hefði í uppbyggingu Flugleiða
og rekstraráætlun félagsins fyrir ár-
ið 2000 gerði ráð fyrir hagnaði, þó
vissulega væru blikur á lofti.
„Kjarasamningar standa nú yfir
og er enn óvíst með útkomu þeirra.
Það veltur á miklu fyrir Flugleiðir
að niðurstaðan verði skynsamleg.
Launakostnaður fyrirtæksins er um
8 milljarðar króna. Félagið starfar á
alþjóðlegum samkeppnismarkaði og
getur ekki velt hækkunum út í verð-
lagið. Það liggur því í augum uppi að
óskynsamleg prósentuhækkun get-
ur skaðað fyrirtækið verulega.
Heimsmarkaðsverð á eldsneyti
hefur hækkað mikið á undangengn-
um mánuðum og er nú með því
hæsta sem það hefur verið frá því í
byrjun síðasta áratugar. Flugleiðir
fundu fyrir þessum hækkunum á
síðasta ársfjórðungi ársins 1999 og
allar líkur eru á að meðaleldsneytis-
verð félagsins verði töluvert hærra á
árinu 2000 en á árinu 1999, þrátt fyr-
ir að félagið hafi með áhættustýr-
ingu tryggt stóran hluta eldsneytis-
kaupa á árinu 2000 fyrir slíkum
hækkunum. Gengi evru er nú mjög
lágt gagnvart bandaríkjadollar, sem
er þrátt fyrir gengisvarnir, óhag-
stætt fyrir félagið vegna myntsam-
setningar í tekju- og útgjaldakörfu
þess, ef um er að ræða nýtt lang-
tímajafnvægi milli þessara gjald-
rniðla," sagði Sigurður.
Hann sagði að á síðasta ári hefði
það haft veruleg áhrif á fjármagns-
liði félagsins að í upphafi ársins
komu rúmlega 2 milljarðar króna
inn í reksturinn vegna sölu hótel-
bygginga. Þessir peningar voru síð-
an ávaxtaðir og skiluðu miklum
vaxtatekjum.
„Þessum peningum verður síðan
ráðstafað til flugvélakaupa á þessu
ári og því er ekki hægt að gera ráð
fyrir jafnmiklum vaxtatekjum árið
2000 og var árið áður. Þessu til við-
bótar kemur til lækkunar á gengis-
tapi, hagnaður af gjaldeyrisafleiðu-
samningum að upphæð 164 milljónir
króna,“ sagði hann.
Vonir um að verulega sé að rofa
til í rekstri innanlandsflugsins
Afkoman af rekstri Flugfélags ís-
lands batnaði um 93 milljónir króna
á árinu 1999 en rekstrartapið varð
198 milljónir króna. Á síðasta aðal-
fundi Flugleiða var kynnt það mat
stjómar félagsins að það tæki að
minnsta kosti tvö ár að vinna innan-
landsflugið úr taprekstri. Sigurður
sagði að á þessu ári væri gert ráð
fyrir að enn næðist verulegur
rekstrarbati þótt ekki væri gert ráð
íyrir hagnaði.
„Það eru vissulega vonbrigði, en
ýmislegt í þróun innanlandsflugs
gefur vonir um að verulega sé að
rofa til í rekstrinum. Taprekstur
allra félaga á markaðnum er að leiða
til uppstokkunar. Þá hafa samning-
ar tekist við flugmenn um aðgrein-
ingu starfsaldurslista hjá Flugfélagi
íslands og Flugleiðum og markar
það endanlegan flugrekstrarlegan
aðskilnað félaganna. Flugfélag ís-
lands stefnir að því að taka upp raf-
rænt farmiðakerfi samfara endur-
nýjun birgða- og bókunarkerfis sem
gert er ráð fyrir að skili sér í veru-
legri hagræðingu á árinu,“ sagði
hann.
Sigurður vakti í ræðu sinni at-
hygli á tveimur þáttum sem varða
rekstur og framtíð Flugfélags ís-
lands. Annars vegar sagðist hann
eindregið vilja mæla gegn fyrirætl-
unum um nýjar álögur stjórnvalda á
þennan viðkvæma rekstur, en fyrir
Alþingi liggur nú frumvarp til laga
um breytingu á lögum nr. 60/1998
um loftferðir.
„Þar er lagt til að lögfestar verði
nýjar opinberar álögur á innan-
landsflugið, svonefnd leiðarflugs-
gjöld, sem ætlað er að skili ríkinu
um 30 milljónum króna í viðbótar-
tekjur. Með hliðsjón af afkomu inn-
anlandsflugrekstrar á íslandi sætir
furðu að fram séu komnar hug-
myndir um lögfestingu aukinna rík-
istekna af þessari samgöngugrein.
íslenskir flugrekendur hafa nú þeg-
ar harðlega mótmælt þessum áform-
um og lagt til að fallið verði frá þess-
um viðbótarálögum.
Hitt málið varðar framtíð Reykja-
víkurflugvallar eftir árið 2016. Gert
er ráð fyrir að Reykvíkingar kjósi
um framtíð flugvallarins. Að mati
Flugleiða verði aðeins tveir raun-
hæfir kostir fyrir hendi, það er að
segja að flugvöllurinn gegni áfram
óbreyttu og þýðingarmiklu hlut-
verki sínu á sama stað fyrir innan-
lands- og sjúkraflug, eða að hann
verði lagður niður og öll flugstarf-
semi flytjist frá höfuðborginni til
Keflavíkurflugvallar.
Ljóst er, að ef síðari kosturinn
verður valinn má gera ráð fyrir að
innanlandsflug í núverandi mynd
leggist að mestu af, og farþegum
milli höfuðborgar og landsbyggðar
verði því alfarið vísað á þjóðvega-
kerfið. Hvort slíkt geti þá samræmst
hlutverki Reykjavíkur sem höfuð-
borgar Islands og miðstöðvar
stjórnsýslu, viðskipta og heilsu-
gæslu, verða stjórnmálamenn þjóð-
arinnar að svara. Staðsetning flug-
vallar fyrir höfuðborg Islands er
ekki einkamál Reykvíkinga, um það
þarf þjóðin öll og kjörnir fulltrúar
hennar að fjalla,“ sagði Sigurður.
Fær fjórar Boeing 757-f lugvólar
afhentar á þessu ári
Sú stefna hefur verið mörkuð að
þotufloti Flugleiða verði þróaður til
einnar gerðar, Boeing 757, og í sam-
ræmi við þá stefnu var síðasta
Boeing 737-þota félagsins seld á síð-
asta ári, en gert er ráð fyrir að síð-
asta 737-þotan fari úr rekstri félags-
ins vorið 2002.
„Við þróun flugflotans til einnar
gerðar flugvéla næst aukin hagræð-
ing við þjálfun og nýtingu flug-
manna og tækniliðs félagsins auk
þess sem unnt verður að draga úr
varahlutabirgðum. Félagið á í fastri
pöntun fjórar Boeing 757-flugvélar
sem það fær afhentar á þessu ári og
næstu þremur. Að auki á félagið um-
saminn kauprétt á fjórum Boeing
757-þotum til viðbótar sem gætu
fengist afhentar á árunum 2002 til
2004.
Leigusamningar, sem gerðir hafa
verið vegna þeirra véla sem seldar
hafa verið á síðastliðnum árum, gera
félaginu fært að skila eldri vél fyrir
hverja nýja sem kemur í flotann
næstu árin og halda þannig flugvéla-
fjöldanum óbreyttum. Einnig er
kostur að framlengja leigusamninga
og auka þannig við fjöldann. Félagið
hefur því byggt mikinn sveigjan-
leika inn í flugflotaáætlun sína til
næstu ára,“ sagði Sigurður Helga-
son.
Samþykkt að greiða 10% arð til
hluthafa
Á aðalfundi Flugleiða var sam-
þykkt tillaga stjórnar um 10% arð-
greiðslu til hluthafa vegna ársins
1999, og samþykkt var að heimila
stjórn félagsins að kaupa á næstu 18
mánuðum hlutabréf í Flugleiðum að
nafnvirði allt að 230 milljónir króna.
Má kaupverð bréfanna vera allt að
10% yfir meðalsöluverði skráðu hjá
Verðbréfaþingi íslands á síðasta
tveggja vikna tímabili áður en kaup-
in eru gerð. Er stjórn félagsins
heimilt í þessu skyni að ráðstafa allt
að 1.265 milljónum króna, en tillaga
um slíka heimild allt að 1.062 millj-
ónum króna var samþykkt á aðal-
fundi félagsins 1999 og féll sú heim-
ild niður með samþykkt tillögunnar
á aðalfundinum nú.
Úr stjórn Flugleiða gekk nú Hall-
dór Þ. Halldórsson og í hans stað
var kosinn Garðar Halldórsson.
Aðrir sem skipa stjórn Flugleiða eru
Hörður Sigurgestsson, Grétar Br.
Kristjánsson, Árni Vilhjálmsson,
Benedikt Sveinsson, Gunnar Jó-
hannsson, Haukur Alfreðsson, Ind-
riði Pálsson og Jón Ingvarsson.