Morgunblaðið - 12.07.2000, Side 8

8 MIÐVIKUDAGUR 12. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Ómar
Endurbætur á Skjálfandafljótsbrú
STARFSMENN Vegagerðarinnar hafa í nógu að snúast
yfir sumartímann, enda koma vegir landsins misvel und-
an vetri og mörgu þarf að sinna. Á dögunum skiptu vega-
gerðarmenn um vegrið á Skjálfandafljótsbrú í sól og
hita en veðrið hefur leikið við landsmenn upp á síð-
kastið.
Áfengissala eykst um 10%
það sem af er ársins
HEILDARSALA áfengis fyrstu
sex mánuði ársins var rúmlega 10%
meiri en á sama tímabili í fyrra, að
því er fram kemur í fréttatilkynn-
ingu frá Áfengis- og tóbaksverslun
ríkisins.
Alls seldust tæplega 5,7 milljón
lítrar af áfengi á fyrri hluta ársins
miðað við rúmlega 5,1 milljón lítra
á sama tíma í fyrra. Mesta sölu-
aukningin var á léttvíni eða víni
undir 22% að styrk, en alls seldust
815 þúsund lítrar af slíku víni eða
16% meira en í fyrra. Bjórsala jókst
um 10% og innbyrtu Islendingar
4,5 milljón lítra af bjór á fyrstu sex
mánuðum ársins. Sala á sterku víni
eða víni yfir 22% að styrk, jókst lít-
illega á tímabilinu eða um 2,7% og
drukku landsmenn 364 þúsund lítra
af sterku víni á fyrri hluta ársins.
Sala á tóbaki dróst nokkuð sam-
an á fyrstu sex mánuðum ársins
miðað við sama tímabil í fyrra. Sala
á sígarettum eða vindlingum dróst
saman um 0,8%, en alls seldust um
888 þúsund karton af sígarettum á
tímabilinu, samanborið við 895 þús-
und karton á sama tímabili í fyrra.
Sala á vindlum dróst saman um
1,8% og á reyktóbaki um tæp 11%.
Sala á nef- og munntóbaki jókst
hins vegar um rúm 3% á tímabilinu.
arm, ..
á geótum?
Verð fra
89.420,-
Vandaðir ameriskir svefnsófar með
innbyggðri springdýnu. Frábær lausn
þegar sameina þarf fallegan sófa og
gott rúm. Við bjóðum margar gerðir,
mikið úrval áklæða og lita.
Teg. BR04313
kr. 99.360,-
HUSGAGNAHOLUN
Samtök fanga og aðstandenda
Menn verða
^að eiga von
a VORDOGUM
/i voru stofnuð
/ ■ 1 samtök fanga og
~A. JLaðstandenda á ís-
landi. Þetta er grasrótar-
hreyfing sem hefur aðset-
m- í húsnæði KFUM&K á
Loftstofunni í Austur-
stræti 20. Formaður fé-
lagsins er Bertha Riehter
en varaformaður er Ólafur
Þór Gunnlaugsson. Hann
var spurður hvert væri
markmið samtakanna.
„Markmiðið er að koma
umhverfi fangelsismála í
nútímalegra horf. Það má
segja að sama sé hvar litið
er á fangelsismál í dag;
fæst af því þolir dagsins
ljós.“
- Hver eru rök þín fyrir
þessum ummælum‘1
„Fyrst vil ég nefna
heilsufarsmál og lyfjamál, meðan
lyf eru brudd ofan í menn eru þau
mál ómanneskjuleg, þetta er
bannað með lögum og líka hér á
íslandi. í öðru lagi vil ég nefna
einangrunarmál fanga. Menn eru
settir í einangrun fyrir minnsta
brot án læknisskoðunar, þetta er
mannréttindabrot í hvaða sið-
menntuðu landi sem er. Það má
ekki setja fólki í einangrun nema
að undangenginni læknisskoðun.
I þriðja lagi má nefna menntunar-
mál og starfsumhverfi. í orði
kveðnu geta allir fangar farið í
nám, þeir hafa rétt á því, en komi
upp minnsta agabrot eiga þeir á
hættu að missa skólann sinn.
Sama má segja um starfið, ef þeir
stíga út fyrir línuna eiga þeir á
hættu að missa starf sitt. Síðast
en ekki síst má nefna málefni sem
varða aðstandendur. I kringum
hvem fanga eru að meðaltali
fimm aðstandendur sem verða
fyrir áfalli vegna reiði og skamm-
ar þegar fanginn er lokaður inni.
Þessum aðstandendum stendur
ekki til boða neins konar hjálp, því
fólki er sýnd tóm fyrirlitning og
jafnvel dónaskapur af því kerfi
sem á að vinna fyrir það.“
- Þetta eru stór orð, er ástandið
svo slæmt í raun ?
„Já, ég hef í tvígang farið í
gegnum þessi mál og í bæði skipt-
in hef ég orðið að enda inni á Al-
þingi til að fá úrlausn mála. Ég á
mér nákominn mann í fangelsi og
hef verið að skoða mál hans svo ég
hef reynsluna. Það tók níu mánuði
að fá þennan nákomna mann í
sjúkrameðferð sem ekki færri en
fimm læknar höfðu skrifað upp á
fyrir hann. Meðferðarúrræðin
voru fengin en fangelsismála-
stjóri gat sagt nei og gerði það. Á
meðan hrakaði fanganum stöðugt.
Umræddur fangi er með sóríasis;
liðagigt og hefur miklar kvalir. I
stað þess að hann fengi gigtarlyf
voru honum gefin róandi lyf, hann
tók 37 róandi töflur á dag þegar
verst var. Ef hann var órólegur
vegna kvala var hann settur í ein-
angrun. Hann var átta sinnum í
einangrun á einu ári. Sjúkdómur
hans breiðist út ef hon-
um er ekki haldið niðri
með viðeigandi lyfja-
gjöf og er hættulegur.
Eg hef spurst íyrir um
skaðabótaskyldu á Al-
þingi vegna þessa og "
menn eru þar á því að fangi sem
verður fyrir heilsutjóni í fangelsi
vegna þess að hann fær ekki við-
eigandi Iæknismeðferð eigi skaða-
bótarétt hjá ríkinu, menn eru í
fangelsi á ábyrgð ríkisins.“
- Hvað ætlið þið í hinum ný-
stofnuðu samtökum að gera til að
breytu málunum?
„I fyrsta lagi ætlum við að
Olafur Þór Gunnlaugsson
► Olafur Þór Gunnlaugsson
fæddist í Reykjavfk 12. janúar
1955. Hann lauk gagnfræðaprófi
úr verslunardeild Laugalækjar-
skóla 1972. Eftir það menntaði
hann sig sem sundkennari og
-þjálfari, svo og sem ung-
bamasundkennari. Hanu hefur
starfað við sundþjálfun og sund-
kennslu síðan 1973 í Reykjavík,
fsafirði og Keflavík. Ólafur er
kvæntur Svanhvíti Jóhannsdótt-
ur tollritara og eiga þau þijú
böm.
Vinamissir,
atvinnumissir
og börn verða
fyrir einelti
senda erindi til allra alþingis-
manna og beina athygli þeirra að
evrópskum reglum um fangelsis-
mál sem valdamenn hér skrifuðu
undir 1989 og höfðu þá væntan-
lega lýst ástandinu hér í fangelsis-
málum sem betra en það raun-
vemlega er. í þessum reglum er
skýrt kveðið á um meðferð fanga
og endurreisn þeirra, ræktun
sambands við fjölskyldu, vinnu
með sjúkdóma sem bæði tengjast
glæpnum og ekki. Með öðrum
orðum er í reglunum hugsað fyrir
því að fangar koma til baka inn í
samfélagið og markmið reglnanna
er að þeir komi betri út en þeir
fóra inn í fangelsið. Hér á Islandi
er það yfirlýst frá fangelsisyfir-
völdum að fangelsisvist á Islandi
er ekki betranarvist. I útlöndum
hafa menn skilið að fangar era
dæmdir til innilokunar en það á
ekki að fara illa með þá, þeir era
ekki sviptir mannréttindum. Sam-
tökin munu stuðla að umræðum
félaga um þessi mál og réttindi
aðstandenda. Fyrir innilokun á að
fara fram vinna með fanga og fjöl-
skyldu hans þar sem þetta fólk
allt er búið undir fangavistina. Að
lokinni vist á sama vinna að fara í
gang; það á að aðhæfa fangann líf-
inu fýrir utan fangelsisveggina og
samvistum við fjölskylduna, þetta
er ekki gert.“
- Verður fólk fyrir miklum
vandræðum vegna fangelsisvistar
aðstandanda?
„Já, það er stöðugt áreiti, það
er vinamissir, atvinnumissir, börn
________ verða fyrir einelti í
skólum og það er sama
hvar komið er að kerf-
inu í þeim málum, kerf-
inu kemur þetta ekkert
við. Afstaðan er þessi:
Þeim var nær! Þessi af-
staða er kannski skiljanleg varð-
andi fanga en aðstandendur hafa
ekki brotið af sér. Ég myndi vilja
sjá alþingismenn og aðra þá sem
að þessum málum koma taka
höndum saman og fara eftir þeim
reglum um fangelsismál sem þeir
hafa skrifað undir og koma mál-
um þannig fyrir að menn komi út
úr fangelsi með von.“