Morgunblaðið - 12.07.2000, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 12. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Skipulagsstjóri ríkisins úrskurðar um áframhaldandi kísilgúrvinnslu úr Mývatni
Fellst á efnistöku
með skilyrðum
Skipulagsstjóri féllst í gær á efnistöku á
námasvæði 2 í Mývatni að uppfylltum viss-
um skilyrðum. Hann féllst hins vegar ekki á
vinnslu á svæði 1 en gerir kröfu um frekari
upplýsingar. Vinnsla á námasvæði 2 er talin
duga verksmiðjunni fyrir hráefni í yfir 30
ár. Urskurð skipulagsstjóra má kæra til
umhverfisráðherra.
SKIPULAGSSTJÓRI ríkisins hefur
fallist á efnistöku kísilgúrs á náma-
svæði 2 í Mývatni, að uppfylltum
nokkrum skilyrðum. Hráefni í Ytri-
Flóa, þar sem námuleyfl Kísiliðjunn-
ar hf. nær til, er talið ganga til þurrð-
ar árið 2002 og þess vegna óskaði
verksmiðjan eftir að fá að hefja nám
á ríflega 1,26 km2 svæði á Bolum í
Syðri-FIóa, sem er talið geta séð fyr-
irtækinu fyrir hráefni í 32 ár. Kísil-
iðjan lagði í byrjun september á sl.
ári fram skýrslu um mat á áhrifum
þess að hefja töku kísilgúrs á nýjum
svæðum á náttúru Mývatns og
byggð við vatnið og úrskurðaði
skipulagsstjóri í kjölfar þess að fram
þyrftu að fara frekari rannsóknir á
áhrifum vinnslunnar á lífríki vatns-
ins. Stofnunin krafðist þess að fram
kæmi lýsing á fyrirhugaðri fram-
kvæmd, þ.m.t. um afmörkun og dýpt
námusvæða, heildarefnistöku og
hámarksefnistöku á ári, tilhögun
vinnslu, staðsetningu og gerð nýrra
mannvirkja, jarðrask, förgun úr-
gangs og um aðra þætti starfseminn-
ar sem kynnu að valda loft-, hljóð-
eða sjónmengun. Ennfremur ætti,
eftir því sem við gæti átt, að gera
grein fyrir öðrum þeim fram-
kvæmdakostum sem framkvæmdar-
aðili teldi raunhæfa.
Þetta var gert og lagt fyrir Skipu-
lagsstofnun. í gær kvað skipulags-
stjóri upp áðumefndan úrskurð sinn,
þar sem hann leyfir vinnslu á svæði
2, en telur enn skorta á upplýsingar
um svæði 1.
Þungu fargi létt af
Mývetningum
„Mín viðbrögð eru þau, að það
hlýtur að vera þungu fargi létt af
Mývetningum. Ég held að þetta sýni,
að tekið hafi verið mark á málflutn-
ingi Kísiliðjunnar, og öllum þeim
ráðgjöfum sem hafa komið að
skýrslugerð fýrir okkur. Okkur hef-
ur tekist að sýna fram á það, að það
sé óhætt að halda áfram námu-
vinnslu í Mývatni. Það er meginnið-
urstaðan. Við erum búnir að fá með
þessum úrskurði leyfi til þess að
vinna á svæði 2, að uppfylltum
ákveðnum skilyrðum. Og skipulags-
stjóri vill fá frekari gögn um svæði 1,
svo að það er ekki útilokað að við fá-
um námaleyfi þar líka. Svæði 2 er
mun stærra en svæði 1 og kísilgúr-
inn mun þykkari þar, sem þýðir að
við getum unnið þar í 20-25 ár, að svo
gefnu að okkur takist að uppfýlla
þau skilyrði sem okkur eru sett,“
sagði Gunnar Örn Gunnarsson fram-
kvæmdastjóri Kísiliðjunnar, þegar
Morgunblaðið spurði hann um við-
brögð við úrskurði skipulagsstjóra.
„Sum þessara skilyrða eru ósköp
eðlileg, og margt af því sem beðið er
um hefur verið í gangi fram til þessa
dags, eins og t.d. að vakta fuglalíf og
rannsaka ástand fiska o.s.frv.; því er
í raun og veru einungis verið að fara
fram á að það haldi áfram. En síðan
er farið fram á ný atriði, eins og t.d.
vöktun á setflutningum og kortlagn-
ingu á botni svæðanna.
Við komum til með að skoða mjög
vel þessi skilyrði sem skipulagsstjóri
setur, til að athuga hvort fyrirtækið
sé yftr höfuð í stakk búið til að full-
nægja þeim. Svo eru þarna hlutir
sem maður er ekki alveg viss um
hvað er átt við með, og þar þurfum
við að fá nánari skýringar, til að geta
svo farið í saumana á þeim atriðum."
Óskað eftir frekari
upplýsingum
Skipulagsstjóri setur ýmis skilyrði
íyrir úrskurði sínum. Hvað svæði 1
snertir er gerð krafa um frekari
kortlagningu námusvæðisins og
næsta nágrennis þess. Kísiliðjan á að
standa fyrir kortlagningu botnsam-
félags á og umhverfis námusvæði 1
og leggja fram frekari upplýsingar
um magn, tegundasamsetningu og
búsvæði. Leggja þarf mat á þýðingu
þess íyrir vistkerfi Mývatns að nema
brott eða rýra botnsamfélag á og við
námusvæði 1. Gerð er krafa um taln-
ingu fugla og athugun á þéttleika og
hegðunarmynstri fugla vor og sumar
á og nærri námusvæði 1. Þessar upp-
lýsingar verði metnar í samhengi við
heildarstofna fugla á Mývatni og á
landinu öllu. Sömuleiðis er gerð
krafa um mat á gildi námusvæðis 1
og umhverfis þess fyrir viðgang fiski-
stofna. Þá er gerð krafa um mat á
staðbundnum áhrifum námuvinnslu
á næringarefnaflæði frá seti vegna
brottnáms botngróðursamfélaga.
ítarlegar kröfiir gerðar
Skipulagsstofnun fellst á efnis-
töku með skilyrðum. Krafist er kort-
lagningar námusvæðisins og næsta
nágrennis þess. Gera þarf kortið áð-
ur en til framkvæmda kemur. I öðru
lagi þarf framkvæmdaraðili að
leggja fram tillögu að afmörkun
áhrifasvæðis námuvinnslu á námu-
svæði 2. Afmörkun áhrifasvæðis skal
miða við að tryggt sé að ungauppeld-
issvæði við Háey og svæði milli Há-
eyjar og lands, sem lýst hefur verið
sem þröskuldi gagnvart straumum
og setílutningum frá námusvæði 2,
verði ekki fyrir áhrifum af námu-
vinnslunni vegna strauma og set-
flutninga. Að öðru leyti miðist af-
mörkun áhrifasvæðis námuvinnslu á
námusvæði 2 við að áhrifa af námu-
vinnslunni gæti sem minnst út fyrir
námusvæðið.
Aður en námavinnsla hefst verður
Kísiliðjan að leggja fram tillögu að
ítarlegri framkvæmdaáætlun, þar
sem gerð verði grein fyrir skil-
greindum áföngum, staðsetningu,
stefnu og lögun vinnslureita ásamt
því að með rökstuddum hætti verði
sýnt fram á hvemig komið verði í
veg fyrir rof utan áður skilgreinds
áhrifasvæðis námusvæðis 2. Gerð er
krafa um mótvægisaðgerðir gegn
áhrifum námuvinnslu á strauma og
setflutninga áður en til framkvæmda
kemur.
Ennfremur er gerð krafa um vökt-
un strauma og setflutninga og
botnsamfélaga. Kísiliðjan þarf að
leggja fram tillögu að vöktunaráætl-
un sem taki mið af því að svæðin milli
Hrúteyjar og lands og Háeyjar og
lands hafa verið skilgreind sem við-
kvæm fyrir breytingum vegna hættu
á rofi. Tryggt verði að fyrstu mæl-
ingar samkvæmt vöktunaráætlun
fari fram áður en framkvæmdii’ hefj-
ast. í tillögu að vöktunaráætlun komi
einnig fram tillaga fyrirtækisins að
viðmiðum fyrir hvenær grípa skuli til
mótvægisaðgerða eða breytinga á
tilhögun vinnslu. Sömuleiðis er gerð
krafa um að fylgst verði reglulega
með fuglalífi og fiskistofnum. Vökt-
unin þarf að byggjast á vöktunar-
áætlun sem leggja þarf fram fyrfr-
fram. Skipulagsstofnun vill að fylgst
verði með landnámi hágróðurs og
annarra botnsamfélaga á röskuðum
svæðum. Þess er krafist að ákomu
næringarefna frá affalli Kísiliðjunn-
ar verði haldið í lágmarki. Sýnt verði
fram á hvemig komið verði í veg fyr-
ir að affallsvatn frá kísilgúrvinnslu
valdi óásættanlegri aukningu á
magni niturs og fosfórs í Mývatni.
Stofnunin vill að við skipulag mann-
virkjagerðar og framkvæmda verði
miðað að því að sjónrænum áhrifum
verði haldið í lágmarki og sömuleiðis
að hverskonar mengun frá dælinga-
búnaði og landaðstöðu í Helgavogi
og sunnan Landteiga verði haldið í
lágmarki.
Kærufrestur
Lögum samkvæmt má kæra úr-
skurð skipulagsstjóra ríkisins til um-
hverfisráðherra. Kærufrestur er til
16. ágúst 2000.
Ríkið dæmt til að greiða konu 1,5 milljónir í skaðabætur
Mistök gerð við brjósta-
minnkunaraðgerð
HÉRAÐSDÓMUR Íteykjavíkur
hefur dæmt íslenska ríkið til að
greiða Jórunni Önnu Sigurðardótt-
ur 1,5 milljónir króna í skaðabætur
auk dráttarvaxta og málskostnaðar
vegna mistaka við brjóstaminnk-
unaraðgerð sem hún fór í árið
1991.
Samkvæmt lýsingu stefnanda,
Jórunnar Önnu, hafði hún lengi átt
við vandamál að stríða vegna
stórra og þungra bijósta og lýstu
vandamálin sér í óþægindum aðal-
lega í formi vöðvabólgu í hnakka
ásamt tíðum höfuðverkjum. Því
ákvað hún um mitt árið 1989 að
sækja um að fara í brjóstaminnk-
unaraðgerð á Landspítalanum og
tveimur árum síðar var fram-
kvæmd skurðaðgerð á henni á
spítalanum, þar sem tæplega 600
grömm voru tekin af hvoru brjósti.
Fór fram á 20 milljóna
króna skaðabætur
Aðgerðin heppnaðist ekki sem
skildi og varð Jórunn Anna fyrir
blóðrásartruflunum og drep kom í
annað brjóstið. Hún fór því fram á
rúmar 20 milljónir í skaðabætur og
byggði hún kröfu sína á því að mis-
tök hafi verið gerð við og í kjölfar
aðgerðarinnar. Hún telur íslenska
ríkið, sem rekstraraðila ríkisspít-
ala og Landspítalans og vinnuveit-
enda lækna og annarra heilbrigðis-
starfsmanna, sem að málinu komu,
bera bótaábyrgð á þeim mistökum.
Byggir stefnandi á því að eftir-
talin mistök hafi verið gerð:
1. Skort hafi ráðgjöf og samráð
við stefnanda fyrir aðgerð.
2. Ekki hafi verið beitt viður-
kenndri eða viðeigandi læknisað-
ferð.
3. Mistök hafi verið gerð við
sjálfa aðgerðina.
4. Ónógt eftirlit og ófullnægjandi
meðferð hafi verið eftir aðgerð.
5. Útlitslegur árangur aðgerðar
hafi verið óviðunandi og ekki í
samræmi við óskir og væntingar
stefnanda.
6. Skinn hafi verið tekið af röng-
um stað til skinnágræðslu við að-
gerðina og það valdið ónauðsyn-
legu lýti.
I niðurstöðu dómsins kemur
fram að varðandi fyrsta atriðið,
þ.e. að skort hafi ráðgjöf og sam-
ráð við stefnanda fyrir aðgerð, beri
málsaðilum ekki saman um hvaða
upplýsingar hafi verið veittar
munnlega og því tekur dómurinn
ekki afstöðu til þessa. Varðandi
annað og þriðja atriðið segir í
dómnum að notast hafi verið við
viðurkennda aðferð og að í aðgerð-
arlýsingu komi ekkert fram sem
bendi til annars en að aðgerðin
hafi verið framkvæmd á hefðbund-
inn hátt.
Dómurinn fellst ekki á að eftirlit
hafi verið ónógt eða eftirmeðferð
ófullnægjandi hvað varðar það sem
gert var til þess að greina og með-
höndla blóðrásartruflanir og vefja-
drep.
Dómurinn féllst hins vegar á rök
stefnanda um óviðunandi útlitsleg-
an árangur og að skinn hafi verið
tekið á röngum stað til ígræðslu.
Það var Páll Þorsteinsson hér-
aðsdómari og meðdómsmennirnir
Stefán Einar Matthíasson læknir
og Þorvaldur Jónsson læknir sem
kváðu upp dóminn.
HAXNOVEH.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Hannover til veiða
HANNOVER, frystitogari þýska út-
gerðarfyrirtækisins DFFU, dóttur-
félags Samheija hf„ kom til hafnar
í Reykjavík í dag eftir umfangs-
mikla viðgerð í Noregi. Frá Reykja-
vík mun skipið halda til rækjuveiða
í grænlenskri lögsögu og stunda
þær veiðar til áramdta.
Sem kunnugt er kom upp eldur í
Hannover 14. maí sl. þar sem skipið
var að veiðum á Grænlandshafi.
Hannover var mikið skemmt, bæði
af eldinum sjálfum en einnig af sdti
og reyk sem fdr um allt skipið. Með-
al annars gereyðilagðist stjdrnher-
bergi skipsins. Skipið var tryggt
fyrir því eignatjdni sem varð. Tjón
sem fellur á DFFU og þannig á
Samheija hf. er hins vegar vegna
þess afiataps sem varð meðan á við-
gerð stdð en tryggingar fyrir slíku
tjdni tíðkast ekki f útgerð. Þetta
tjdn nemur um 30 milljdnum krdna,
eins og fram hefur komið.
Viðgerðin í Noregi gekk vonum
framar og tdk einungis rúmar fimm
vikur.
Mun stunda rækjuveiðar í
grænlenskri lögsögu
Hannover heldur síðar í vikunni
til rækjuveiða í grænlenskri lög-
sögu, í samvinnu við fyrirtækið
Royal Greenland, en grænlensk
stjómvöld leggja til veiðiheimild-
irnar. Verkefnið er styrkt af
Evrdpusambandinu og nemur
styrkurinn um 270.000 íslenskum
krdnum á hvem úthaldsdag.
Hannover mun stunda þessar veið-
ar til áramdta og landa afla sínum á
Grænlandi.