Morgunblaðið - 16.07.2000, Qupperneq 18

Í8 HUN'NUDACUR Í6. JULI2000
MORGUNBLAÐIÐ
+
Sífellt fleiri fegrunarskurðaðgerðir eru gerðar hér á landi og eru konur í míklum
Sigurður E. Þorvaldsson lýtalæknir sprautar efninu restylane undir húðina á konunni til að slétta úr hrukkunni milli augnanna. Aðgerðin tekur innan við þrjátíu mínútur. Efnið er fjölsyk-
ursýra og brotnar niður og hverfur á náttúrulegan hátt með tímanum. Margir vilja því gangast aftur undir aðgerðina aftur að ári liðnu.
Fegrunarað-
gerð ekkert
feimnismál
Æ fleiri fegrunaraðgerðir eru gerðar hér á landi og eru brjósta-
stækkanir og lagfæringar á augnlokum meðal þeirra vinsælustu.
I grein Örnu Schram kemur m.a. fram að dæmi séu um að
___stúlkur yngri en átján ára fari í brjóstastækkanir með_
samþykki ogjafnvel þrýstingi foreldra.
Fegrunarskurðlækningar hafa auk-
ist jafnt og þétt á íslandi undan-
farin ár að mati þeirra sem til
þekkja en þær hafa verið stundað-
ar hér á landi um áratugaskeið.
Guðmundur M. Stefánsson lýta-
læknir er einn þeirra sem fullyrða
að aukningin hafi ekki síst orðið
töluverð á síðustu fimm til sex ár-
um og segir, eins og aðrir lýta-
læknar sem Morgunblaðið ræddi
við, hana m.a. vera í takt við aukna
hagsæld þjóðarinnar. Því meiri
peninga sem fólk hafi milli hand-
anna því líklegra verði að það leyfi
sér aðgerðir sem þessar. Þróun
nýrra og hættuminni fegrunarað-
gerða er einnig talin eiga þátt í því
að sífellt fleiri fara í fegrunarað-
gerðir en opnari umræða og minni
feimni við að segja frá slíkum að-
gerðum er sömuleiðis sögð skipta
máli. „Þetta er ekki sama feimnis-
mál og var áður,“ segir Guðmundur
m.a. til útskýringar á fjölgun fegr-
unaraðgerða og Sigurður Þorvalds-
son lýtalæknir tekur sem dæmi í
þessu sambandi að nú komi það
ekki lengur fyrir að menn spyrji
hvort hægt sé að koma inn bak-
dyramegin á læknastofuna. „Auð-
vitað er það einstaklingsbundið
hvort fólk segir frá því að það hafi
farið í fegrunaraðgerðir," segir Ól-
afur Einarsson lýtalæknir en tekur
þó undir að á heildina litið þyki
fegrunaraðgerðir sjálfsagðari en
áður. Sumir haldi sig til hlés og láti
lítið á þessu bera en aðrir fari beint
út af stofunni og segi öllum vinum
og vandamönnum frá aðgerðinni.
Þeir lýtalæknar sem Morgun-
blaðið ræddi við höfðu ekki tölur
eða prósentur á reiðum höndum til
að styðja þá staðhæfingu að fegr-
unaraðgerðum hafi fjölgað jafnt og
þétt síðustu árin enda hafa engar
slíkar verið teknar saman til að ná
utan um heildarstarfsemina í þess-
um geira. Þeir kváðust miklu
fremur byggja þessa fullyrðingu
um fjölgun á tilfinningunni fyrir
íjölda sjúklinga síðustu ára. Þá
sögðu þeir aðspurðir að þeir sem
leituðu til fegrunarskurðlækna
kæmu hvaðanæva úr þjóðfélaginu;
hefðu mismunandi fjárráð og mis-
munandi menntun svo dæmi séu
tekin.
Níu lýtalæknar eru starfandi hér
á landi samkvæmt upplýsingum frá
Lýtalæknafélagi íslands og segir
Sigurður E. Þorvaldsson lýta-
læknir að þeir hafi allir nóg að
gera í fegrunarskurðlækningum.
Fegrunaraðgerðir eru þó mismikill
hluti af starfi þeirra því undir
starfssvið lýtalækna falla einnig,
eins og starfsheitið ber með sér,
skurðaðgerðir sem miða að því að
fjarlægja meðfædd lýti eða lýti sem
hafa orðið til af völdum slysa eða
krabbameins.
Munurinn á fegrunaraðgerðum
og lýtaaðgerðum er stundum óljós
að sögn lýtalækna en almennt er
talað um að með fegrunaraðgerð-
um sé ekki verið að fást við sjúk-
dóm eða meðfæddan vanskapnað
heldur náttúrulega hrömun líkam-
ans og stundum lagfæringar á út-
litseinkennum sem sumir myndu
flokka undir „hið mesta pjatt“, eins
og einn viðmælandi Morgunblaðs-
ins orðaði það. Stærstu lýtaaðgerð-
irnar hér á landi fara fram á lýta-
lækningadeild Landspítalans
háskólasjúkrahúss að sögn Rafns
Ragnarssonar, lýtalæknis og yfir-
manns deildarinnar, en aðrar lýta-
lækningar og allar fegrunaraðgerð-
ir fara fram á einkastofum á höfuð-
borgarsvæðinu. Þá greiða sjúkra-
tryggingar kostnað vegna lýta-
skurðlækninga samkvæmt al-
mannatryggingalögum en ekki
kostnað vegna fegrunarskurðlækn-
inga.
I reglugerð um greiðslur fyrir
sjúkratryggða vegna lýtalækninga
eru lýtalækningar og fegrun-
arskurðaðgerðir skilgreindar en
þar segir að til fegrunarskurðað-
gerða teljist strekking á andlits-
húð, svokölluð andlitslyfting, lag-
færing á augnlokum vegna húð-
fellinga eða augnpoka, brjósta-
stækkun, brjóstalyfting í fegr-
unarskyni, hárflutningur eða hár-
ígræðsla vegna skalla, fitusog
(nema til að tæma fituæxli), efna-
innsetning til að slétta hrukkur,
strekking á magahúð í fegrunar-
skyni, aðgerðir á andlitsbeinum til
að lagfæra minniháttar útlitsaf-
brigði, aðgerðir til að lagfæra
minniháttar útlitsafbrigði á nefi og
aðgerðir á útstæðum eyrum eftir
16 ára aldur.
Dæmi um að táningsstúlkur
fari í brjóstastækkun
Konur hafa alla tíð verið í mikl-
um meirihluta þeirra sem leitað
hafa í fegrunaraðgerðir og svo er
enn þann dag í dag. Karlmenn hafa
þó verið að sækja í sig veðrið í
þessum efnum á undanförnum ár-
um en eiga þó enn langt í land til
að ná konunum. Lýtalæknar tala
um að hlutfallið milli kynjanna sé
nú einhvers staðar á bilinu áttatíu
til áttatíu og fimm prósent konur á
móti fimmtán til tuttugu prósent-
um karla, þ.e. að á móti hverjum
karli komi um sex til sjö konur.
Sá hópur sem leitar í fegi-unar-
aðgerðir hefur að mati lýtalækn-
anna að öðru leyti ekki breyst
gegnum árin nema hvað einstaka
læknh- talar um að meira sé um að
yngra fólk sæki í slíkar aðgerðir nú
en áður. Þeir taka þó allir fram að
ekki sé tekið á móti yngra fólki en
átján ára nema í undantekningar-
tilfellum og að við slíkar aðstæður
þurfi samþykki foreldra enda hafi
táningurinn ekki náð sjálfræðis-
aldri. Ólafur Einarsson lýtalæknir
segir reyndar aðspurður að ekki sé
mikið um að unglingar undir átján
ára aldri leiti til fegrunarskurð-
lækna en þeir sem komi vilji láta
laga „útlitsafbrigði á nefi“, fara í
fitusog eða í brjóstastækkun. „Ef
svo ungt fólk er með augljóst lýti
er auðvelt að samþykkja fegrunar-
aðgerð,“ segir Ólafur en ítrekar að
aðgerðir á ungmennum undir átján
ára aldri séu ekki gerðar nema
með vitund og samþykki foreldra
eða forráðamanna. Rafn Ragnars-
son, lýtalæknir og formaður Lýta-