Morgunblaðið - 01.08.2000, Blaðsíða 10

10 ÞRIÐJUDAGUR 1. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Starfsmenn Islandssíma luku við uppsetningu stöðvarinnar í gær.
Ný jarðstöð Islands-
síma tekin í gagnið
ÍSLANDSSIMI hefur sett upp
jarðstöð sem ætlað er að auka til
muna öryggi viðskiptavina fyrir-
tækisins. Jarðstöðin er með flutn-
ingsgetu upp á 90 megabita á sek-
úndu og tengist beint
ljósleiðaraneti Íslandssíma. Stöðin,
sem er búin tækni til að annast tal-
og gagnaflutningsþjónustu, getur
annað 1.400 símtölum samti'mis.
Ari Jóhannsson, yfirmaður al-
þjóðasamskipta Íslandssíma, segir
að stöðin geti jafnframt annast
sendingar og móttöku á sjónvarps-
efni. „Við hyggjumst auka þjón-
ustu fyrirtækisins og bjóða sjón-
varpsstöðvum upp á mynd-
sendingar og móttöku frá
gervihnöttum um stöðina. Jafnvel
er hugsanlegt að bjóða sjófarend-
um upp á sjónvarpsútsendingar
frá henni,“ segir Ari.
Varasamband við útlönd
Ari segir að stöðin sé þó fyrst
og fremst hugsuð sem varasam-
band ef upp koma bilanir á sæ-
strengnum Cantat 3. „Þá er hægt
að senda tal- og gagnaflutnings-
umferð um jarðstöðina og gegnum
gervitungl," segir hann.
Kostnaður við bygglngu stöðv-
arinnar, sem keypt er af banda-
ríska stórfyrirtækinu Andrew,
nam um 70 milljónum króna. Stöð-
in er staðsett í nágrenni Veður-
stofu Islands við Bústaðaveg og er
tæplega sex metrar í þvermál.
Morgunblaðið/Ásdís
Jarðstöðin er nærri Veðurstofu íslands við Bústaðaveg.
Um 51% i
telur stöðu
kvenna
hafa batnað
UM 51% landsmanna telur að staða
kvenna samanborið við stöðu karla
hafi batnað á síðustu fimm árum,
samkvæmt könnun Gallup. Um 46%
telja hana svipaða en næstum 3%
telja hana verri en fyrir fimm árum
síðan.
Töluverður munur er á afstöðu
kynjanna til þessa máls, en rösklega
62% karla telja stöðu kvenna hafa
batnað á síðustu fimm árum en rúm-
lega 39% kvenna. Um 36% karla
telja að staða kvenna hafi haldist
svipuð síðustu fimm ár en næstum
57% kvenna.
Fólk á aldrinum 35 til 44 ára sker
sig úr í þessu málefni, en einungis
um 35% þess telur að staða kvenna
hafi batnað á síðustu fimm árum, en
51 til 59% fólks í öðrum aldurshóp-
Gallup spurði einnig viðmælendur
sína hvort þeir telji að konur og karl-
ar hafi sömu atvinnutækifæri á Is-
landi og svöruðu um 34% því játandi. |
Um 66% telja hinsvegar að konur |
hafi færri tækifæri en innan við 1% f
telja að karlar hafi færri tækifæri.
Sem fyrr telja konur stöðu sína verri
en karlar. Þannig telja næstum 77%
kvenna að konur hafi fæm tækifæri
en karlar, en rúmlega 54% karla.
Samvinnuferðir-Landsýn
flytja í nýtt húsnæði
SAMVINNUFE RÐIR-Landsýn
fluttu í nýtt húsnæði í gær að Sætúni
1, eftir að hafa starfrækt ferðaskrif-
stofu í tuttugu og þrjú ár í Austur-
strætinu. Að sögn Helga Jóhanns-
sonar, framkvæmdastjóra, var
gamla húsnæðið allt of lítið, en stans-
laus aukning hefur verið í sölu á ut-
anlandsferðum á vegum skrifstof-
unnar síðustu fimm ár. Helgi sagði
aukninguna vera 35% frá því í fyrra
og að tæplega fímmtíu þúsund far-
þegar hefðu flogið utan á vegum
Samvinnuferða það sem af er árinu
Einnig sagði Helgi aukningu á
netviðskiptum vera verulega.
Nýja húsið er 1500 fermetrar og
nýtist mun betur en það gamla. „Við
vorum á sjö hæðum og það var
þröngt um okkur,“ sagði Helgi, en
starfsemin í nýja húsinu er öll á einni
hæð. Helgi sagði mikla hagræðingu
felast í því. í tilefni flutninganna hafa
Morgunblaðið/Kristinn
Helgi Jóhannsson í nýja húsnæðinu í Sætúninu.
Samvinnuferðir skipulagt ferð til
Indlands og gefst viðskiptavinum
þeirra kostur á því fara til Indlands
með forsteta íslands sem fer þangað
í obinbera heimskókn í október
næstkomandi. Um þrjú hundruð
sæti verða seld í ferðina. Starfsemi
Samvinnuferða er nú í Sætúni 1.
SVR felldi niður ferðir sjö vagna
Vantar rumlega
10 bflstjóra
í ÞRIÐJA skiptið í sumar þurftu
Strætisvagnar Reykjavíkur að fella
niður ferðir vegna manneklu en á
sunnudaginn voru felldar niður ferð-
ir sjö vagna sem aka leiðir 2, 4, 8,14,
15, 111 og 115. Að sögn Lilju Ólafs-
dóttur, forstjóra SVR, voru þessar
leiðir eknar á klukkutíma fresti í stað
hálftíma.
„Eins og hjá flestum fyrirtækjum í
þjóðfélaginu vantai' okkur sumar-
fólk,“ sagði Lilja. „Þegar það vantar
einn mann á vaktina þá situr einn
vagn eftir heima og því verður fólk
mjög vart við það ef það vantar fólk
hjá okkur.“
Vantar rúmlega 10 bflstjóra
Hjá SVR starfa um 180 bifreiða-
stjórar og á sumrin þarf að ráð um 50
tímabundið. Lilja sagði að samanbor-
ið við önnur fyrirtæki hefði SVR
gengið ágætlega að ráða í þessar
stöður en að enn vantaði rúmlega tíu
bílstjóra til að koma ástandinu í samt
lag.
„Við þurfum það marga að í þess-
ari þenslu sem nú ríkir hefur okkur
ekki tekist að manna alla stóla.“
Lilja sagðist búast við því að fyrir-
tækið myndi komast yfir þessa erfið-
leika í lok ágúst þegar sumarleyfun-
um yrði að mestu lokið. Hún sagði að
síðasta sumar hefði verið fjrsta
sumarið í meira en áratug sem það
hefði verið skortur á sumarfólki.
Lilja sagði að manneklan stafaði
ekki af lélegum launum.
„Laun og vinnuaðstaða hér eru
fyllilega sambærileg við það sem ger-
ist hjá bifreiðastjórum annarsstaðar
þannig að það er ekki orsökin."
I
Einungis tæp 25% upphlaðinnar spennu á Suðurlandi leyst úr læðingi í júní
Stór skjálfti austast á
svæðinu ekki ólíklegur
JARÐSKJÁLFTAFRÆÐINGAR
segja ekki ólíklegt að jarðslqálfti af
stærðinni 7 á Riehter eða þar um bil
muni leysast úr læðingi á næstu ára-
tugum á austasta hluta Suðurlands-
skjálftabeltisins. Er það mat þeirra
Ragnars Stefánssonar, Gunnars B.
Guðmundssonar og Páls Halldórsson-
ar, sérfræðinga á Veðurstofunni, að
einungis tæpur fjórðungur af upp-
hlaðinni spennuorku hafi leyst úr læð-
ingi við Suðurlandsskjálftana tvo, 17.
og 21. júní, og líklegast sé að það sem
eftir er af hinni uppsöfnuðu spennu-
orku sé fyrst og fremst austast á
svæðinu.
í grein sem birt hefur verið á
heimasíðu Veðurstofunnar gefa þeir
Ragnar, Gunnar og Páll yfirlit yfir
jarðskálftana miklu, sem urðu um
miðjan júm, og horfa einnig til fram-
tíðar. Þeir taka fram að útreikningar
séu ekki öruggir, vegna þess hvers
eðlis þekkingu á skjálftum fyrr á öld-
um er háttað, en segja margt benda
til að meira sé eftir af spennuorku á
Suðurlandsbrotabeltinu en það sem
þegar hefur verið leyst úr læðingi.
Segja þeir eðlilegt að líta svo á að upp-
bygging spennuorku í Suðurlands-
skjálftabeltinu frá því um 1900 og þar
til nú hafi ekki verið orðin nægilega
mikil til að hún dygði til að leysa út
skjálfta á austasta hluta svæðisins,
þ.e.a.s. skjálfta af stærðinni 7 eða þar
um bil.
„Það er ekki ólíklegt að slíkur
skjálfti muni leysast úr læðingi á
næstu áratugum, vegna þeirrar
spennuorku sem enn er eftir á því
svæði, og sem mun halda áfram að
byggjast upp með tímanum," segir í
greininni.
Hægt að gefa út viðvaranir um
stóra skjálfta í framtíðinni?
Þremenningamir fara í grein sinni
yfir aðdraganda skjálftanna miklu í
júní. Þeir reka einnig áhrif skjálft-
anna, m.a. þá staðreynd að Geysir
hafi orðið virkur aftur eftir að gos
höfðu að mestu legið þar niðri í meira
en hálfa öld. Segja þeir ástæðuna
vafalaust þá að í kjölfar stóru skjálft-
anna hafi orðið miklar spennubreyt-
ingar og hnik á stóru svæði, sem m.a.
hafi komið fram í smáskjálftahrinum
nálægt Geysissvæðinu.
Ennfremur er farið yfir spár um
Suðurlandsskjálfta, m.a. í skrifum
Páls Einarssonar fyrir 15 árum og í
grein sem Ragnar og Páll skrifuðu
1988, en þar var nokkurn veginn sagt
fyrir um staðsetningu og áhrifasvæði
jarðskjálftanna nú í sumar. Taka þre-
menningamir fram að ekki hafi verið
unnt að gefa út viðvörun fyrirfram um
að skjálftinn 17. júní væri að bresta á.
Engu að síður sé hægt að segja, þegar
litið er til baka yfir mæligögn og at-
huganir, að ýmislegt hafi komið fram
á undan skjálftanum sem eftir á að
hyggja verði að telja líklegt að tengja
megi því að hann hafi verið að nálgast.
Hér em þeir Ragnar, Gunnar og
Páll að vísa til þess að eldfjallavirkni
hafi verið mikil í Heklu á undanföm-
um áratugum, óvenjulegar hreyfing-
ar, púlsar, hafi einnig sést á þenslu-
mælum í borholum u.þ.b. viku fyrir
skjálftann, landbreytingar umhverfis
Eyjafjallajökul og Mýrdalsjökul hafi
átt sér stað tíu dögum fyrir skjálftann
og aukning hafi orðið í svokölluðum S-
bylgjuklofningi fyrir skjálftann.
Stór skjálfti vestar á svæðinu
á undan skjálfta austast?
„Hugsanlegt er að frekari rann-
sóknir eigi eftir að sýna fram á að all-
ar þessar breytingar og hugsanlega
fleiri sem urðu á undan jarðskjálftan-
um séu tengdar honum og sambæri-
legar breytingar geti þannig haft for-
spárgildi í framtíðinni," segir m.a. í
greininni.
Alyktanir sínar um skjálfta austast
á svæðinu einhvem tíma á næstu ára-
tugum byggja þremenningamir á lík-
ani af því hvemig spennuorka byggist
upp á svæðinu. Gera þeir ráð fyrir að
um plötuskil Ameríkuplötunnar og
Evrópuplötunnar sé tiltölulega stöð-
ug rekhreyfing og sveigi einsleita
plötu, sem þó sé þykkari og sterkari
austan til en vestar. Hrinur stórra
jai'ðskjálfta ættu þannig að byija með
stærsta skjálfta austast og fara til
vestm-s.
Fram kemur í grein þeirra að sú til-
gáta hafi komið fram að spennu-
upphleðsla fyrir skjálfta á þessu
svæði sé ekki eingöngu vegna jafns og
samfellds reks platnanna hvorrar frá
annarri hér í nágrenni íslands, heldur
að spenna byggist að hluta til upp
staðbundið. „Það er m.a. þess vegna
sem enn er hugsanlegt að jarðskjálfti
af svipaðri stærð og nú hefur verið
leystur úr læðingi geti orðið vestar á
svæðinu, í framhaldi af skjálftunum
nú, jafnvel áður en stór skjálfti yrði
austast á svæðinu."