Morgunblaðið - 01.08.2000, Blaðsíða 52

MORGUNBLAÐIÐ
-52 PRIÐJUDAGUR 1. ÁGÚST 2000
Þ- Opera-vafrinn
Opera-vafrinn frá norska fyrirtækinu Opera Software er
sagður sá þriðji vinsælasti. Fyrirtækið er að hluta í eigu
Jóns Stephensons Tetzchners, sem er af íslenskum ættum.
► Diablo II
Ævintýraleikurinn Diablo II hefur notið mikilla vinsælda frá
því að hann var gefinn út hér á landi. í leiknum berjast
spilendur við ófreskjur og rannsaka ný lönd.
► Vefsíur
Sífellt fleiri fyrirtæki koma fyrir vefsíum, sem loka fyrir efni s
af Netinu; klámsíður, sfður með ofbeldi eða afþreyingarefni §
sem útheimtir mikla bandbreidd. =
z
o
► Napster
Lögbanni á hendur netmiðlaranum Napster hefur verið
frestað. Fleiri fyrirtæki halda úti hugbúnaði á Netinu sem j
gefur fólki færi á að sækja sér ókeypis tórilist. Má þar
nefna Gnutella og Freenet. 3
SKOÐUN
ORYGGIS- OG SAMVINNU-
STOFNUN EVRÓPU,
HELSINKI-FERLIÐ
í DAG, 1. ágúst, eru
25 ár liðin frá því að odd-
vitar 35 ríkja Evrópu og
Norður-Ameríku undir-
rituðu lokasamþykktina
íHelsinki.
Lokasamþykktin, sem
þekktust er fyrir um-
fjöllun um mannréttindi
og öryggismál Evrópu,
var afrakstur tveggja
ára erfiðra samningavið-
ræðna. Hún er einstök
fyrir margra hluta sakir,
enda fól hún í sér víð-
tækar pólitískar skuld-
bindingar um megin-
reglur í samskiptum
aðildarríkjanna, aðgerð-
ir til að auka traust á hernaðarsvið-
inu, aðgerðir til að efla og virða
mannréttindi og loks ákvæði um
samstarf á sviði efnahagsmála,
menningarmála og tækni, vísinda og
umhverfismála.
Kommúnistaríki Evrópu höfðu í
fyrsta skipti fengist til að ræða
mannréttindamál og framþróun
þeirra í smátriðum. Mannréttindi
höfðu fram til þess verið bannorð í
samskiptum austurs og vesturs. Þá
var í fyrsta skipti í þeim samskiptum
fjallað um öryggismál í víðtækasta
skilningi þess hugtaks.
Helsinki-ferlið (RÖSE fyrst, nú
ÖSE) hefur það að markmiði að
styrkja og bæta gagnkvæm tengsl
aðildarríkjanna og auka þannig ör-
yggi og samstarf í Evrópu. Framan
af var þetta gert á svokölluðum fram-
haldsráðstefnum, í Belgrad 1977-
1978, Madríd 1980-1983 og í Vín
1986-1989. Unnið var á grunni loka-
samþykktarinnar og var umfjöllun-
arefnum skipt í þrennt.
í fyrsta lagi var fjallað um öryggis-
pólitísk mál og þá sérstaklega traust-
vekjandi aðgerðir á hernaðarsviðinu.
Þeim var ætlað að draga úr tor-
tryggni milli ríkja Atlantshafsbanda-
lagsins og Varsjárbandalagsins og
þar með einnig að styrkja öryggi
óháðra og hlutlausra Evrópuríkja.
í öðru lagi var fjall-
að um samstarf á sviði
efnahagsmála, vís-
inda, tækni og um-
hverfismála.
I þriðja lagi voru
síðan til umfjöllunar
mannréttindamál,
upplýsingamál og
samstarf í menningar-
og menntamálum.
Ríkin austan Járn-
tjaldsins höfðu með
lokasamþykktinni við-
urkennt að ofangreind
málefni væru til um-
fjöllunar í samskipt-
um austurs og vesturs.
Fimmtán árum síðai'
hrundi alræðiskerfi kommúnismans í
Austur-Evrópu. Þar á milli eru bein
tengsl.
Lok kalda striðsins
Hrun kommúnismans og allt um-
rótið sem af því leiddi í pólitískri þró-
un hafði mikil áhrif á starfsemi
RÖSE, Ráðstefnunnar um öryggi og
samvinnu í Evrópu, eins og hún hét
þá. Það er óumdeilt að umræða og
samþykktir innan RÖSE gegndu
lykilhlutverki í því að brjóta niður al-
ræðið í Austur-Evrópu. Baráttu-
ÖSE eru einu samtökin
í Evrópu, segír Halldór
Ásgrímsson, sem taka
til allra Evrópuríkja.
menn frelsisaflanna, eins og t.d.
Vaclav Havel, tileinkuðu sér þau gildi
sem svo skýrt var kveðið á um í loka-
samþykktinni. Þeir beittu þeim í bar-
áttu sinni gegn yfirvöldum sem höfðu
á erlendum vettvangi sett nafn sitt
við samþykktimar, sennilega í þeirri
trú að alræðið tryggði að sú fregn
bænst ekki borgurunum til eyrna.
Á leiðtogafundi ÖSE í París 21.
nóvember 1990 var samþykktur svo-
nefndur Parísarsáttmáli fyrir nýja
Evrópu. Þar var því lýst yfir að tími
skiptingar og hugmyndafræðilegra
átaka í Evrópu væri á enda. Þetta
var upphafið að endalokum kalda
stríðsins. Þá var ekki komið í ljós að
með hruni kommúnismans sköpuð-
ust ný vandamál fyrir öryggi álfunn-
ar, t.d. á Balkanskaga. T0 að takast á
við þau varð fljótt ljós nauðsyn þess
að styrkja RÓSE sem lykilstofnun
sem vinnur að því að efla öryggi,
mannréttindi, lýðræði og réttarríkið
í nýrri Evrópu. Á leiðtogafundi í Bú-
dapest 1994 varð RÖSE að alþjóð-
legri stofnun með fastaráði og föstu
aðsetri í Vín. Við þessa breytingu
fengu samtökin einnig nýtt nafn, Ór-
yggis- og samvinnustofnun Evrópu
(OSE).
Samtökin hafa tekið á sig auknar
skuldbindingar í mannréttindamál-
um og einnig hafa þau aukið bolmagn
til að bregðast við mannréttindabrot-
um.
Aðildarríkjum hefur fjölgað hratt,
úr 35 í 55 á skömmum tíma, og ÖSE
spannar nú allt svæðið frá Vancouver
til Vladivostok.
Hvað gerir ÖSE?
Það er of mikil einföldun að segja
að ÖSE taki við þegar vopnuðum
átökum sleppir. Gnmdvallaratriði í
starfi ÖSE er einmitt að reyna að
koma í veg fyrir átök.
Því miður hafa sum Evrópuríki
þurft að ganga í gegnum blóðug átök
undanfarin ár. ÖSE hefur sent sendi-
nefndir víða til að vinna að sáttum
stríðandi fylkinga og til að verja
mannréttindi og stuðla að lýðræði.
Nú starfa um 3000 manns á vegum
ÖSE í 20 sendinefndum. Starfið á
Balkanskaga, í Kosovo, Bosníu og
Hersegóvínu og Króatíu er umfangs-
mest, en minni sendinefndir starfa
víða um álfuna og í Mið-Asíuríkjun-
um fimm, Kirgisistan, Kasakstan,
Úsbekistan, Tadsjikistan og Túrk-
menistan. Aðaláhersla er lögð á að
tryggja að mannréttindi séu í heiðri
höfð og að lýðræðið styrkist.
Starfsemin í höfuðstöðvum ÖSE í
Vín hefur mjög beinst að ýmsum
mannréttindamálum og skuldbind-
ingum á því sviði. Sem dæmi má
nefna að nú er t.d. unnið að því að
móta bindandi reglur til að koma í
veg fyrir misnotkun bama í stríðs-
átökum, mansal og útbreiðslu
smærri vígtóla.
Starfsemi ÖSE hefur verið styrkt
verulega með undirstofnunum. í
Varsjá starfar Mannréttinda- og lýð-
ræðisstofnun ÖSE. Hún sér m.a. um
eftirlit með kosningum. Flókið og
tímafrekt starf býr að baki því að
Kemur þér beint að efninuI
hjálpar til við að losa hitaeiningar úr
forðabúrum llkamans og koma þeim
í orkuframleiðslu.
Minnkar sykurþörf og dregur úr
hungurtilfinningu
Cb LYFJA
Lyf á lágmarksverði
Lyfja Lágmúla e Lyfja Hamraborg ©Lyfja Laugavegi
Lyfja Setbergi» Útibú Grindavík •
Mannrækt undir Jökli
um verslunarmannahelgina
á Brekkubæ, Hellnum,
4.-7. ágúst 2000
Qigong tengt fjöllum og vatni - Ken Cohen, qigong meistari
og einn helsti heilari Bandaríkjanna, leiðir námskeið 5. og 6.
ágúst um þessa fornu heilunarspeki Kínverja. Styrking á innri
heilunarorku og leiðir til að nota orkuna betur við heilun á
öðrum. - Skráning í síma 435 6820
Guðdómlegur vilji - Patrice Noli, leiðbeinendamiðill, leiðir
námskeið 5. og 6. ágúst þar sem hún kennir leiðir til að tengj-
ast æðri krafti og efla vilja og innri styrk til umbreytinga og
umskipta í lífinu. - Skráning í síma 435 6820.
Best er að skrá sig fyrirfram á námskeiðin, þar sem þegar
eru margir bókaðir.
Á laugar- og sunnudeginum er þeim, sem ekki eru á nám-
skeiðum, boðið upp á grasatínsluferð, ævintýraferð fyrir börn
og gönguferðir um nágrenni Hellna, með fræðslu um sögu
svæðisins, orkulínur, álfabyggðir o.fl.
Kvöldvökur, hugleiðslur, sufidans, svitahof, friðarathöfn,
varðeldur og samsöngur á laugar- og sunnudagskvöldinu.
Gisting á gistiheimilinu, svefnpokapláss og tjaldstæði. Hægt
er að kaupa hádegis- og kvöldverð á gistiheimilinu Brekku-
bæ.
ENGINN AÐGANGSEYRIR - en gestir greiða fyrir gistiað-
stöðu og tjaldstæði, námskeið, svitahof og gönguferðir.
Nánari upplýsingar veittar á Gistiheimilinu Brekkubæ í
síma 435 6820.
Halldór
Ásgrímsson