Morgunblaðið - 12.08.2000, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ
24 LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 2000
ÚRVERINU
Morgunblaðið/Albert Kemp
Þorlákur ÍS við Nauta-skipasmíðastöðina í Póllandi, en skipið var nýlega ahent kaupendum á umsömdum tíma.
/
Þorlákur IS afhentur
LINUSKIPIÐ Þorlákur ÍS, sem ver-
ið hefur í smíðum í Gdynia í Pól-
landi, verður formlega afhent út-
gerðarfélaginu Dýra ehf. á
Bolungarvík á morgun, laugardag.
Smíði skipsins hófst í janúar á
þessu ári og er afhending skipsins
samkvæmt smíðaáætlunum. Skipið
er smíðað af skipasmiðastöð í eigu
Vélasölunnar og pólska fyrirtækis-
ins Nauta. Það er hannað af Skipa-
sýn, er 28,9 metra langt og 7,5
metra breitt og búið 500 hestafla
Cummings aðalvél. Skipið er vel
tækjum búið, m.a. nýrri beitningar-
vél frá BFG í Noregi, LineTech-
hnukerfl frá Vaka-DNG hf. en sigl-
ingatæki í brú eru frá Radíómiðun
ehf. Áætlað er að skipið komi til
heimahafnar í Bolungarvík annan
laugardag.
Skagstrendingnr hf. á Skagaströnd
Kaupir aflaheimildir
til úthafskarfaveiða
Boðað til hluthafafundar
vegna hlutafjárhækkunar
STJÓRN Skagstrendings hf. hefur
samþykkt samninga um kaup á afla-
hlutdeild sem nemur um 1.500 tonn-
um af úthafskarfa. Jafnframt hefur
stjórn Skagstrendings hf. ákveðið að
boða til hluthafafundar eigi síðar en
22. ágúst nk. þar sem lögð verður
fram tillaga um hækkun hlutafjár um
kr. 24.782.522, sem nýtt verður sem
gagngjald fyrir hluta af kaupverði
aflahlutdeildarinnar.
Aflahlutdeildin er keypt af tveimur
aðilum og verður eignarhlutur þeirra
í félaginu u.þ.b. 6,3% og 1%. Bftir
kaupin og hækkun hlutafjár vegna
þeirra verður heildarhlutafé Skag-
strendings hf. kr. 338.126.452. Á hlut-
hafafundinum mun stjóm félagsins
jafnframt leggja til að í samþykktir
félagsins verði sett heimild til handar
stjórn félagsins, sbr. 41. gr. hlutafé-
lagalaga, til að taka ákvörðun um
hækkun hlutafjár um allt að kr.
100.000.000 á næstu þremur árum.
Lagt verður til að forgangsréttur
hlutahafa verði ekki virkur við nýt-
ingu stjómarinnar á þessari heimild.
Traustari grunnur
aflaheimilda
Með kaupunum er stefnt að því að
breikka og treysta frekar undirstöð-
ur félagsins í veiðiheimildum. Amar
HU 1, flakafrystitogari félagsins,
hefur undanfarin þrjú ár stundað
veiðar á úthafskarfa með góðum ár-
angri og hafa þær veiðiheimildir ver-
ið fengnar í skiptum á heimildum inn-
an ársins eða verið leigðar til
félagsins, en aflahlutdeild félagsins í
úthafskarfa hefur aðeins numið 70
tonnum. Með kaupunum er því að-
gangur félagsins að veiðiheimildum í
úthafskarfa tryggður enn frekar.
Villtur
lax ólíf-
rænn?
STÓR bandarísk verslunar-
keðja og heildsali lýstu því yfír
fyrir skömmu að ekki sé hægt
að merkja villtan lax sem líf-
ræna vöra samkvæmt nýjum
reglum sem stjórnvöld era að
vinna að. Bæði verslunarkeðjan
og heilsalan hafa lagst á móti
því að laxinn verði merktur sem
lífræn vara vegna þess að ekld
er hægt að segja til um við
hvaða aðstæður laxinn óx í
opnu hafi. Stjómvöld era að út-
búa staðla fyrir lífrænar vörur
og hefur fiskiðnaðurinn í Al-
aska lagt sig fram við að koma
laxinum þar á blað.
Ofveiði: Islenzka lausnin
Brezka hagfræðistofnunin gefur út bók
eftir Hannes Hólmstein Gissurarson
BREZKA hagfræði-
stofnunin hefur gefið
út bókina Overfishing:
The Icelandie Solution
(Ofveiði: Islenzka
lausnin) eftir prófessor
Hannes Hólmstein
Gissurarson. Bókin er
um 70 síður að lengd
og er lýsing á íslenzka
kvótakerfinu, tilurð
þess, þróun og áhrifum
þess á fiskveiðar, út-
gerð og efnahag lands-
ins.
Bókin skiptist í fjóra
kafla. I þeim fyrsta er
rakinn aðdragandi
kvótakerfisins. I öðr-
um kafla er kerfinu lý
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
;, hvernig og hvaða á
hefidarafli er ákveð-
inn, hvernig aflamark
er ákveðið fyrir hverja
fisktegund, hvemig
aflamarkið var upphaf-
lega ákveðið og hvaða
hömlur eru á framsali
aflaheimilda, hvernig
eftirliti hins opinbera
er háttað og hvemig
vandamálið með
markalínustofna er
leyst.
I þriðja kafla er því
lýst hvernig kvótakerf-
ið kemur út í veiðum á
einstökum fisktegund-
um, áhrifum þess á
byggðaþróun er lýst
rif það hefur á stærð
sjávarútvegsfyrirtækja og sam-
þjöppun aflaheimUda. Þar er enn-
fremur skýrt frá agnúum á fisk-
veiðistjómuninni og lagalegri óvissu
um úthlutun aflaheimUda.
I fjórða og síðasta kaflanum er
skýrt frá deilum um kvótakerfið,
annars vegar upphaflega úthlutun
og hins vegar deilum um það hvern-
ig arðinum af fiskveiðunum skuli
skilað tU þjóðarinnar. Niðurstaða
höfundar er að þótt kvótakerfið sé
ekki fullkomið og enn nokkuð um-
deilt, virki það vel og geti verið fyr-
irmynd fiskveiðistjórnunar í öðram
löndum. Það er jafnframt niður-
staða höfundar að auðlindagjald
vinni gegn hagsmunum sjávarút-
vegs og geti dregið úr virkri vernd-
un fiskistofna.
ERLENT
Fannst á rússnesku geðsjúkrahúsi
Gleymdur Ung-
verji snýr heim
UNGVERSKUR stríðsfangi, sem
Sovétmenn tóku til fanga í stríðslok
vorið 1945, sneri loks heim á leið tíl
Búdapest í gær. Síðastliðin 53 ár
hefur maðurinn, hinn 75 ára gamli
Andras Tamas, verið vistmaður á
geðsjúkrahúsi í
Kotelnitsj, um
800 kílómetra
austan við
Moskvu, að sögn
AFP-fréttastof-
unnar. Hann er
haldinn geðklofa
og minnislcysi og
fyrir þremur ár-
um var tekinn af
honum annar fót-
urinn vegna sjúk-
dóms í æðakerfi.
Ungversk yfir-
völd hafa ekki
enn fundið neina
ættingja Tamas.
Hann talar nær
enga rússnesku, kann nokkur blóts-
yrði og að sögn BBC taldi starfsfólk
sjúkrahússins að hann væri aðeins
að bulla einhverja vitleysu þegar
hann reyndi að tjá sig á ungversku.
Geðsjúkrahúsið í Kotelnitsj var
byggt fyrir byltingu kommúnista
1917 og er í niðurníðslu. Fréttamað-
ur BBC sagði að Tamas hefði í
fyrstu verið afar feiminn en skyndi-
lega brosað. Hann talar ungversku
eins og gert var fyrir meira en hálfri
öld enda hefiir hann í reynd ekki tal-
að við nokkura mann síðan hann var
tekinn til fanga. Ungveijaland barð-
ist með Þýskalandi gegn Sovétríkj-
unum í seinni heimsstyrjöld og var
Andras Tamas er hann var enn
vistaður á sjúkrahúsinu í Kot-
elnich.
Qöldi ungverskra hermanna sendur
á austurvígstöðvaraar.
Ekki era miklar skýrslur til um
dvöl Tamas. Á gulnuðum miða frá
1947 er getið um komu hans, hann
sagður stríðsfangi og hann hafi ver-
ið á hersjúkra-
húsi. Engar per-
sónulegar upp-
lýsingar er þar
að finna um
manninn. Á átt-
unda áratugnum
var talið að hann
væri búinn að ná
sér svo vel að
honum var
sleppt en þar
sem hann átti sér
engan samastað
flentist hann á
spitalanum. Er
fjárveitingar
voru skomar nið-
ur fyrir skömmu
kom mál hans upp á ný þar sem
reynt var eftir megni að útskrifa
sjúklinga.
Læknir á sjúkrahúsinu, Júrí
Petúkov, sagði að reynt hefði verið
að fá upplýsingar hjá hemum og
Rauða krossinum cn árangurslaust.
En einnig hefði almennur ótti við yf-
irvöld og lamandi hrammur sovét-
kerfisins valdið því að hann hefði
ekki reynt að hringja í ungverska
sendiráðið þótt granur hefði vaknað
um að maðurinn væri Ungveiji.
„Eg var rússneskur læknir á ríkis-
spítala. Eg hefði ekki einu sinni get-
að fengið upplýsingar um símanúm-
erið,“ sagði læknirinn.
Rannsókn á Egypt-
Air- slysinu lokið
r» Pmitniv ^
Washington. Reuters.
BANDARÍSKA samgönguöryggis-
ráðið, NTSB, greindi í gær frá að
lokið væri rannsókn á því er flugvél
EgyptAir-flugfélagsins hrapaði und-
an strönd Bandaríkjanna í fyrra. Að
sögn NTSB bendir rannsóknin ekki
til neinna vandamála varðandi flug-
búnað vélarinnar, þrátt fyrir fyrri yf-
irlýsingar egypskra yfirvalda þess
efnis að Boeing 767 vélin kunni að
hafa bilað.
Birt var tæplega 1.700 blaðsíðna
skýrsla um rannsóknina á hrapi vél-
arinnar. Jim Hall yfirmaður öryggis-
mála hjá NTSB, sagði ekkert benda
til þess að vandamál hefðu komið
upp í flugi. „Ég vil að það komi skýrt
fram að engin skýring á hrapi vélar-
innar hefur komið fram,“ sagði Hall
á fundi með fréttamönnum.
Að sögn egypskra sérfræðinga,
sem einnig sátu fundinn, er hins veg-
ar þörf væri á nánari rannsókn á or-
sökum slyssins, sérstaklega hvað
varði hönnun hjólabúnaðar vélarinn-
ar. Egypsk yfirvöld neita með öllu að
flugmaður vélarinnar kunni að hafa
valdið slysinu viljandi.
Þyrluslys í Svíþjóð
Stokkhólmi. AFP.
ÞRIR menn fórast í Svíþjóð í gær er
björgunarþyrla hrapaði í norður-
hluta landsins. Þyrlan var í leiðangri
er gerður var út til að aðstoða tvo
fjallaklifursmenn við að komast úr
sjálfheldu.
Talsmaður lögreglunnar í Luleá
sagði í gær að tveir menn sem í þyrl-
unni vora hefðu látist samstundis er
hún hrapaði og að þriðji maðurinn
hefði verið úrskurðaður látinn nokkr-
um klukkustundum eftir slysið.
Þyrlan, sem var af gerðinni
HKP10 Superpuma, hrapaði í fjall-
lendi nærri fjallinu Kebnekaise,
hæsta fjalli Svíþjóðar, og þeir sem
fórast vora björgunarmenn að at-
vinnu, að sögn sænskra lögregluyfir-
valda. Fjallgöngumönnunum var
komið til aðstoðar landleiðis skömmu
eftir slysið.
Ekki er enn kunnugt um orsakir
þyrluslyssins en opinber rannsókn á
því er hafin.
Flaug ekki yfír pólinn
London. Daily Telegraph.
ÆVINTÝRAMANNINUM Dav-
id Hempleman-Adams hefur nú
verið tilkynnt að tilraun hans til að
verða fyrstur manna til að ná á
Norðurpólinn með loftbelg hafi
mistekist - hann hafi verið 15 míl-
ur frá áætluðu takmarki.
Heimsmetabók Guinness segir
Hempleman-Adams einungis hafa
sett met með því að verða sá sem
hvað næst hefur flogið Norður-
pólnum, en hann hafðist við í 40
gráða frosti í opinni tágakörfu á
flugi sínu til pólsins fyrir 10 vikum
síðan. „Þeir hjá Guiness vinna
með ákveðna staðsetningar-
punkta en í raunveruleikanum er
slíkt ekki hægt. Rök þeirra era að
maður verði að ná innan við metra
frá hinum nákvæma punkti. Það
mun enginn komast nær þessu en
ég gerði. Þyrla getur flogið á ná-
kvæmlega rétta staðinn, en í loft-
belg er það ómögulegt," sagði
Hempleman-Adams, sem hélt á
pólin frá Spitzbergen í Noregi og
lenti í lífshættu er hann reyndi að
klifra upp úr tágakörfunni í svefni.