Morgunblaðið - 12.08.2000, Side 28

28 LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
F erðalangur sem
á hvergi heima
Manuela Wiesler var á sínum tíma einn af frumkvöðlum Sumartón-
leika í Skálholtskirkju. Nú er hún komin eftir sjö ára fjarveru í til-
efni 25 ára afmælistónleikanna og heldur einleikstónleika á laugar-
dag og sunnudag í kirkjunni. Inga María Leifsdóttir spjallaði við
Manuelu og forvitnaðist um efnisskrá tónleikanna, sem að hennar
sögn fjalla um leitina að leiðinni heim.
Bonner Barock Soloisten leika í Skálholti í dag. Frá vinstri: Paul Ray
Klecka, Eva Hiinnekens, Andreas Bofiler og Wolfgang Sorge.
„Barokk er stór-
kostleg tónlist“
MANUELA Wiesler þverflautuleik-
ari leikur á tónleikum í Skálholts-
kirkju um helgina, en þetta er síð-
asta helgi sumartónleikanna þar.
Manuelu þarf vart að kynna fyrir ís-
lendingum. Hún bjó á Islandi í tíu ár
og var einn af frumkvöðlum þess að
Sumartónleikar í Skálholtskirkju
urðu til. I gegnum tíðina hefur hún
haft mikil áhrif á íslenska tónlistar-
menn, bæði hljóðfæraleikara og tón-
skáld, og hefur verið hvati að samn-
ingu og frumflutt mörg íslensk
tónverk. Nú er hún búsett í Austur-
ríki, en sló til að spila í Skálholti á
þessu merkisafmæli sumartónleik-
anna. „Það var fyrir tuttugu og fimm
árum að við Helga lékum fyrst á
sumartónleikum í Skálholti," segir
Manuela. „Þetta var þó hugmynd
Helgu frá byrjun. En fyrstu árin var
ég með á hverju ári. Skálholt er svo
sérstakur staður." Sjö ár eru liðin
frá því að Manuela kom síðast í Skál-
holt. Hvað hefur hún verið að gera
undanfarið? „Vaxa. Hugsa. Þrosk-
ast,“ segir Manuela og brosir við.
„Reyna að finna minn eigin stfl.
Breytast." Og ertu mikið breytt?
„Já.“
Manuela er austurrísk að upp-
runa, en er fædd í Brasilíu og er nú
búsett í Vínarborg. Hún flutti aftur
þangað fyrir fímmtán árum. Þegar
hún var búsett hér hafði hún mildl
áhrif á íslenska tónlistarmenn. „Ég
geri ráð fyrir að það hafi vantað ein-
hvem eins og mig á þessum tíma,
flautuleikara sem þorði að reyna
Manuela Wiesler leikur á ein-
Ieikstónleikum í Skálholti um
helgina.
nýja hluti. Þetta var ákveðið braut-
ryðjendastarf. En nú eru mjög
margir í þessu hlutverki og þá get ég
snúið mér að einhverju öðru.“ Nú
leikurðu bara nútímatónlist á tón-
leikunum, þú hefur sleppt barokk-
inu? „Já, upphaflega lékum við alls
konar tónlist á sumartónleikunum.
Það er meira síðustu ár sem þetta
hefur þróast yfir í að vera einskonar
barokkhátíð."
Eyja af kyrrð
„Upphaflega hugmyndin var að
halda tónleika sem fjalla um náttúr-
una, fuglana, stjörnur og sólina.
Núna fjallar efnisskráin mest um að
vera útlendingur, að vera í útlegð, að
vera á leiðinni og vita ekki hvert
maður er að fara og finna einhverja
huggun einmitt í þessum hlutum. í
stjömum, sólinni og náttúrunni
allri,“ segir Manuela, aðspurð um
efnisskrá tónleikanna. Hvernig
tengist þetta tónlistinni sem þú leik-
ur? „Það eru mörg tónverk eftir tón-
skáld sem hafa búið í öðram löndum
en þeim sem þau era fædd í og hafa
því búið í eins konar útlegð. Svo era
til dæmis tvær gerðir af tónlist við
Sjóleiðina til Bagdad, sem fjallar um
einhverja leið sem aldrei verður far-
in. Tónlistin er annars vegar eftir
Leif Þórarinsson og hins vegai- eftir
Jón Nordal. Þeir hafa báðir samið
tónlist við þetta stykki. Svo er eitt
tónverk sem fjallar um flautuleikara
sem fer fyrir hópi indíána. Þeir
fylgja eins konar flautuhetju. Svo
eru þetta verk um sól og stjörnur og
allt það,“ segir Manuela. „Fleiri
dæmi um verk á efnisskránni er verk
eftir Kóreumann sem bjó í Japan og í
síðasta verki sínu sneri hann aftur til
kóreskrar tónlistarhefðar, upprana
síns. Bandarísk kona skrifar um
þennan flautuspilandi indíána, hann
heitir Kókópeli. Eitt verk heitir
Sálmur heimspekingsins á stjörnu-
nótt. Svo era verk eftir Armena sem
bjó í Bandaríkjunum og Ungverja
sem bjó í Bandaríkjunum. Þetta er
fólk sem er rótlaust og skrifar út frá
því.“ Hafa þessi verk heyrst á ís-
landi áður? „Nei, varla. Eitt verkið
hef ég leikið hér áður, en flest þeirra
held ég að hafi ekki verið leikin hér.
Flest þessi stykki era líka ný fyrir
mér.“ Af hverju var þessi efnisskrá
valin? „Þetta varð bara svona. Efnis-
skrá verður eiginlega bara til vegna
þess sem er að gerast í manni sjálf-
um. Þetta með að vera alltaf á leið-
inni heim og koma aldrei heim, það
er mjög sterkt í mér. Það er mjög
gott að geta lifað það út í tónlistinni."
Hvar átt þú þá heima? „Ja, í tónlist-
inni, býst ég við.“ Þannig að þú ert
ekki bundin við ákveðið land? „Nei,
en þetta er mín lausn eiginlega, að
lifa bara í þessum tónaheimi."
Manuela segist vona að tónleik-
arnir geti veitt einhveijum huggun
og frið. „Ég vona að þarna geti
myndast eins konar eyja af kyrrð
sem fólk og ég sjálf getum leitað í.“
BONNER Barock Soloisten er heiti
tónlistarhóps sem heldur tónleika á
Sumartónleikum í Skálholtskirkju í
dag. Að honum standa fjórir einleik-
arar, Andreas Bofiler, flauta, sem
jafnframt leiðir sveitina, Eva Húnn-
ekens, flauta, Wolfgang Sorge, fagott
og Paul Rey Klecka, semball. Hópur-
inn leikur einungis barokkverk og
hefur sérhæft sig í flutningi tónlistar
frá því tlmabili. Á efnisskrá tónleik-
anna í dag era verk eftir Johann
Joachim Quants, Georg Philip Tele-
mann, Johann Sebastian Bach og
Georg Friedrich Handel.
Á íslandi í fyrsta sinn
Bonner Barock Soloisten er blást-
ursbarokksveit, sem var stofhuð af
Andreasi Bofiler árið 1974, sem leikur
á flautu með sveitinni. Wolfang Sorge,
fagottleikari hópsins, hefur einnig ver-
ið með frá upphafi. Eva Húnnekens og
Paul Rey Klecka hafa starfað með
hópnum undanfarin 6 ár. „Stundum
leikum við með strengjum líka,“ segir
Bofiler í viðtali við Morgunblaðið. „En í
sumar höfúm við ferðast sem kvart-
ett.“ Hópurinn er nýkominn frá tón-
leikaferðalagi um Bandaríkin og hygg-
ur á ferðalag innan Þýskalands.
Hvemig atvikaðist það að þau kæmu
til íslands? „Landið er auðvitað mjög
áhugavert," segir Bofiler. „Við vorum
beðin um að koma og gátum komið
ferðalagi hingað inn í dagskrá okkar.
Við slógum því tíl, þar sem við höfum
aldrei komið hingað áður.“ Hópurinn
kom í Skálholt á þriðjudag og hefúr
verið við æfingar í kirkjunni síðan. Að-
spurð segjast þau hafa haft ánægju af
dvölinni. „Hér er mikil ró og friður,"
segir Bofiler. „Svo höfum við fengið svo
góðan mat,“ bætír hann brosandi við.
Einleikarar sem leika
margskonar tónlist
Hljóðfæraleikarar sveitarinnar eru
allir einleikarar á hljóðfæri sitt og til-
heyra ýmsum öðram tónlistarhópum.
„Flest okkar leika mjög mikið af nú-
tímatónlist. Til dæmis er Eva í flautu-
hóp sem í era ijórtán flautuleikarar.
Við kennum svo við tónlistai-skóla í
Bonn, þar sem ég er aðstoðarskóla-
stjóri.“
Bonner Barock Soloisten er hafa
ferðast víða og farið í upptökur í út-
varpi og sjónvarpi í mörgum löndum.
Eru þau fræg í Þýskalandi? „Það er
erfitt fyrir okkur að segja,“ svarar
Bofiler sposkur á svip. „Við höfum
ferðast mikið með forseta landsins og
komum mikið fram opinberlega á
vegum ríkisins. Svo að ég geri ráð fyr-
ir að við séum nokkuð vel þekkt innan
Þýskalands."
Á efnisskrá tónleikanna í dag era
verk eftir helstu meistara barokksins.
„Þetta era allt verk fyrir tvær flautur,
fagott og sebal,“ útskýrir Bofiler.
„Efnisskrá okkar er mun stærri en
þessi fjögur verk, en við spilum ein-
ungis nokkur þeirra núna. Tónleik-
amir mega bara vera réttm- klukku-
tími.“ En afhverju leika þau
barokktónlist? „Þetta er svo stórkost-
leg tónlist. En við leikum líka annars
konar tónlist í sitt hvora lagi. Bara
barokk væri þreytandi til lengdar.
Það er best að hafa breidd í tónlistinni
sem maður leikur.“
Verkin bera vott
um yfírburðatækni
Bach á hljóðfærin
GEISLAPLÖTUR með flutningi
Helgu Ingólfsdóttur semballeik-
ara á Goldbergtilbrigðum Bachs
og flutningi Helgu og Jaap
Schröder fiðluleikara á öllum sex
sónötum Bachs fyrir fiðlu og
sembal komu út 28. júlí síðastlið-
inn á 250 ára dánardægri Bachs.
„Það var skemmtileg tilviljun, því
Bach er mörgum ofarlega í huga
af þessu tilefni," segir Helga.
Hún kveðst lengi hafa haft
Goldbergtilbrigðin í farteskinu.
„Það hefur aldrei verið spurning
um hvort ég myndi taka þau upp
heldur hvenær ég hrinti því í
framkvæmd. Þetta er að margra
mati eitt mesta hljómborðsverk
allra tíma og því þarf heilmikið
átak til að leika þetta inn á disk.
Það er til fjöldinn allur af upp-
tökum á verkinu en þó ekki marg-
ar með norrænum listamönnum
og hygg ég þetta vera fyrstu
íslensku upptökuna." Tvöfalda
geislaplata þeirra Helgu og Jaap
hefur að geyma eitt heildarverka
Bachs, sex sónötur fyrir fíðlu og
sembal, og segir Helga að það sé
eitt af meistaraverkum barokk-
tímabilins. „Bach lék bæði á
sembal og fiðlu og þessi verk bera
vott um yfirburðatækni hans á
hljóðfærin. Sónöturnar brjóta
blað í tónlistarsögunni því hann
semur fyrir hljóðfærin á afar
nýstárlegan hátt.“
Upptökurnar ávöxtur sam-
starfs þeirra Helgu og Jaap
Helga segir upptökurnar vera
ávöxt langs samstarfs hennar og
Jaap Schröder, en hann er henni
helsti brautryðjandi í flutningi
barokktónlistar á líðandi öld. „Við
höfum leikið mikið saman og
ákváðum að taka upp þessi verk.
Jaap Schröder tók fiðlusónöturn-

'UW.

ar upp fyrir um 20 ár-
um ásamt hollenskum
semballeikara og
fannst tími til kominn
að taka þær upp á ný.
Samvinnan við hann
var svo ánægjuleg að
ég má að sumu leyti
þakka honum fyrir að
gefa mér kjark til að
taka ári seinna upp
Goldbergtilbrigðin.“
Allar plöturnar voru
teknar upp í Skálholts-
kirkju. Upptökur á
plötu Helgu og Jaap
fóru fram sumarið 1998
en upptökur á Gold-
bergtilbrigðunum ári
síðar. „Við völdum að
taka upp í Skálholts-
kirkju því hljómburður-
inn þar er einstakur.
Einnig áttum við sér-
staklega gott samstarf
við Halldór Víkingsson
sem stjórnaði upptök-
um.“
Smekkleysa sér um
dreifingu á geislaplöt-
unum hér á landi en
Arsis í Hollandi um
dreifingu í Evrópu,
Bandaríkjunum og Jap-
an.