Morgunblaðið - 29.08.2000, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐ JUDAGUR 29. ÁGÚST 2000 51
UMRÆÐAN
Húsnæðisstefnan
er pólitísk stefna
SVO lengi sem elstu
menn muna hafa verið
biðlistar eftir leiguíbúð-
um í Reykjavík og fá-
tækt fólk og farlama
hefur staðið í biðröðum
eftir viðunandi húsnæði
á þolanlegu verði.
Þennan vanda hefur
aldrei mátt leysa því
hin vallgróna einstakl-
ingshyggja bændasam-
félagsins var flutt
óbreytt á mölina. Út-
hlutað var ódýrum
lóðum undir einbýlis-
hús til þeirra sem gátu
byggt hús sín sjálfir og
þar sem fjölbýlishús
voru byggð seldu menn yfirleitt ein-
staklingum íbúðirnar. Húsnæðis-
stofnun lánaði eingöngu fé til ein-
staklinga til að byggja eða kaupa
íbúðir handa sjálfum sér. Þetta gerði
efnuðu fólki og duglegum bygginga-
mönnum kleyft að eignast íbúðir
meðan biðlistar hinna fátæku héldu
áfram að fyllast. Óverðtryggt fjár-
magn í verðbólgu gerði svo íbúðirnar
að gjaldmiðli til að nota í almennum
viðskiptum.
Stefnan var mörkuð með stofnun
Húsnæðismálastjórnar 1954 sem var
pólitískt apparat sem kom á fót og
rak Húsnæðisstofnun ríkisins. Það
voru Sjálfstæðis- og Framsóknar-
flokkar sem komu þessu skipulagi á,
en aðrir flokkar voru á móti. Það er
athyglisvert að talsmaður minnihlut-
ans í málinu, Gylfi Þ. Gíslason þáv. al-
þm., talaði gegn málinu og vísaði á
veðdeild Landsbankans varðandi
húsnæðislán og embætti húsameist-
ara ríkisins hvað varðaði tæknilegar
leiðbeiningar. Ég hef alltaf verið
sammála þessari afstöðu, en lítið hef-
ur heyrst í þessum aðilum síðan.
Þannig var komið hér á dæmigerðri
húsnæðisstefnu ríka fólksins með
þeirri afleiðingu að Reykjavík varð
stærsta fátækrahverfi á Norðurlönd-
um. Fólkið hópaðist þúsundum sam-
an í yfirgefna herskála og húsarusl
ýmiss konai'.
I lögum um húsnæðismál og lögum
Jón
Kjartansson
um félagsþjónustu
sveitarfélaga er hús-
næðisstefnunni lýst svo
að sveitarfélögum beri
að sinna húsnæðisþörf
þeirra „sem ekki hafa
bolmagn til að leysa
húsnæðisþörf sína af
sjálfsdáðum“. Það er
ekki náttúrulögmál að
fólk leysi húsnæðismál
sín af sjálfsdáðum, það
er pólitísk stefna.
Hvers vegna komu
ráðamenn þessari
stefnu á hér, öfugt við
það sem gerðist í ná-
grannalöndunum?
Meginástæðurnar eru
greinilega tvær; 1. Ofríki sveita-
manna og nýríkrar borgarastéttar. 2.
Vesaldómur „félagshyggjuaflanna"
hérlendis sem fylgdu málstað sínum
ekkert eftir. Þeir höfðu meiri áhuga á
pólitískri hugmyndafræði og heims-
pólitík, rétt eins og heiminum væri
stjómað héðan! Fyrir um 70 árum
kom Héðinn Valdimarsson á fót
byggingafélagi sem reisti verka-
mannabústaði hér í vesturbænum.
Honum var sparkað út úr tveimur
stjómmálaflokkum fyrir tiltækið,
hverjum á eftir öðrum og kallaður
svikari! Afleiðingin er sú að hér hefur
nær öll húsnæðisaðstoð rannið til
hinna efnuðu, en þeim fátæku vísað
nánast út á gaddinn, meðan ná-
grannaþjóðimar skipulögðu stefnu
fyrir þá fátæku en vísuðu þeim ríku á
bankana. Enn er það svo að af þeim 6
milljörðum kr. sem varið er til hús-
næðisbóta árlega fara aðeins 7,4% í
húsaleigubætur. í nágrannalöndun-
um fara um og yfir 50% til húsaleigu-
bóta sem alls staðar era skattfrjálsar
nema hér. Hér hefur fólkinu því verið
bannað að iðka lífshætti nágranna
sinna í þessum efnum.
Skýrslur
ráðherranefndar
Svo lengi sem elstu menn muna
hefur nánast engin umræða verið um
stefnumótun í húsnæðismálum og
skiptir þó húsnæðisstefnan reyk-
Húsnæðismál
Hækkun húsnæðis-
kostnaðar veldur ekki
aðeins hækkuðu mati
og þar með hækkun
skatta og skerðingu
bóta, segir Jón Kjart-
ansson, hún ýtir vita-
skuld undir kaupkröfur
er síðan valda öðrum
hækkunum að óbreyttu.
víska alþýðu síst minna máli en t.d.
landbúnaðar- og sjávarútvegsstefn-
an. Helsta undantekningin era
ágætar greinar Jóns Rúnars Sveins-
sonar félfr. í Fasteignablaði Morgun-
blaðsins. Því er fagnaðarefni að
félagsmálaráðherra skyldi skipa
nefnd (án fulltrúa leigjenda að vísu)
til að kanna leigumarkaðinn og gera
tillögur í málinu.
Ráðuneytið hefur gefið út skýrslur
nefndarinnar, en skýrslunum hefur
lítt verið hampað af fjölmiðlum því
miður og umræða um þær nánast
engin. Nefndin kannaði einnig fél.
húsnæðiskerfið og niðurstaðan stað-
festi gagnrýni undirritaðs og fleiri á
framkvæmd þess. Árið 1965 sam-
þykktu Dagsbrúnarmenn að ljúka
löngu verkfalli með því að slá af
kaupkröfum gegn því að róttækar
umbætur yrðu gerðar í húsnæðismál-
um reykvískrar alþýðu. Slíkt var
ástandið eftir tíu ára starf Húsnæðis-
málastjómar. Var þá stofnaður
Byggingarsjóður verkamanna til að
reisa fél. íbúðir í Reykjavík. Sjóður-
inn var frá upphafi undir forræði
Húsnæðismálastjómar og þar með
flokkanna. Eftir að byggt hafði verið
í Breiðholtslandi og versta húsarasl-
inu þar með útrýmt tóku flokkarnir
að nota þetta húsnæðisfé reykvískrar
alþýðu í kjördæmapot og atkvæða-
kaup út um allt land. í skýrslu yfír út-
lán sjóðsins 1991-97 er landinu skipt í
9 svæði. Niðurstaðan er þessi miðað
við lán pr. þúsund íbúa: Nr. 1. Grann-
byggðir Reykjavíkur 5,64 lán. Nr. 2.
Norðurland eystra 5,36 lán. Nr. 3.
Austurland 4,56 lán. Nr. 4. Vestfirðir
4,53 lán. Nr. 5. Suðurland 4,18 lán.
Nr. 6. Suðumes 3,54 lán. Nr. 7 er svo
Reykjavík með 3,23 lán. Nr. 8. Vest-
urland með 2,94 lán. Nr. 9. Norður-
land vestra með 2,19 lán á hveija þús-
und íbúa. Síðan kemur skýrsla um
íbúðir sem staðið hafa auðar í ár eða
lengur. Þar era þrjú svæði; Nr. 1.
Vestfirðir, 33% íbúðanna auðar. Nr.
2. Norðurland vestra, 23% íbúða auð-
ar. Nr. 3. er Austurland með 21%.
Hér eiga allir flokkar sök, en sér-
staka athygli vekur að Alþýðubanda-
lagið lét Kristin H. Gunnarsson,
þingmann sinn á Vestfjörðum, vera
fulltrúa sinn í Húsnæðismálastjóm á
þessum tíma og moka þar upp óþörf-
um íbúðum meðan reykvísk alþýða
beið í röðum eftir húsnæði. Síðan var
þessi skollaleikur notaður til að
leggja kerfið niður hér í Reykjavík.
Vissulega er sumt jákvætt í tillög-
um ráðherranefndarinnar varðandi
umbætur á leigumarkaði, t.d. tillaga
um hækkun bóta (og afnám skatts af
húsaleigubótum) auknar lánsheim-
ildir íbúðalánasjóðs og þar með meiri
möguleikar til að eiga og reka leigu-
íbúðir, hugmyndir um niðurgreiðslu
húsnæðiskostnaðar í stað fjármagns
o.fl. Mér líst þó ekki á 5,1% vexti af
slíkum lánum. Það myndi kosta mikla
niðurgreiðslu. Af öðra efni þykir mér *
mestur veigur í athugasemdum ASÍ.
I heild þykja mér tillögur nefndar-
innar of flóknar og fálmkenndar. Hér
vantar meira framkvæði og fjöl-
breytni og félagsleg viðhorf mega
ekki víkja fyrir arðsemiskröfum.
Fyrirtækin þurfa rekstrargrandvöll
og heimilin líka. Hækkun húsnæðis-
kostnaðar veldur ekki aðeins hækk-
uðu mati og þarmeð hækkun skatta
og skerðingu bóta, hún ýtir vitaskuld
undir kaupkröfur er síðan valda öðr-
um hækkunum að óbreyttu. Þannig
hefur hækkunin margfeldisáhrif í
þjóðfélaginu. Hver græðir nema rík-
ið, sjóðimir og fasteignasalamir?
Þurfum við kannski að ganga í
Evrópusambandið?
Höfundur er formaður
Leigjendasamtakanna
og er kenndur við Pálmholt.
3YA
JUR.TA ÖSTROGEN
HYTO
S
Fæst í apótekum
Orðabækurnar
Ensk-íslensk & íslensk-ensk vasabrot svört .................................1.
Ensk-íslensk & íslensk-ensk gul .............................................1
Ensk-íslensk rauð ...........................................................2
íslensk-ensk rauð ...........................................................2
Ensk-íslensk & íslensk-ensk rauðar í gjafaöskju ..............................4
Ensk-íslensk & íslensk-ensk veltiorðabók grá 2000 útg..........kynningarverð 5
Ensk-íslensk & íslensk-ensk orðabók stór blá 2000 útg..........kynningarverð 6
Sænsk-fslensk & íslensk-sænsk gul ...........................................2
Dönsk-íslensk & íslensk-dönsk gul
Ítölsk-íslensk & íslensk-ítölsk gul ..........
Frönsk-íslensk & íslensk-frönsk gul 1996 útgáfa
Spænsk-íslensk & íslensk-spænsk gul...........
Þýsk-íslensk & íslensk-þýsk gul 1997 útgáfa...
....2
....3
....2
....1
....2
590 kr.
990 kr.
590 kr.
590 kr.
.990 kr.
800 kr.
.800 kr.
.590 kr.
590 kr.
.990 kr.
990 kr.
.990 kr.
.990 kr.
Ódýrar og góðar orðabækur fyrir skóla, skrifstofur og ferðalög
Fást hjá öllum bóksölum
Orðabókaútgáfan
14.000 kr.
með flugvallarskatti
báðar leiðir
250 kr. aukaafsláttur ef bókaö er á www.go-fly.com
bókunarsími 00 44 12 79 66 63 88
miðast við eftirspurn I samkvæmt skilmálum I nýja lágf^rgjaldaflugfélagið í eigu british airways I flýgur til stansted