Morgunblaðið - 12.10.2000, Blaðsíða 44

44 FIMMTUDAGUR 12. OKTÓBER 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
I krafti
samruna
/
Utlendingar ranghvolfa greinilega aug-
um... þegar ósameinuð fyrirtœki ofan
s
aflslandi banka upp á. Þegarfulltrúar
sameinaðra fyrirtækja sýna sig erhins
vegar rúllað fram rauðum dregli...
Ef fram heldur sem
horfír verður brátt
aðeins einn banki yf-
ir íslandi. Það væri
mjög í samræmi við
aðrar tilhneigingar í samfélaginu.
Verslunarkeðjum er steypt saman.
Nöfn íþróttafélaga eru skrifuð
með skástriki og tryggingafélaga
með bandstriki. Yfirleitt eru nöfn
fyrirtækja að verða svo löng vegna
hinna ýmsu samruna, sem ekki
verða með meiri sátt en svo að
báðum nöfnum gömlu fyrirtækj-
anna verður að halda til haga í
nafni þess
nýja, að oft
VIÐHORF
Eftir Karl
Blöndal
tekur það
margar línur
í texta. Nöfn
á borð við Landspítali-háskóla-
sjúkrahús, Landsbókasafn Is-
lands-Háskólabókasafn, Sjóvá-
Almennar og Íslandsbanki-FB A
eru sannkallaður gleðibanki íyrir-
sagnahöfunda.
Samruni er allajafna mikið gleð-
iefni fyrir þá, sem viðkomandi fyr-
irtæki reka. Þá er allajafna hamr-
að á þeim vísdómi að
samlegðaráhrif muni leiða til slíkr-
ar hagræðingar að við neytandan-
um blasi alsæla og himnaríki. Mál-
ið er hins vegar sjaldnast svo
einfalt og hag neytandans ekki svo
auðveldlega borgið. í það minnsta
er iðulega haft á orði að hagur
neytandans sé best tryggður með
samkeppni og leikur það orð í
munni frumkvöðla og athafna-
manna þessa lands. Allt þar til
kemur að þeim sjálfum, reyndar.
Þá verður stórvarasamt að láta
frjálsa samkeppni ráða ferðinni og
öllu affarasælla að einhver með
forsjárvald grípi í taumana.
Þeir bankar, sem nú er talað um
að sameina, era Landsbanki og
Búnaðarbanki og er haft fyrir satt
að efst á lista yfir nöfn á nýja
bankann sé Landbúnaðarbankinn
þótt að líkindum verði hið þjála
Landsbankinn-Búnaðarbanki ofan
á. Þetta yrði frekar stór banki og
ætti því að færa ríkinu ómældar
tekjur þegar hann loks verður
seldur. Hann ætti að geta skákað
öðrum báknum, sem farið hafa
undan handarjaðri ríkisins yfir í
einkageirann og áttu að vera svo
stór að ekkert fengi skákað þeim.
Hinn nýi banki fengi nokkuð
góða stöðu á markaðnum. Þótt
hann yrði ef til vill ekki ráðandi
væri stigið stórt skref í átt til fá-
keppni. Við fyrstu sýn mætti ætla
að samkeppnisyfirvöld myndu
hafa eitthvað við slíkt samkrull að
athuga. Þar á bæ eru menn hins
vegar mestanpart uppteknir af
flugsamgöngum og fjarskiptum,
en þekktir fyrir að missa af því
þegar fyrirtæki ná ráðandi mark-
aðsstöðu þannig að of seint er að
bregðast við þegar sú staða er
tryggð endanlega.
Þó er haft fyrir satt að Sam-
keppnisstofnun myndi líkast til
vilja að Landsbréf og Vátrygg-
ingafélag Islands verði ekki hluti
af samruna. T0 fyrirbyggja slíkt er
hermt að ráðamenn hyggist grípa
til gamalkunnugs hollráðs og
breyta lögunum. Er það í sam-
ræmi við þá hefð að þegar lögin
gerast óhentug beri ekki að fara
eftir þeim heldur setja ný.
Iðulega eru þau rök færð fyrir
samruna, sameiningu og samkrulli
fyrirtækja að með öðrum hætti
geti þau tæplega haslað sér völl er-
lendis. Stórt er stórkostlegt og h't-
ið lágkúrulegt. Útlendingar rang-
hvolfa greinilega augum í
hneykslan og forundran þegar
ósameinuð fyrirtæki ofan af Is-
landi banka upp á. Þegar fulltrúar
sameinaðra fyrirtækja sýna sig er
hins vegar rúllað fram rauðum
dregli og allar dyr opnaðar upp á
gátt.
Heima fyrir er hins vegar hætt-
an sú að neytendumir missi af
lestinni og verði of litlir fyrir hin
sameinuðu ofurfyrirtæki. Hvað
hefur lítilmótlegur einstaklingur
að gera inn í hof sameinaðs ofur-
banka? Hér er ljóst að ekki geta
fyrirtækin ein verið um að njóta
góðs af samruna. Emstaklingamir
verða harla máttlitlir innan um
alla þessa sameinuðu risa. Eina
svar einstaklingsins er að samein-
ast, eini leikur fjölskyldna að
mynda stórfjölskyldur. Haldi fram
sem horftr má því búast við að
gamla ættarsamfélagið fari að
ryðja sér til rúms á ný. Hánefs-
staðaættin renni saman til höfuðs
sameinaðri Skútustaðaætt og þar
fram eftir götunum. Reyndar hefði
slíkt fyrirkomulag ákaflega slæm-
an galla, sem skáldið Oscar Wilde
benti á endur fyrir löngu þegar
hann sagði að munurinn á fjöl-
skyldu og vinum væri sá að hægt
væri að velja sér vini en maður
sæti uppi með fjölskylduna.
Heimspeki samrunans er sú að
ekki eigi að hugsa smátt því þá
verði manni ekkert ágengt. Astæð-
ulaust er að hugsa um að þóknast
innlendum hagsmunum þegar er-
lendis geta verið miklu stærri
hagsmunir. Hins vegar læðist að
manni sá grunur að enn sé hugsað
of smátt. Þrátt fyrir endalausa
samruna og myljandi samlegðar-
áhrif, sem þó leiða aldrei til þess að
neytendur njóti lægri vaxta þegar
þeir fá lánaða peninga hjá bankan-
um og hærri vaxta þegar þeir lána
bankanum peninga, eru þessi fyr-
irtæki ekkert sérlega stór á geim-
rekstrarhagfræðilegan kvarða.
Ollu heldur eru þau áfram frekar
smá og þyrfti einhvers konar
margfeldi að eiga sér stað við sam-
runann ætti það að vera öðru vísi.
Lausnin á öllum þessum vanda-
málum væri vitaskuld að stofna
eitt kompaní, sem öll þjóðin starf-
aði hjá. Þá loksins væri komin
gjaldgeng stærð fyrirtækjavædds
fyrirtækis á hnattvæddum hnetti.
Yrði þá hver einasti íslendingur
alvæddur og þyrfti ekki að hafa
áhyggjur af því að vera snuðaður
af fyrirtækinu því að hann væri
fyrirtækið og ekkert annað fyrir-
tæki kæmi til greina. Samkeppnis-
stofnun myndi sennilega hafa eitt-
hvað við þessa tilhögun að athuga,
en hún myndi sennilega ekki taka
eftir því frekar en fyrri daginn
þegar umrætt stórfyrirtæki næði
markaðsráðandi stöðu og því ekki
sjá ástæðu til að aðhafast, enda
væri það fremur erfitt þar sem
hún yrði lítið annað en undirdeild í
hinu sameinaða fyrirtæki.
Eins og stendur er neytandinn
að sýna vald sitt - þótt h'tið sé -
þegar hann ákveður hvort hann
eigi að fara í banka í Austurstræti
5 eða Austurstræti 11. Gangi nýj-
asta sameiningarhugmyndin eftir
verður aðalmáhð fyrirsjáanlegt slit
á skósólum þegar vegið er og met-
ið á hvom staðinn skuli farið.
AUÐUR GUÐRÚN
ARNFINNSDÓTTIR
+ Auður Guðrún
Amfinnsdóttir
fæddist í Ytri-
Lambadal í Dýrafírði
23. desember 1905.
Hún lést á Hjúkrun-
arheimilinu Eir 4.
október síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Ingibjörg Jóna
Sigurlínadóttir, f. 6.
ágúst 1879, d. 24.
október 1973 og
Arnfinnur K.M. Jóns-
son, f. 14. janúar
1862, d. 20. septem-
ber 1946. Systkini
hennar voru Margrét, f. 1895;
Guðfinna, f. 1899; Jón, f. 1900; Jó-
hanna, f. 1901; Sigríður, f. 1902;
Kristín, f. 1903; Guðmundur, f.
1906; Kristín, f. 1908; Ármann, f.
1909; Kristján, f. 1910; Kristján, f.
1912; Jóna Halldóra, f. 1913; Ing-
unn, f. 1916; Jóna Kristrn, f. 1917
og Kjartan, f. 1922. Auk þess ólst
upp hjá þeim Ingunn
Jónsdóttir, f. 1916,
dóttir móðursystur
Auðar.
Auður giftist árið
1933 Guðmundi Gunn-
ari Sigurðssyni frá
Kleifum í Skötufirði, f.
10. júní 1904, d 26.
febrúar 1936. Dætur
þeirra eru 1) Karen
Lísa, f. 7. aprfl 1934,
maður hennar var Eyj-
ólfur Halldórsson, f.
27. mars 1927, d. 30.
janúar 2000, böm
þeirra a) Anna Björg,
f. 1958, b) Auður Guðrún, f. 1962 og
c) Halldór Gunnar, f. 1966. 2)
Guðmunda Gunnur, f. 21. júní 1936,
maður hennar Ingþór Indriðason
ísfeld, f. 26. september 1935, börn
þeirra em a) Þóra Gunnur, f. 1959,
b) Stefán, f. 1961, c) Heiða Björg, f.
1962 og d) Harpa Kolbrún, f. 1967.
Seinni maður Auðar (gift 1966) var
Ég hefi þekkt marga háa sál.
Ég hefi þekkt bækur og tungumál
og setið við lista lindir,
en enginn kenndi mér eins og þú
hið eilífa og stóra, kraft og trú,
né gaf mér svo guðlegar myndir.
Ég kveð þig móðir, í Kristi trú
sem kvaddir forðum mig sjálfan þú
á þessu þrautanna landi.
Þú fagra Ijós í ljósinu býrð
nú launar þér Guð í sinni dýrð
nú gleðst um eilífð þinn andi.
(Matt Joch.)
Elsku mamma!
Þakka þér fyrir lífið sem þú gafst
mér.
Þakka þér mildu móðurhendurnar
sem leiddu mig fyrstu skrefin.
Þakka þér kærleika þinn til mín og
allra sem þú umgekkst.
Þakka þér glöðu lundina þína, sem
var sönn og hrein.
Þakka þér góðvildina við mig og
alla menn.
Þakka þér gjafmildina þína sem
glæddi mig og mína.
Þakka þér heiðarleikann sem þú
sýndir í öllu þínu lífi.
Þakka þér langlyndi þitt við mig
þegar ég var óþekkt barn.
Þakka þér umhyggjuna þína fyrir
mér og öllum sem áttu bágt.
Þakka þér fyrir frækorn trúarinn-
ar sem þú sáðir í sál mína.
Eg þakka Guði mínum að hafa gef-
ið mér þig fyrir móður.
Þín
Karen Lísa.
Ertu horfin? Ertu dáin?
Ernú lokuð glaða bráin?
Angurs horfi ’ ég út í bláinn,
autt er rúm og stofan þín,
elskulega mamma mín,
gesturinn með grimma ljáinn
glöggt hefir unnið verkin sín.
Ég hef þinni leiðsögn lotið,
líkaþinnarástarnotið
finn, hve allt er beiskt og brotið,
burt er víkur aðstoð þín,
elsku góða mamma mín.-
Allt sem gott ég hefi hlotið,
hefir eflzt við ráðin þín.
Þó skal ekki víla og vola,
veröld þótt oss bijóti í mola.
Starfa, hjálpa, þjóna, þola,
það var alltaf hugsun þín,
elsku góða mamma mín,-
Og úr rústum kaldra kola
kveiktirðu skærust biysin þín.
Flýg ég heim úr fjarlægðinni,
fylgi þér í hinzta sinni,
krýp með þökk að kistu þinni,
kyssi í anda sporin þín,
elsku góða mamma mín,-
Okkur seinna í eilífðinni
eilíft ljós frá guði skín.
(Ami Helgason.)
Elsku mamma mín, nú ertu farin
og hugur minn fyllist af minningar-
brotum úr æsku og frá fullorðins-
árum en í gegn skína allir þínir góðu
eiginleikar.
Eg minnist þín og hjarta mitt fyll-
ist þakklæti fyrir að hafa átt þig að.
Þú með þinni ást greiddir öll mín
spor. Allar þínar leiðbeiningar og
góðu ráð eru periur í mínu lífi.
Eg veit að nú líður þér vel og allar
heimsins þjáningar ná ekki til þín.
Eg kveð þig, elsku mamma mín,
og veit við munum hittast aftur.
Guð geymi þig.
Þín dóttir
Auður Inga.
Mig langar að skrifa nokkur
kveðjuorð til ömmu minnar sem nú
er látin í hárri elli. Margar góðar
minningar á ég frá heimsóknum til
ömmu í Löngu eins og hún var jafn-
an kölluð. Arum saman fórum við á
hverjum sunnudegi til að spila vist
og drekka kaffi. Amma var ávallt
með heitt súkkulaði og góðar kökur
sem borðaðar voru með bestu lyst.
Amma hafði þann sið að hún bætti
alltaf einni kökusneið á diskinn þeg-
ar maður var orðinn vel saddur,
þannig að erfitt var að standa upp
frá borðum. Sem strákur bar ég út
blöð og kom þá alltaf við hjá ömmu
og lét hana fá blað. Fékk ég þá að
launum nammi sem amma henti
venjulega út um gluggann á 3. hæð.
Ömmu þótti afar mikilvægt að geta
glatt mig með einhverjum hætti er
ég kom með blaðið og ég var sér-
staklega beðinn um að láta hana
vita er ég kom með því að hringja
bjöllunni.
Eg þakka þér, amma, fyrir alla
hlýjuna sem þú sýndir mér.
Halldór Gunnar.
Mig langar að minnast yndislegr-
ar ömmu minnar og nöfnu sem lést
miðvikudagskvöldið 4. október. Hún
hefði orðið 95 ára gömul á Þorláks-
messu. Langlífi ömmu var mikið en
það má þakka hollu matarræði og
mikilli hreyfingu. Hún bjó yfir ein-
stöku jafnaðargeði og ekki síst glað-
lyndi sem hefur haft mikið að segja
um hve gömul hún varð. Amma hafði
fengið lömunarveiki sem ung kona
en á undraverðan hátt náði hún mikl-
um bata. Auk þess var hún búin að
vera hjartveik í áratugi.
Amma bjó í Lönguhlíð 19 frá því
ég man eftir mér. Hún bjó þar ásamt
móður sinni, Ingibjörgu Jónu, og
seinni manni sínum, Ingvari, sem ég
kallaði alltaf Inga. Amma var fríð
kona. Hún klæddist dökkum, oft ein-
litum fatnaði meðan hún valdi fötin
sín sjálf. Amma vildi aldrei vera
áberandi en yfir henni var látlaus
glæsileiki.
Lífið í Löngu var allt í föstum
skorðum. Amma og langamma hjálp-
uðust að við heimilisstörfin. Alltaf
var vaknað, borðað og farið að sofa á
nákvæmlega sama tíma. Eftir há-
degismat var sá siður að heimilisfólk
lagði sig sem þekkist varla í dag. Á
heimilinu ríkti einstök snyrti-
Ingvar Brynjólfsson frá Norður-
koti, Stafholtstungnahr., Mýr., f. 7.
aprfl 1901, d. 22. nóvember 1995.
Dóttir þeirra er Auður Inga, f. 24.
júní 1953. Maður hennar er Guðjón
Jóhannsson, f. 31. maí 1952. Börn
þeirra eru a) Ingvar, f. 1975, b) Jó-
hann, f. 1977 og c) Rebekka Bryn-
hildur, f. 1988.
Auður ólst upp í Ytri-Lambadal
og naut þar almennrar bama-
fræðslu en heimiliskennari dvaldist
þar á vetrum. Árið 1927 fluttist'
fjölskyldan að Dröngum í Dýrafirði
og bjó þar til ársins 1939 að þau
brugðu búi og fluttu á Þingeyri.
Auður og Guðmundur Gunnar
bjuggu á Isafirði og síðar í Hnífs-
dal, en Guðmundur Gunnar fórst
26. febrúar 1936 er skip hans Egg-
ert Ólafsson strandaði í aftaka-
veðri í Stapavík undir Jökli. Árið
1945 flutti Auður ásamt dætram
sínum, foreldram og Kjartani bróð-
ur sinum til Reykjavíkur þar sem
hún tók upp sambúð með Ingvari
Brynjólfssyni. Auður og Ingvar
bjuggu alla tíð í Reykjavík, lengst
af í Lönguhlíð 19.
Utför Auðar fer fram frá Háteig-
skirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
mennska. Mikið var af hannyrðum
því að amma var mjög lagin í hönd-
unum. Mest af öllu man ég þó eftir
blómahafinu hennar. Allar glugga-
kistur voru fullar af óvenju grósku-
miklum og oft sjaldséðum potta-
plöntum. Þær voru síblómstrandi því
amma gaf þeim ýmsan dularfullan
áburð. I eldhúsinu var svo uppeldis-
stöð afleggjara. Ótrúlega oft hef ég
séð plönturnar hennar ömmu í suð-
lægum löndum þegar ég hef verið á
ferðalagi og minnist þá þess hve fal-
legþessi blóm voru hjá henni.
í hverri viku og jafnvel oftar var
farið í heimsókn í Löngu, eins og við
kölluðum að fara til ömmu. Það var
alltaf tilhlökkunarefni því að það var
víst að þar biðu mikíar krásir og
skemmtileg viðfangsefni.
Amma var mikill snillingur í köku-
bakstri og var hráefnið iðulega af
dýrustu sort ef veita átti gestum.
Kleinurnai- hennar voru líka þær
mýkstu sem ég hef smakkað. Smá-
kökurnar hennar ömmu voru svo
matarmiklar að maður þurfti ekki
margar til að verða saddur af. Ég
varð fyrir sárum vonbrigðum þegar
ég uppgötvaði að enginn hafði þær
svona stórar nema hún. Hugur henn-
ar var allur við það að veita vel og
það var oft sem hún setti meira á
diskinn hjá mér þó að ég væri búin
að þakka fyrir mig.
Eftir að amma flutti úr Lönguhlíð-
inni þótti henni verst að geta ekki
lengur boðið sínum nánustu upp á
veitingar. Ef hún átti hins vegar eitt-
hvað sælgæti í töskunni sinni var það
umsvifalaust boðið.
Ég man eftir því þegar ég var
krakki hvað mér þótti ágætt að vera
lasin heima því að þá var örugglega
von á sendingu úr Löngu. Amma og
langamma útbjuggu iðulega pakka
sem var með krossbandi yfir og inni-
hélt hann ýmislegt góðgæti sem
maður hefði annars ekki fengið. Til-
gangur þeirra var auðvitað eins og
alltaf að gleðja og hressa veik ömmu-
bömin.
Amma var reyndar alltaf gefandi.
Ef að frændfólk bar að garði var það
yfirleitt leyst út með gjöfum, eins og
súkkulaðistykkjum, kaffipökkum,
sokkum, vettlingum og fleiru. Helst
mátti enginn fara tómhentur heim.
Mér er í fersku minni að þegar ég
var sex ára gömul fór ég ásamt vini
mínum út í móa til að tína gleym-
mér-eyjar. Okkur þótti þetta ótrú-
lega fin blóm og kjörin söluvara. Við
gengum í hús en okkur kom á óvart
að blómvendirnir seldust ekki. Mér
datt þá ráð í hug. Við skyldum fara í
heimsókn til ömmu. Það brást ekki
að amma keypti af okkur alla blóm-
vendina og leysti okkur út með
nammi.
Amma varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að dvelja á hjúkrunarheimilinu
Eir síðustu æviár sín. Hún talaði oft
um hve umhverfið væri fallegt þar
og hve dásamlegt starfsfólkið væri
við sig. Má segja að amma hafi hlotið
betri heilsu fyrst í stað eftir að hún
flutti þangað. Ég heimsótti ömmu oft