Morgunblaðið - 12.12.2000, Blaðsíða 82

82 ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 2000
BREF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ
Reykjanesbrautin -
frábær hljómplata
Frá Karli Hermannssyni:
KEFLVÍKINGURINN, með stóru
kái, Rúnar Júlíusson, gaf út á dög-
unum frábæra hljómplötu sem hann
kallar Reykjanesbrautin. Að mínu
áliti er þetta heilsteyptasta og besta
plata sem Rúnar hefúr gert. Það er
nokkuð mikið sagt því að Rúnar hefur
verið lengi að og sent frá sér margar
prýðisgóðar plötur.
Rúnar hélt útgáfutónleika í Frum-
leikhúsinu í Keflavík fimmtudags-
kvöldið 7. desember sl. Þama kom
rokkarinn síungi fram með sonum
sínum, Júlíusi og Baldri, mági sínum,
Þóri Baldurssyni, gítarleikaranum
Tryggva Húbner og Jóhanni Helga-
syni. Þetta var einvalalið, en í kynn-
ingu Rúnars kom fram að hijómsveit-
in kom þarna saman óæfð. A köflum
var hægt að heyra að svo var, en þess-
ir snillingar sýndu á köflum mjög góð
tilþrif.
Rúnar virkaði örlítið stressaður í
upphafi en magnaðist er á tónleikana
leið. Það sem mér fannst mest sjarm-
erandi við þessa tónleika var hvað
Rúnar var einlægur. Hann kom til
dyranna eins og hann er klæddur,
fúllur af lítillæti og húmor.
Þama léku þeir lög af nýju plötunni
en inn á milli gömlu góðu lögin. Vil ég
þakka Rúnari og félögum kærlega
fyrir þessa skemmtilegu tónleika.
Fyrst þegar ég hlustaði á plötuna
Það sem greinarhöfundi fannast
mest sjarmerandi við tónleika
Rúnars Júlíussonar var að hann
kom til dyrana eins og hann var
klæddur, fullur af lítillæti og
húmor.
Reykjanesbrautin fannst mér hún
nokkuð góð. Við frekari hlustun
fannst mér hún enn betri og nú er svo
komið að mér finnst hún hreint frá-
bær. Lögin vinna sífellt á við hlustun,
sem er einkenni góðra laga, og mynda
góða heild. Þá era textamir undan-
tekningalaust góðir og sumir mjög
góðir. Ber þar hæst texta Kristjáns
Hreinssonar. Þá er kvæði Margrétar
Jónsdóttur, Útþrá, gullfallegt. Hand-
bragð Þóris Baldurssonar skín í gegn
í nokkrum lögum og þá er þáttur Jó-
hanns Helgasonar einnig stór.
Bestu lögin finnst mér vera:
Söngur sálarinnar, gott lag Rúnars
og Þóris Baldurssonar, við mjög góð-
an texta Kristjáns Hreinssonar.
Besta lag plötunnar, gæti reyndar
verið titillag plötunnar, því Rúnar
syngur svo sannarlega frá sálinni á
þessari plötu. Ekkert jafnast á við
Jesú, snjallt lag Rúnars og Þóris við
texta Rúnars. Utþrá, grípandi lag Jó-
hanns Helgasonar við gullfallegt
kvæði Margrétar Jónsdóttur. Þinn
kofí er mín kirkja, gullfallegt, rólegt
lag Rúnars og Þóris við fallegan texta
Kristjáns Hreinssonar. Fegurst u
hugsanir mínar, lag Rúnars og Þóris
við texta Kristjáns Hreinssonar. Lífs-
hlaupabrautin, lag Bjartmars Guð:
laugssonar við góðan texta Rúnars. A
réttu róli, lag eftir snillinginn Gunnar
Þórðarson við texta Rúnars.
Eins og áður sagði þá era flest lög-
in mjög góð þannig að erfitt er að
gera upp á milli þeirra. Lögin um
Reykjanesbrautina era góð, þá er
þarna hörkugott rokklag og fínt blús-
lag eftir vin Rúnars, Larry Otis, við
texta Rúnars.
Um leið og ég óska Rúnari Júlíus-
syni vini mínum kærlega til hamingju
með þessa plötu þá hvet ég aðdáend-
ur Rúnars í gegn um tíðina og alla
sem hafa gaman af góðri tónlist til
þess að hlusta á þessa.
KARL HERMANNSSON,
Faxabraut 64, Keflavík.
Er kjarabarátta
kennara tímaskekkja?
Frá Ti-yggva V. Líndal:
KENNARAR era nú í verkfalli til að
freista þess að ná í sinn skerf af góð-
ærinu. Mér hefur þó fundist, bæði
sem fyrrverandi kennara og sem
mannfræðimenntuðum manni, að það
hafi vantað á, að ræða æsingalaust
um það hvort yfirhöfuð sé réttlætan-
legt almennt að hækka laun kennara í
framtíðinni; eða hvort kjararýmun
síðustu áratuga eigi að halda áfram.
Ég held að kjör kennarastéttanna
allra fari í raun eftir því hversu mikils
þjóðfélagið metur uppeldismál al-
mennt. En þau hafa reyndar verið að
gengisfalla í þjóðfélaginu síðustu ára-
tugi, rétt eins og kennslumálin. Næg-
ir þar að nefna kjör heimavinnandi
húsmæðra og kjör fóstra/leikskóla-
kennara.
Minnkandi fólksfjölgnn
Ástæða þessa virðist blasa við; það
er ekki sama þörfin fyrir nýliðun í
þjóðfélaginu og var áður fyrr. Ekki er
bara farin þörfin brýna minni fyrir að
eignast böm til að framfleyta foreldr-
unum í ellinni, líkt og var í gamla
bændaþjóðfélaginu, heldur er jafnvel
að birtast viðvarandi atvinnuleysi fyr-
ir venjulegt fólk. Má nú búast við að
slíkt muni aukast á næstu áratugum,
jafnvel þangað til þorri manna verður
kominn á fátækraframfæri hjá hinu
opinbera ef marka má þróunina í ná-
grannalöndum okkar.
Við slíkar aðstæður er borðleggj-
andi, að hið opinbera sjái sér ekki hag
í að veita aukið opinbert fé til bama-
uppeldis. Það væri t.d. trúlega hið
mesta óráð að tvöfalda fé til þessa ef
afleiðingin yrði sú að aftur kæmi fram
mikið af heimavinnandi húsmæðram
með mörg böm; eins og var á 6. og 7.
áratuginum með þeim fylgifiski að
bæta þyrfti við stórauknum fjölda
kennara til að ala þau upp og fræða.
Þvert á móti heldur nú markaður-
inn að sér höndum í þessum mála-
flokki vegna þess að hagnaðarlíkurn-
ar fara minnkandi á að stunda
bamaframleiðslu.
Það er meira að segja að verða svo
komið að líta má á barneignir sem
ískyggilega dýrt tómstundagaman, á
ábyrgð foreldranna, frekar en sem
fjárfestingu þjóðfélagsins í framtíð-
inni. Viðhorfið um að „börn séu alltaf
velkomin" er að verða tímaskekkja í
munni stjómmálamannanna.
Minnkandi kennsluþörf
Hvað varðar skólakerfið stefnir þar
í að megin hagkvæmnisrökin fyrir að
veita öllum bömum almenna mennt-
un séu að verða þau, að þannig megi
helst ná fram sem flestum afburða-
nemendum (líkt og nú tíðkast í keppn-
isíþróttunum okkar). Því framtíðin
virðist benda til þess að þar muni
einkum sérhæfileikafólk í hagnýtum
rannsóknum og hátæknirekstri
skipta sköpum. A hinn bóginn virðast
kannanir sýna að vestræn þjóðfélög
hagnist mest á að eiga stóra hópa af
fólki með miðlungsmenntun og iðn-
menntun, því reynslan sýni að það
fólk sé ósérhlífnara við að leggja hart
að sér en aðrir; þ.m.t. þeir háskóla-
Associated Press
Frekar en að hækka laun kenn-
ara, telur höfundur að horfa
þurfi fram á veginn til þess tíma
þegar barnaframleiðsla verður
ekki lengur stóriðnaður í þjóð-
félaginu.
menntuðu. Allt þetta er ávísun á rým-
un á hlutverki menntakerfisins sem
heildar.
Hvað er þá til ráða?
Frekar en að hækka laun kennara,
þarf að horfa fram á veginn til þess
tíma þegar bamaframleiðsla verður
ekki lengur stóriðnaður í þjóðfélag-
inu, en í staðinn verður komið velferð-
arþjóðfélag sem samanstendur að
veralegu leyti af atvinnulausu full-
orðnu fólki. Þar verður væntanlega
mikið sjálfboðahlutverk fyrir fyrrver-
andi kennara að vinna; við að leggja
rithöfundum og listamönnum öllum
lið við að bæta menningaramhverfi
almennings.
TRYGGVIV. LÍNDAL,
Skeggjagötu 3, Reykjavík.
„Farandljós myndasýning í Gimli“
Frá Nirði Sigurðssyni:
í FRÉTT Morgunblaðsins um sýn-
inguna í Gimli um höfnina í Reykja-
vík á fyrstu áratugum aldarinnar er
ýmislegt sem ekki er rétt og annað
sem ekki kemur fram. I fyrsta lagi
segir í fyrirsögn að um ljósmynda-
sýningu sé að ræða en það er ekki
alls kostar rétt. Sýningin er af skjöl-
um um hafnargerðina í Reykjavík
1913-1917 og ljósmyndum af höfn-
inni á fyrstu áratugum aldarinnar.
Þannig að ekki er eingöngu um ljós-
myndir að ræða! í öðra lagi segir að
sýning sé „farandljósmyndasýning
Reykjavíkur - menningarborgar".
Hér er einnig farið með rangt mál.
Sýningin er samvinnuverkefni Borg-
arskjalasafns Reykjavíkur, Ljós-
myndasafns Reykjavíkur og Reykja-
víkur - menningarborgar. Borgar-
skjalasafn sýnir skjöl en Ljósmynda-
safn Reykjavíkur sýnir Ijósmyndir.
Umsjón með sýningunni hafði Borg-
arskjalasafn Reykjavíkur.
Fyrir þá sem stóðu að þessari sýn-
ingu er mjög leiðinlegt að fá slíka
umfjöllun þar sem ekki er allra hlut-
aðeigandi aðila minnst, sérstaklega
fyrir þá starfsmenn safnanna sem
lögðu mjög hart að sér svo þessi sýn-
ing gæti orðið að veraleika!
NJÖRÐUR SIGURÐSSON,
Borgarskjalasafni Reykjavíkur.
„Þingvalla-
prestabani“
Frá Sigurpáli Óskai-ssyni:
í ÁGÆTRI grein í Morgunblaðinu
21. nóvember í ár rekur sr. Þórhall-
ur Heimisson allnáið sögu Þingvall-
astaðar og prestsetursins þar. I þús-
und ára sögu kristnihalds í landinu
hefur kirkja lengst af
verið á staðnum og
prestur að líkindum líka
nema á tímabili á útlíð-
andi öld, -1928-1958.
í upphafi þess tíma-
bils var áberandi sú
heiðna skoðun, að þjóð-
kfrkjuna ætti að leggja
niður og ríkið og vika-
piltar þess að sölsa und-
ir sig eignir hennar.
Þótt sú yrði ekki raun-
in, þá hefur ríkið bæði
fyrr og síðan verið að
vesenast og hræri-
grautast með þessar
eignir allt fram á okkar
daga, að nú hefur orðið
lát á.
Svo virðist sem ráða-
menn nú hafí fundið
glufu í kerfinu til að
binda enda á tilvera
Þingvallapresta með
því að úthýsa þeim og
hrekja þá úr prestssetr-
inu vitandi vits, að þjóð-
kirkjan hefur ekki
handbært fé til að
byggja nýja eftir að rík-
isvaldið er búið að
glutra niður verðgOdi
höfuðstólsins í áranna
rás.
Það er hulin ráðgáta
hvers vegna menntamálaráðherra
skuli standa að svo ógiftusamlegri
ráðstöfun. Maður átti síst von á
slíku úr þeirri átt. En bregðast nú
krosstré sem og önnur tré. Og enn
síður getur manni dottið í hug, að
hann láti stjórnast af utanaðkom-
andi grályndi eins og ýmsir vilja
vera láta. Þá er bleik illa brugðið, ef
svo væri.
Engin haldbær rök mæla með því
að Þingvallapresti sé úthýst, þvert á
móti bendir flest, ef ekki allt til þess
að hagkvæmara fyrirkomulag, sem
verið hefur, haldi áfram - að Þing-
vallaprestur sé þar jafnframt stað-
arhaldari - eða svipað form um-
semjist. Veigamikil ástæða fyrir
þeirri tilhögun kom bærilega fram
og vel í ljós í grein í Morgunblaðinu
25. nóv. í ár, undir fyrirsögninni
„Ekkert er þeim heilagt.“ Þar lýsir
höfundur þeim áhrifum sem við-
felldin, einarðleg og hvetjandi fram-
koma þáverandi prests á Þingvöll-
um hafði á hann sem ungan mann
og félaga hans, þess efnis að um-
gangast staðinn með tilhlýðilegri
háttprýði - eins og sómakæra fólki
bæri - því að þau væra stödd á virð-
ingarverðum og söguhelgum reit.
Og þessi tilmæli þannig sett fram,
að sjálfsagt þótti eftir þeim að fara.
Og árin liðu. Þijátíu áram síðai’
var sá hinn sami staddur á Þingvöll-
um með kollegum sínum, - kenn-
arahópi frá suðrænum sólskins-
ströndum Spánar - en ekkert
sólskin á Þingvöllum heldur hífandi
rok í öllu sínu veldi, svo að ýlfraði í
ufsum og ýldi í burstum kirkjunnar
og brakaði og brast í innviðum
hennar jafnt sem útviðum, er vind-
hviðurnar skullu á henni. Meðan
þetta gekk á úti, útlistaði og út-
skýrði innandyra sr. Heimir heitinn
Steinsson sögu og staðháttu alla á
svo meistaralegan og gagntakandi
hátt, að hinum suðrænu gestum
gleymist seint eða aldrei þessi stund
á landinu kalda. Áhrifin urðu svo yf-
irþyrmandi sterk, að þéir fluttu þau
með sér heim til síns sólbakaða
lands í formi nýs kennsluefnis.
í nefndri gi-ein er íhuganarverð
staðhæfing. Greinarhöfundur segist
ekki fara ótilneyddur í kirkju og því
sama, hvort prestvígður maður hafi
húsbóndavaldið á staðnum eða ekki,
ef hann bara standi í stykkinu. Samt
viðurkennir hann, að menn taki
meira mark á prestum en öðra fólki.
Þetta sé bara svona, þótt það sé ofar
hans skilningi. Óafvitandi tjáir við-
komandi áhrif kristinnar trúar, þeg-
ar andi Guðs verkar á umhverfið í
kring, hver svo sem boðunartækin
kunnu að vera. Það sem gildir er að
skynja áhrifavald Guðs og meðtaka
hans vilja. Þá hætta menn að ráfa
um á refilstigum lífsins og snúa til
síns heima og himnarnir enduróma
af gleðinnar söng, því að faðirinn
himneski fagnar hverju sínu týnda
barni, sem aftur snýr til föðm’hús-
anna.
Já, greinarhöfundi fannst reisn og
myndugleiki yfir Þingvöllum og lif-
andi mannlíf, hvers áhrif náðu langt
út fyrir landsteinana, þegar hann
heimsótti staðinn í hvínandi roki og
svarra. En nú skal breyting á verða,
því að kaldranaleg kólga stjórnsýsl-
unnar ætlar að neyta aflsmunar
eignarréttarins og bola burtu
gæsluliðum Guðs á jörð en eftir-
skilja staðinn í flatneskjulegu and-
leysi, trú og kirkju til tjóns og flest-
um kristnum þegnum landsins til
sárra leiðinda. Ekki kæmi mér á
óvart, þótt málsvöram niðurrifsafl-
anna hlægi nú hugur í brjósti. Þeir
fengju þá að minnsta kosti örlitlar
sárabætur á kristnitökuári og um
leið hafa framsæknir ráðamenn afl-
að sér kampakátra viðhlæjenda,
sem kynnu þeim kæra þökk fyrir
viðvikið.
SIGURPÁLL ÓSKARSSON,
Starengi 18, Reykjavík.
------------------
Ekki meir,
ekki meir
Frá Karli Th. Birgissyni:
ÉG ELTI ekki frekar ólar við at-
hugasemdir Hjörleifs Guttormsson-
ar og samhljóða skæting Kolbrúnar
Halldórsdóttur í DV vegna útvarps-
pistils míns.
I tveimur greinum hefur Hjörleif-
ur breytt dómi sínum um pistUinn úr
„ósannindavaðli" og „grófum árás-
um“ í til að gera saklausan „fóta-
skort“. Ef svo heldur áfram getur
þetta ekki endað öðravísi en svo, að
Hjörleifur fari að hrósa mér. Það
held ég hvorugur okkar vilji.
KARL TH. BIRGISSON
blaðamaður