Morgunblaðið - 31.12.2000, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 31.12.2000, Blaðsíða 14
14 B SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 2000 MORGUNBLAÐIÐ 1. verðiaun netfr@mköllun 2.-10. verðlaun Veldu íjölda skemmtilegra mynda um á ýmsum tungumálum a skrifaðu eigin texta^^sg frá Hanl sen'/nýiiu ári. Vinningar köliun (10x15) tiif, DC 3800 mmi kr. 1,650. eið til að gleðja vini ÍíftLÍ heimi sem er! ÁRAMÓTAKORTÁ imbl.is Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstrihreyfíngarinnar - græns framboðs Lykilatriði er jöfnuður i. Stærsta verkefnið tel ég vera að snúa vörn í sókn í þágu velferðar- kerfisins og treysta forsendur þess sem ég kýs að kalla samábyrgt vel- ferðarþjóðfélag. Þetta þýðir að verja velferðarkerfi á félagslegum grunni, sérstaklega í heilbrigðis- og menntamálum, fyrir einkavæðing- ar- og sérhyggjusjónarmiðum, sem óheft leiða yfir okkur mismunun, dýrara fyrirkomulag og bágborna þjónustu fyrir þá efnaminni eins og dæmin sanna. En það þarf einnig að taka til hendinni á fjöl- mörgum sviðum þar sem við ýmist höfum ekki náð fullnægjandi árangri eða okkur hef- ur miðað aftur á bak að undanförnu. Ójöfn- uður í launum, lífs- kjörum og aðstöðu hefur því miður aukist á Islandi að undan- förnu. Þar þarf að snúa til baka með tekjujafnandi skatt- kerfi og öflugri undir- stöðuþjónustu á félagslegum grunni. Gera þarf átak í að útrýma kynbundnum launamun og ekki síst þarf að huga að stöðu einstakra hópa eins og öryrkja, einstæðra foreldra og aldraðra. Alvarlegast er þó að afkoma mikils fjölda venju- legs launafólks er einnig óviðun- andi sökum hins lága tímakaups sem hér er greitt fyrir dagvinnu. Sérstakt forgangsverkefni aðila vinnumarkaðarins og stjórnvalda næstu árin þarf að felast í samstarfi um að rjúfa vítahring lágra dag: vinnulauna og langrar vinnuviku. í þeim efnum skerum við okkur úr í norrænum samanburði. Loks má nefna að í samræmi við breytta ald- urssamsetningu munu lífskjör vax- andi hóps aldraðra í samfélaginu skipta æ meira máli hvað varðar al- menna velmegun í landinu. I öðru lagi nefni ég sem eitt af stóru verkefnunum að móta áætlun um hvernig sjálfbærri þróun í at- vinnu- og samfélagsháttum verður komið hér á. Taka þarf umhverf- ismál í víðtækustu merkingu þess orðs mun fastari tökum en hingað til hefur verið gert á íslandi. Um- hverfismál þurfa að njóta meiri for- gangs og skipa veglegri sess í allri stefnumótun og ákvarðanatöku. Eitt brýnasta verkefnið er að móta sjálfbæra orkustefnu og hverfa frá blindri stóriðjustefnu sem ekkert eða sáralítið tillit hefur tekið til um- hverfislegra fórna. Verndun lítt snortinna víðerna og meðferð mála á hálendinu er afar mikilvægt verk- efni og nátengt hinu fyrra. í þriðja lagi, sem þó ætti e.t.v. að nefna fyrst, að standa vörð um full- veldi og sjálfstæði íslensku þjóðar- innar. Það þarf að gera á þann hátt að við íslendingar varðveitum okk- ar sjálfsákvörðunarrétt en tökum eftir sem áður fullan þátt í sam- vinnu þjóðanna, ræktum góð sam- bönd og eigum hagstæð samskipti við lönd og þjóðir nær og fjær. I fjórða lagi þarf að gera stórátak til að stöðva þá byggðaröskun sem geisað hefur í landinu og koma byggðaþróuninni í jafnvægi. Nú- verandi ástand er gríðarlega kostn- aðarsamt fyrir þjóðarbúið, bæði þau byggðarlög sem eru að tapa fólki en einnig hin sem taka við því. Byggðaröskunin er ávísun á van- nýttar fjárfestingar, sóun fjármuna og mikinn fórnarkostnað einstak- linga og fjölskyldna ásamt margs- konar neikvæðum félagslegum og menningarlegum þáttum. Það er því leitun að þarfara verkefni og betri fjárfestingarkosti en þeim að hefta byggðaröskunina og hægt að ná þar árangri eins og t.d. aðgerðir Skota.sýna. I fimmta lagi þarf íslenskt sam- félag að þróast þannig að það hafi aðdráttarafl fyrir ungt fólk. Okkur þarf að takast að nýta þá krafta sem í okkar mannauði býr, rækta hann áfram og tryggja eins og kost- ur er að ungt og vel menntað fólk sem hefur sótt sér viðbótarnán er- lendis snúi heim að námi loknu og vilji setjast hér að. I sjötta lagi vil ég, í þeirri trú minni og von að málefni mannkyns- ins séu þrátt fyrir allt að þróast í rétta átt, sjá næstu öld verða öld jafnréttis, lýðræðis og mannréttinda um heim allan. Við eigum að sjálfsögðu að hafa metnað til að vera þar í fararbroddi. Við skulum byrja á því að taka til í eigin garði, jafna lífskjör, útrýma kynbundnum launa- mun og kynjamisrétti og treysta stöðu mannréttinda í löggjöf og stjórnarfari, svo nokkuð sé nefnt. Loks blasir við að eitt af stórum við- fangsefnum okkar á næstu árum verða málefni sívaxandi fjölda innflytjenda. íslenskt sam- félag er á skömmum tíma að breyt- ast úr því að vera tiltölulega eins- leitt yfir í að verða blandað, þar sem einstaklingar og hópar af öðru þjóðerni gerast æ meira áberandi. Gífurlega mikið er í húfi að vel tak- ist til með slíkar breytingar og til- koma fjölmenningarlegs samfélags verði okkur til góðs. Við þurfum að virkja þá jákvæðu krafta sem í slíku eru fólgnir til aukinnar fjöl- breytni í menningarmálum og í samfélaginu almennt en um leið vanda okkur við að sneiða hjá þeim hættum sem slíkum breytingum geta verið samfara. 2. Sú hætta er að sjálfsögðu alltaf fyrir hendi að þjóðir glati sjálfstæði sínu í stjórnmálalegu, efnahagslegu og menningarlegu tilliti. Þetta eru að sönnu afstæð hugtök og verða að skoðast í ljósi breyttra tíma og að- stæðna hverju sinni. Áhyggjur mín- ar beinast ekki síst að því að ráða- menn þjóðarinnar kunni á næstu árum eða áratugum að bresta sjálfstraust til að trúa á framtíð Is- lands sem sjálfstæðs ríkis. Glatist stjórnmálalegt sjálfstæði eða skerðist verulega þá veikist einnig hið efnahagslega sjálfstæði eða sá grundvöllur sem við höfum til að tryggja velferð okkar og velmegun með sjálfstæðri hagsmunagæslu og ákvarðanatöku. Einnig sé ég þá hættu steðja að tilveru okkar sem sjálfstæðrar þjóðar í landinu sem slíku, og ekki síður að íslenskri tungu og menn- ingu, að áframhaldandi byggða- röskun slíti rætur þjóðarinnar við landið, sögu og arfleifð einstakra byggða ogjafnvel heilla landshluta. Eins og áður sagði á það að vera eitt af forgangsverkefnum okkar á fyrstu áratugum 21. aldarinnar að snúa vörn í sókn í byggðamálum, ekki aðeins af efnahagslegum og byggðapólitískum ástæðum heldur einnig menningarlegum. Með hverri byggð sem leggst af glatast mikil sagnahefð, upplýsingar úr at- vinnusögu, byggðasögu, þekkingu á staðháttum og örnefnum o.s.frv. Loks má segja að í háþróaðri tækni, upplýsingastreymi og hraða nútímans séu hvorttveggja í senn fólgnir stórkostlegir möguleikar og hættur. Mikið er rætt um hina svo- nefndu hnattvæðingu nú um stund- ir og hún á sér einnig menningar- legar víddir. Miklu flóði staðlaðrar fjöldaframleiðslu er dreift um alla heimsbyggðina í formi alþjóðlegra sjónvarpsrása, kvikmynda og fjöldaframleiðslu á fleira efni, svo sem leikföngum og tölvuleikjum. Slík framleiðsla er óðum að breyt- ast frá því að vera að einhverju leyti staðbundin og eiga sér skír- skotun í sögu, menningu, þjóðararfi og atvinnuháttum viðkomandi lands eða þjóðar yfir í að verða fjöldaframleiðslu-múgsefjunariðn- aður. Hver kannast ekki við nýj- ustu afurðirnar eins og Pokemon eða Pocahontas? Um er að ræða milljarðaiðnað búinn til úr litlu efni á grundvelli meiri og minni gervi- þarfa í smiðjum alþjóðafyrirtækja. Vænlegasta leiðin til að standa vörð um sjálfstæði Islands, íslenska tungu og menningu í umróti sam- tímans er auðvitað að hér sé mann- vænlegt velmegunar- og menning- arþjóðfélag í fremstu röð. Við þurfum að leggja rækt við sögu okkar, menningu og tungu, vökva og næra ræturnar sem binda þjóð- ina saman og við arfleifð sína. Á tímum hnattvæðingar skapast einnig mikil eftirspurn eftir hinu staðbundna. „Öll menning er í eðli sínu staðbundin" sagði Claes And- ersson, fyrrverandi menningar- málaráðherra Finna, á ráðstefnu Norðurlandaráðs um menningar- mál í Osló fyrir nokkrum árum. 3. Mér er efst í huga þegar 20. öldin kveður hversu hún hefur, í heildina tekið, verið íslensku þjóðinni hag- stæð. Á þessari öld hafa íslending- ar ekki aðeins brotist frá því að vera ein af fátækustu þjóðum Evr- ópu til þess að verða eitt mesta vel- megunarsamfélag veraldarinnar. Við höfum einnig öðlast fullveldi og sjálfstæði og við höfum í verki sýnt hvers virði það sjálfstæði er. Við höfum virkjað sjálfstæði okkar sem auðlind í gegnum ákvarðanir sem miklu hafa varðað um velmegun og framtíð þjóðarinnar. Útfærsla land- helginnar og uppbygging íslenskra atvinnuvega, ekki síst á þeim grunni, eru þar gott dæmi. ísland er oft nefnt sem sönnun þess að sjálfstæðar smáþjóðir geta skipt máli. Þær geta bæði búið vel að sínu en einnig lagt sitt af mörkum í þágu alþjóðasamfélagsins. Einnig kemur upp í hugann þakklæti til allra þeirra sem luku sínu dagsverki á 20. öldinni eða eru í þann veginn að gera það. Kynslóð- anna sem hafa gert Island að því sem það er í dag. Ekki síst er ástæða til að þakka aldamótakyn- slóðinni síðustu sem full af bjart- sýni og eldmóði lyfti hverju Grett- istakinu á fætur öðru við erfiðar aðstæður. Rétt eins og fyrir hundr- að árum eru framundan stór og krefjandi viðfangsefni, bæði fyrir okkur Islendinga sem þjóð og fyrir mannkynið allt. Hæst ber þar um- hverfismálin í víðtækri merkingu þess orðs og það mikla verkefni að koma böndum á kröfur nútímans um aukin efnahagsleg gæði og vel- megun til að forða stórslysum og eyðileggingu á vistkerfi jarðarinnar og leggja grunn að sjálfbærri þró- un. Lykilatriði í því sambandi er jöfnuður. Um miðja næstu öld þarf jörðin að fæða 10 milljarða eða svo og það er einfaldlega óleysanlegt nema skipta jafnar. Við aldamótin geta íslendingar að flestu leyti litið bjartsýnum aug- um fram á veginn. Við höfum fengið til búsetu og varðveislu stórkost- legt land og mikla möguleika. Við höfum allar forsendur til að þróa áfram, byggja upp og efla farsælt, friðsælt og stöðugt velferðarsam- félag þar sem gott er að búa. Ég vil nota tækifærið og óska les- endum gleðilegs nýs árs og þakka þeim fyrir hönd Vinstrihreyfingar- innar - græns framboðs fyrir sam- fylgdina á árinu sem er að líða. Vinstrihreyfingin - grænt framboð er sjálf aldamótabarn. Hún varð til og steig sín fyrstu skref á öldinni sem er að kveðja og horfir full bjartsýni fram mót þeirri nýju. Við erum þakklát fyrir stuðning og meðbyr sem við höfum fundið með þjóðinni og vonumst eftir langri og góðri samfylgd á komandi árum. Sigfússon
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.