Morgunblaðið - 31.12.2000, Blaðsíða 40

Morgunblaðið - 31.12.2000, Blaðsíða 40
40 B SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 2000 MORGUNBLAÐIÐ við ríkisstyrktan sjávarútveg í ESB- löndum gefur ekki tilefni til nýrra út- gjalda. Aftur á móti er mjög brýnt fyrir framþróun sjávarútvegsins að eyða þeirri óvissu sem ríkt hefur undanfarin ár og skaðað hefur stöðu greinarinnar. Sjávarútvegurinn, út- gerð og fiskvinnsla hefur staðið und- ir stærstum hluta gjaldeyristekna þjóðarinnar alla tuttugustu öldina. Sem betur fer hefur atvinnulífið orð- ið fjölbreyttara á síðustu áratugum. Nú er svo komið að fleiri atvinnu- greinar skipta orðið miklu í gjaldeyr- isöfluninni. Vaxtarbroddar felast víða og upplýsinga- og hátæknibylt- ingin gefur okkur möguleika á að takast á við ný verkefni. Islensk sjávarútvegs- og markaðsfyrirtæki hafa stóreflt starfsemi sína víða er- lendis. Erfitt ár er að baki í íslensk- um sjávarútvegi. Það sem fær mann -til þess að vera hóflega bjartsýnn á framhaldið er sá kraftur og sú út- sjónarsemi sem einkennt hefur þessa undirstöðugrein í þjóðarbú- skapnum. Að endingu óska ég landsmönnum öllum árs og friðar. Haukur Þór Hauks- son, formaður Samtaka verslun- arinnar - FIS Bryddað upp á nýj- ungum til fyrir- myndar fyrir aðra ÞEGAR á heildina er litið hefur árið 2000 reynst íslendingum afar far- sælt. Aundanfómum árum hefur tek- ist að stórauka kaupmátt almennings ásamt því að viðhalda stöðugleika en þegar litið er til fortíðar sést vel að slík velgengni er langt frá því að vera sjálfsögð í þjóðfélagi okkar. Vonandi tekst að viðhalda þessum stöðugleika en til þess að það verði unnt, þurfa all- ir á þjóðarskútunni að leggjast á eitt, atvinnurekendur, launafólk og stjóm- völd. Eftir mikla kaupmáttaraukningu á undanfómum ámm, hófst sú lota kjarasamninga sem enn sér ekki fyrir endann á. Ljóst er að þessi lota getur skipt sköpum um hvort takast megi að varðveita þann árangur sem náðst hefur og ryðja braut til áframhaldandi hagsæld- ar. Samtök verslunarinn- ar era stolt af því að hafa gefið tóninn í þessari lotu með því að vera fyrst samtaka vinnuveit- enda til að undirrita kjarasamning við laun- þega en það var gert 23. janúar sl. I samningn- um, sem gerður var við Verzlunarmannafélag Reykjavíkur og Lands- samband íslenzkra verzlunarmanna, var samið um veralegar kjarabætur jafn- framt því sem leitast var við að við- halda stöðugleika. Þá var bryddað upp á ýmsum nýjungum sem búast má við að aðrir viðsemjendur í þjóð- félaginu taki sér til fyrirmyndar. Helstu nýmælin felast í svonefndum markaðslaunasamningum, auknu frjálsræði á vinnumarkaði og um leið aukið svigrúm fyrirtækja til sérsamn- inga við starfsfólk. Með samningnum fjölgar þeim möguleikum sem fyrir- tæki hafa til að umbuna starfsfólki og auka framleiðni. Eftir því sem best verður séð, hafa samningamir reynst vel fram að þessu og þjóna því mark- miði að bæta kaupmátt og starfs- ánægju starfsfólksins og auka fram- leiðni og hagnað fyrirtækjanna. Ekki 'íerður annað séð en samningurinn hafi einnig þjónað því markmiði að slá á þenslu enda samið um að hluta ávinnings yrði varið til sparnaðar með framlögum í séreignasjóð. Eftir því sem þjóðfélagið verður fjölbreyttara og íslenskt atvinnulíf eykur þátttöku sína á alþjóðlegum samkeppnismarkaði, kemur mikil- vægi góðrar menntunar betur í ljós. Samtök verslunarinnar hafa mikinn metnað á þessu sviði og með góðum stuðningi viðsemjenda sinna lagt áherslu á að auka endurmenntun inn- an verslunarinnar en samkvæmt ný- gerðum kjarasamningi var hluta ávinnings varið til endurmenntunar starfsfólks Ný samkeppnislög sem tóku gildi í lok ársins era skref í rétta átt og aug- Ijós réttarbót og munu vonandi verða til þess að efla og styrkja samkeppni og sanngjama viðskiptahætti. Með lögunum er skerpt á samkeppnis- reglum og heimildir yfirvalda rýmk- aðar til muna við að banna starfsað- ferðir á markaði sem geta haft samkeppnishamlandi áhrif í för með sér. Það er mikið hagsmunamál fyrir þjóðina að tryggja virka samkeppni á öllum sviðum til að afl framkvöðla verði sem víðast leyst úr læðingi. A markaðnum sjálfum er mikilvægt að enginn geti í krafti stærðar sinnar eða styrks kúgað aðra, en til þess að svo megi vera þurfum við leikreglur. Þessar leikreglur, öðra nafni sam- keppnislög, þurfa að fela í sér tæki eða vald sem getur gripið inn í mark- aðinn þegar hann starfar ekki sam- kvæmt þeim markmiðum sem ríkis- valdið hefur sett í formi sam- keppnislaga. Samtök verslunarinnar telja það eitt brýnasta hlutverk stjómvalda að gera íslendingum kleift að eiga hindrunarlaus viðskipti við sem flest- ar þjóðir og verður því markmiði best náð með tollalækkunum og fríversl- un. Astæða er til að fagna sérstaklega þeiiTÍ viðleitni íslenskra stjórnvalda innan EFTA við að ná fríverslunar- samningum við ríki utan Evrópska efnahagssvæðisins. Stefnt er að frí- verslunarsamningi við Kanadamenn en Ijóst er að slíkur samningur yrði stórsigur fyrir íslenska viðskipta- hagsmuni, innflytjendur jafntsem út- flytjendur. Þá standa viðræður yfir við fleiri ríki og er vonandi að þær beri ríkulegan ávöxt. Ferðamannaverslun er stór hluti ferðaþjónustunnar og fer sífellt vax- andi. Erlendir ferðamenn hafa aldrei verið fleiri hérlendis en í ár og nær allir þeirra eiga hér viðskipti af ein- hverju tagi. Ohætt er því að fullyrða að ferðamannaverslunin sé ein mik- ilvægasta grein hinnar ört vaxandi ferðaþjónustu hérlendis. Möguleikar okkar Islendinga og hagsæld í framtíðinni byggjast á ólik- um þáttum, einn þeirra er skilvirkt og öflugt atvinnulíf annar þáttur er skil- virkni ríkisvaldins og skilgreining okkar á hlutverki þess. Gríðarleg um- svif ríkisvaldsins og skortur á skilgreindu hlutverki þess stendur okkur nú helst fyrir þrifum. Er ekki líklegt að harðvítugar kjara- deilur og umfram- eyðsla opinberra aðila séu rnerki þess að rík- isvaldið ráði ekki leng- ur við umfangsmiklar atvinnugreinar sem það hefur tekið að sér en era í raun mun bet- ur komnar í höndum annarra? Við upphaf 20. aldar- innar stóðu Islendingar á krossgötum, þá brýndu skáld og at; hafhamenn þjóðina til sjálfstæðis. I dag stöndum við einnig á krossgöt- um. Sagt er að erfiðara sé að gæta fengins fjár en afla þess, kannski á það einnig við um sjálfstæðið, nú þurfum við að ákvarða hvemig við gætum sjálfstæðisins. Við þurfum að ákvarða með hvaða hætti við eigum samskipti og viðskipti við aðrar þjóð- ir.Við þurfum að gæta stórbrotinnar náttúra Iandsins og menningarverð- mæta sem skila þarf til uppvaxandi kynslóðar. „Hver þjóð, sem í gæfu og gengi vill búa, á guð sinn og land sitt skal trúa.“ Þessa hendingu úr kvæðinu Alda- mót eftir Einar Benediktsson er ágætt að rifja upp nú þegar við hug- um að okkar dýrasta arfi. Magnús Oddsson ferðamálastjóri Markviss vinnu- brögð skila ár- angri ÞEGAR þeir, sem starfa við ferða- þjónustu líta yfir árið sem er að líða og freista þess að meta árangurinn verður niðurstaðan mismunandi eft- ir fyrirtækjum, landshlutum og fleiru. Þegar árangur heildarinnar er skoðaður er ljóst að umsvifin verða mun mehn en áður á einu ári, en vís- bendingar eru hins vegar um að arð- semin í heild sé ekki í samræmi við væntingar Erlendir gestir sem sækja okkur heim í ár verða yfir 40.000 fleiri en í fyrra eða um 300.000. Það sýnir enn skýrar hve umsvifin hafa aukist á undanförnum misser- um að erlendir gestir á þessu ári verða um 50% fleiri en fyrir þrem ár- um, árið 1997, þegar þeir voraum 200.000. Gjaldeyristekjur af þessum gestum stefna í að verða rúmlega 30 milljarðar á árinu eða um 2,5 milljörðum meiri en í fyrra. Þá hefur gistinóttum Islendinga á ferð um landið fjölgað mikið á undanförnum árum eða um 21% á milli áranna 1996 og 1999. Hlutdeild ferðaþjón- ustu í vergri landsfram- leiðslu hefur aukist úr 4,0% árið 1996 í 4,5% árið 1999 og á þessu tímabili hefur vöxtur greinarinnar veriðll% um- fram almennan vöxt efnahagsstarf- seminnar í heild. Þessi árangur er engan veginn sjálfsagður og því síður sjálfgefinn til framtíðar. Á stundum heyrist að við höfum verið heppin og minnir það á umræð- ur um heppna veiðimenn sem lentu óvænt í laxagöngu eða hittu á síld- artorfu. En árangur í ferðaþjónustu á lítið skylt við heppni. Að baki þessum árangri liggur gíf- urleg vinna fjölmargra aðila í sam- ræmi við þá heildarstefnumótun sem opinberir aðilar og atvinnugreinin unnu í sameiningu og kynntu árið 1996 og hafa síðan í aðalatriðum unn- ið að. Ýmsum markmiðum hennar hefur í reynd verið náð fyrr en gert var ráð fyrir sem þýðir breyttar forsendur fyrir áframhaldandi vinnu og upp- byggingu. Gert var ráð fyrir að á tímabilinu 1996-2000 myndi erlendum gestum fjölga um nálægt 34%, en reyndin verður rtfrnlega 50%. Hliðstæð frávik era varðandi gjaldeyristekjur og ársverk. Það markmið sem setti var og hef- ur náðst og skiptir líklega í heild hvað mestu er aukin hlutdeild ferða- þjónustu utan hánnatíma á þessum árum. Á árinu hafa fjölmörg ný verkefni verið unnin til frekari styrkingar. Nú á haustdögum innleiddi sam- gönguráðherra samræmt gæða- flokkunarkerfi gististaða sem miklar vonir era bundnar. Þá lét ráðherra vinna úttekt og til- lögugerð varðandi uppbyggingu annars vegar heilsutengdrar ferða- þjónustu og hins vegar menningar- tengdrar ferðaþjónustu. Stöðugt er þannig rennt fjöl- breyttari og fleiri stoðum undir upp- byggingu ferðaþjónustu til framtíð- ar. Þessa sér einnig stað í fjárlögum árins 2001, þar sem áhersla er lögð á að styrkja ýmsa grunnþætti til efl- ingar menningartengdri ferðaþjón- ustu með auknum framlögum til safna, uppbyggingar gamalla húsa og til viðhalds og varðveislu ýmissa annarra menningarminja. Sýnileg, aðgengileg og varanleg menningarverðmæti era forsenda þess að menning og saga verði virkj- uð enn frekar en nú er í þessum til- gangi. Á árinu varð mikil umræða um ör- yggismál ferðamanna. I kjölfar þess lét samgönguráð- herra vinna úttekt á þessum mála- flokki og nú er að störfum nefnd til að gera tillögur til úrbóta. Þá var á árinu aukin áhersla lögð á kannanir og rannsóknir í ferðaþjón- ustu, auknu fjármagni var veitt til upplýsingamiðstöðva og upplýsinga- þátturinn styrktur í heild og stór- auknar framkvæmdir til úrbóta á fjölsóttum ferðamannastöðum. 50% fleiri erlendir gestir, rúmlega 20% aukning innlenda markaðarins og átta milljarða meiri gjaldeyris- tekjur en árið 1997 þ.e. á aðeins 36 mánaða tímabili auk stóraukins væg- is í landsframleiðslu þjóðarinnar hljóta að auka trú okkar á því að leið- irnar sem valdar hafa verið í sam- vinnu opinberra aðila, fyrirtækja og einstaklinga í greininni séu réttar og hin faglega vinna að settum mark- miðum sé í réttum farvegi. Nauðsyn auk- innar arðsemi Þrátt fyrir stóraukin umsvif á öll- um sviðum í ferða- þjónustunni og aukið vægi hennar í þjóð- arbúskapnum þá hef- ur afkoma greinarinn- ar í heild ekki verið ásættanleg á síðustu misseram. Kunnir era ýmsir utanaðkomandi þætt- ir sem hafa alltaf áhrif á afkomu ferðaþjón- ustu í heiminum þar sem eldsneytisverð ber hæst. Þá hefur þróun gengismála verið greininni að ýmsu leyti óhagstæð á árinu. Við þessu hefur þó verið bragðist hér m.a. með aukinni áherslu og ár- angri á þeim mörkuðum þar sem gengisþróun hefur verið okkur hag- stæð. En við getum ekki tryggt okkar samkeppnishæfni til framtíðar nema arðsemi fyrirtækjanna sé næg til uppbyggingar og vöruþróunar. Stjórnvöld þurfa stöðugt að skoða alla þætti sem að þeim snúa í rekstr- aramhverfi ferðaþjónustunnar, enda þeirra hagsmunir að hún sé sam- keppnishæf. Á vegum samgöngu- ráðuneytisins var á árinu unnið að skoðun alls rekstraramhverfisins, tillögur unnar og stjómvöld gerðu breytingar á ýmsum þáttum um- hverfisins. Meðal breytinga má nefna lækkun á vörugjöldum bílaleigubfla og vél- sleða, hækkun endurgreiðsluhlut- falls virðisaukaskatts veitingahúsa, breytingar á virðisaukskattsreglum vegna hópferðabfla og loks almenn lækkun fasteignagjalda á lands- byggðinni.sem eðlilega bætir rekstr- arskilyrði ferðaþjónustu. Þrátt fyrir allar aðgerðir stjórn- valda þá verður ábyrgðin á því að gæði vörannar og að rekstur fyrir- tækjanna sé samkeppnishæfur aldr- ei lögð á ríkisvaldið. Fyrirtækin þurfa að bera rekstr- arlegan árangur sinn saman við sam- keppnisfyrirtækin í samkeppnis- löndunum. Á þessum vettvangi hefur áður verið gerð að umræðuefni hin smáa sölueining, ísland, og rætt um nauð- syn þess að hér myndist stærri ein- ingar, sem rekstrarlega era sam- keppnisfærari í alþjóðlegum viðskiptum. í vaxandi samkeppni hlýtur að verða tilhneiging til frekari sam- vinnu sem leiði til enn sterkari ein- inga. Þetta er þróunin í öðram at- vinnugreinum á íslandi og um allan heim. Auðvitað verða alltaf til framherj- ar, eins og þeir sem með hugmynd- um sínum og áræðni lögðu granninn að íslenskri ferðaþjónustu. Því verður alltaf til og á að vera ákveðinn fjöldi einherjafyrirtækja, Magnús Oddsson ef svo má að orði komast því það era þeir oftar en ekki sem koma með nýj- ar hugmyndir að vöra og þjónustu. Milljónum boðið heim Árið 2000 hefur verið ár mikilla kynninga erlendis og einnig innan- lands. Við hina hefðbundnu en stórauknu landkynningu og markaðsstarfsemi fyrirtækja í ferðaþjónustu og opin- berra aðila bættust nú þrjú tíma- bundin verkefni sem öll sköpuðu mikla umræðu og umfjöllun um land ogþjóð. Það er skoðun mín að íslensk ferðaþjónusta og þar með þjóðin öll eigi eftir að njóta nokkuð lengi áhrif- anna af starfi þeirra sem unnu að landafundaverkefninu, Reykjavík menningarborg Evrópu og kristni- hátíð. Þessi tímabundna viðbót við land- kynningarstarf okkar hefur enn frekar en áður komið landinu og þjóðinni á framfæri erlendis og kynnt landið, menningu og sögu þjóðarinnar fyrir okkur sjálfum. Segja má að búið sé að senda út boðskort til milljóna að að sækja ís- land heim á næstu áram. Þegar við bjóðum heim gestum þá verðum við að tryggja að við séum reiðubúin að taka vel á móti þeim. Miðað við þær forsendur sem okk- ur eru nú kunnar verður að gera ráð fyrir þvi að um 1,5 milljónir gesta muni þiggja heimboðið á næstu 48 mánuðum og skapa um 150 milljarða í gjaldeyristekjur á sama tíma. Nú má enginn skilja þetta sem svo að þetta muni gerast af sjálfu sér. Þetta krefst viðvarandi markaðs- starfs og stóraukins upplýsinga- streymis en forsendur era allar til þess. Utsending boðskorta leggur á okkur skyldur heima fyrir. Nauðsynlegt er á næstu misserum að beina athyglinni mun meir en fyrr að móttökuþættinum í kjölfar auk- innar áherslu á alla kynningu. Tryggja verður þá upplifun og gæði sem kynnt hefur verið. Því hófst á árinu skoðun opinberra aðila og greinarinnar á þeim þáttum sem hugsanlega gætu orðið flösku- hálsar á næstu misseram varðandi það að tryggja að við gætum tekið á móti þeim gestum sem við höfum í reynd sent boðskort til ogí samræmi við það sem í boðskortinu segir. Era allir grunnþættir, samgöngu- kerfið, gisting, afþreying, nægt og fagmenntað vinnuafl o.fl. í stakk búnir bæði hvað snertir magn og gæði til að taka á móti 1,5 milljónum erlendra gesta og auknum fjölda inn- lendra á næstu 48 mánuðum? Hér er i reynd allt í húfi, þar sem fáir munu þiggja boðið nema einu sinni og ekki bera gestgjöfunum góða sögu ef boðið er misheppnað að mati gestanna. Þessi skoðun og úrvinnsla hennar er að mínu mati eitt stærsta sameig- inlega verkefni opinberra aðila og greinarinnar á næstunni til að tryggja samkeppnishæfni okkar til framtíðar. Við verðum að vera reiðubúin að axla ábyrgð gestgjafans og standa undir þeim væntingum sem við höf- um vakið. Steinn Logi Björnsson, formaður Samtaka ferðaþjónustunnar Mikið hags- munamál að ferða- þjónustan fái eðli- leg starfs- skilyrði NU ER senn lokið þessu síðasta ári áratugarins og aldarinnar. Hvað ferðaþjónustuna varðar hef- ur þetta ár verið enn eitt metárið í fjölda erlendra og íslenskra ferða-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.