Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1924, Page 7

7
sænskum staðanöfnum. Þetta -lase veit enginn hvað merkir og eru
til margar skýríngar á því; lengstum hafa menn haldið, að orðið
merkti »engi». íslensku nöfnin — þau eru fáein — skýrast eðli-
legast með því, að þau sjeu samsett með -leysa (af laus) er merkir
skort (Skyrleysa, Eldleysa, Kostleysa, Vatnsleysa, Veiðileysa). Þetta
verður að fullri vissu, þegar þess er gætt, að -lose (*loysa) aldrei
kemur fyrir í norskum staðanöfnum í annari merkíngu en þessari;
aldrei finst þar svo jeg viti neitt er bendi á merkinguna »engi«,
0. Rygh þekkir hana ekki, Jeg er þvi í engum vafa um, að skýr-
íng höf. verður að falla og hverfa úr sögunni. Höf. heldur jafnvel,
að Sauðlausdalur komi af sauðlausa = sauð-engi (hagi). Það hefði
þó að minsta kosti orðið að hljóða sauðlausu-, u-ið tæplega felt
úr hjer, ekki fremur en t. d. í Vatnsleysu-strönd).
Þar sem höf. í skýríngu sinni á Kúskerpi — sem er vand-
skýrt — vísar til norsks orðs »skarv« og sænsks »shárv« (á víst
að vera skárv), sýnir þetta aftur málfræðisbrest höf.; til orða með
v í norsku og sænsku verða að svara orð með f (v) í íslensku;
til »skarv« verður að svara »skarfur«, en um orð með p getur ekki
verið að ræða. Skarpur er á no. og sæ. skarp. Skarv og skárv
skýra því ekki -skerpi með nokkru móti. Nokkuð likt er um tilgátu
höf. (s. 78), að vandræðanafnið Fjelogsstaðir (ritað með ýmsu móti,
en ætíð með f í upphafi) sje »framburðarafbökun úr Vélaugs-*. Eru
nokkur önnur dæmi til þess, að v í upphafi orðs hafi orðið f? Jeg
minnist ekki þess, og ef ekki er svo, er tilgátan verri en engin.
Það er brot á allri skynsemismeðferð nafna að leggja það til að
skrifa nafnið með v í stað f; og undarlegt, að maður, sem annars —
og, með rjettu — leggur svo mikið upp úr rithætti i eldri heimild-
um skuli dirfast að umskapa nafnið, þótt erfitt sje að komast fyrir,
hvað það eiginlega er. Það vissa er, að það hefst með f.
Ekki skil jeg, hvaðan höf. kemur sú hugsun, að Sírekr sje f.
Siðríkr (s. 80); slíkt nafn þekkist ekki. Fremur væri það fyrir
Sigríkr (-rekr), eins og Lind segir.
Einnkennileg hugsun og skýríng er það sem kemur fyrir eitt-
hvað tvisvar sinnum, að forsetníng (á) hafi orðið að fyrstu samstöfu
í bæjarnafni. S. 73 skýrir höf. Háleggsstaði sem líka finnist skrifað
Alegs eða Alögs- (þetta rángt f. -logs), sbr. mína ritgjörð s. 441;
aðrar myndir flnnast og. Höf. þykir nú líklegt, að upphaflega heit-
ið hafi verið »á Leggsstöðum«. Samskonar er skýringin á Ásunn-
arstaðir (s. 95); nafnið er skrifað (sbr. höf.) Asunna-, Asonnar-, Asun(n)-
ar- og getur höf. þess, að hjer geti verið kvennmannsnafnið Ásunn,
sem annars sje óþekt. (Þessa hafði jeg og getið til). »Fremur«, segir
I