Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1929, Side 3

3
frá sökum, né hvenær þetta var. — Þorkell kemur við bréf 1544,
orðinn þá fulltíða (Dipl. Isl. XI., nr. 263).
í Alþingisbókum íslands (Sögurit IX.) eru nú birtir ýmsir dómar
og aðrir gjörningar á Kópavogs-þingstað, frá síðari hluta 16. aldar.
Skulu hér nefndir tveir:
Árið 1578, 5. júlí, batt Þórður lögmaður Guðmundsson með sex
manna dómi á Kópavogs-þingi fagran endi á ófögur málaferli, hin
illræmdu Hvassafellsmál. Þau feðgin Bjarni Ólason og Randíður
dóttir hans í Hvassafelli höfðu verið borin því illmæli, að hafa haft
líkamlegt samræði. Bæði sóru þau tylftareið fyrir og hann þó tvenn-
an, heima í héraði og á Alþingi. Hálf jörðin Arndísarstaðir í Bárð-
ardal hafði þó verið dæmd á alþingi 1574 í umsjá konungsvaldsins
til halds og meðferðar, unz lögarfi tilgreindrar jarðar, séra Teitur
Helgason á Reynivöllum, sonarsonur Randíðar, »kiæmi nockurri
bivijsijngu at, hvort þetta ádurgreindt obotamál mundi satt reinast
edur ecki«. Nú voru lögð fram 3 bréf, þrennir vitnisburðir um tylft-
areiða feðginanna og skýringar á því, hversu þetta ógeðslega mál
reis, af hatri og álygum ómerkilegs manns, og enn fremur á þvi,
hversu hinir alræmdu presta-vitnisburðir frá 15. og 22. júní 1481
(Dipl. Isl. VI., nr. 342 og 343) urðu til. — Bjarni »sagdest hafa verit
inni svelltur j ij edur iij mánudi og fiotradur þar inni j kirkiugard-
inum, til þess ad hann skylldi kennast þann glæp, hvad ec yilldi ecki.
Enn á skijrdag var ec leiddur j kirkiu af prestum oc Diáknum herra
Ólafs,1) at leysast til kirkiu sem adrer sakamenn. Hafdi ec þa feingit
iij ongvit; sogdu þeir þá, at ec hefdi kenst vm dotter mijna Randijdi.«
— Eftir þessum þrem vitnisburðum, er nú voru lagðir tram á þing-
inu í Kópavogi, dæmdu þeir Þórður lögmaður og meðdómsmenn
hans »jordena alla Arndijsarstaði æfinliga eign optnefnds Sijra Teits
Helgasonar, þar til og so leingi, at 0nnur sterkari skiol kunni edur
megi finnast, þau sem þessum Brefum hrindi«.2)
Þetta var annar dómurinn, er hjer skyldi getið. En hinn var
dauðadómur yfir þýzkum manni, er Hinrik Kules hét. Var sá dómur
kveðinn upp af sex mönnum, og samþyktur af Þórði lögmanni, 23.
febr. 1582 »á almennilegu þriggja hreppa þingi« í Kópavogi. Þessi
Hinrik Kules hafði vegið íslenzkan mann, Bjarna Eiríksson, á Bessa-
stöðum sjálfa jólanóttina og ekki lýst víginu að lögum, svo það var
dæmt morð og níðingsverk.3) En því er þessa dóms minnst hér, að
') Ólafs byskups Rögnvaldssonar á Hólum.
2) Sbr. Alþb. ísl. I., 362-66.
a) Sbr. Alþb. ísl. II., (7-)8-9.
1*