Fylkir - 01.01.1919, Blaðsíða 18

lð
FÝLKIR.
c) Kolefnið í sverði er alt að 50%, en í kolum frá 60 til 95%. f’etta
efni, þó svart á lit, er eitt hið nytsamasta allra frumefna; það er
máttviður jurtaríkisins og dyraríkisins (vaxtaríkisins), heldur þein1
uppi með hjálp köfnunarefnisins (nitrogen), sýruefnis (oxygen) og
vætkis (hydrógen), rétt eins og tinnuefni (silicium), auk kalkefnis
(calcium) og ýmsra annara málma, er aðalmáttviður steinaríkisins.
heldur því uppi með aðstoð aluminiums, sodiums og annar3
efna. Úr kolefni má vinna mjög marga nytsama hluti. Sameinað
calcium fyrir rafeldi (elfiri) gefur það calcium-carbit, sem me^
vatni gefur lýsiloftið acetylin, sem nota má í staðinn fyrir gas, þ°
enn hættulegra sé, vegna sprenginga hættu. Þetta samband (CaQ
getur gefið ótal sambönd af sér. Úr kolefni vinna menn hina
svo nefndu anilin liti.
Arsenik held eg finnist hér í jörð víða. Sambönd þess við le*r»
eru grænleit, heldur linari en kopar carbonat (malakit). Er gagn-
legt í blöndun til að eyða illyrmi og er einnig notað til laekn-
inga.
Hvers virði þessi og önnur efni steinaríkisins hér á landi verða
íbúum þess, fer auðvitað eftir því, hvort þeir nota þau vel, eða
ekki. Fyrsta sporið til að nota þau eins vel og má,'er auðvita^
það, að byggja afl-stöðvar og verksmiðjur við hentugustu fossa
landsins, eða vatnsföll. En til þess, að kostnaðurinn verði ekk'
alþýðu ókleyfur, ekki yfir 30 til 40 krónur á ári, á nef>
þá er nauðsynlegt, að geta bygt þessar stöðvar og verksmiðjnr;
sem mest úr innlendum efnum og til þess verður maður ekk'
aðeins að þekkja steina og lertegundir landsins, meira en a^
nafninu einu, heldur að kunna að vinna úr þeim og nota Þ3^'
F*etta ætti hver lifandi maður að sjá, ekki sízt lærðu mennirnib
sem ísland er svo auðugt og hróðugt af. En alt til þessa hef,r
hvorki þing né þjóð komið upp, eða lagt fé fram, til að koma
upp lærðum stéinafræðingum eða fullkomnum steina-söfnum. Pað
lengsta, sem menn hafa komist í þá átt, er að gefa út landafrseð'