Óðinn - 01.01.1920, Blaðsíða 38

38
ÓÐINN
komst í þær skuldir er hann ekki gat losað sig
við allan þann tíma (um 20 ár), sem hann bjó á
Búlandsnesi. Annað, sem studdi að því að efna-
hagurinn ekki gat rjett við og að hagurinn var
jafnan erfiður, var það að jörðin lá i þjóðbraut,
og að á Djúpavog sólti ekki að eins Álftafjörður
verslun heldur einnig sveitirnar sunnan Lónsheið-
ar. Flestir gistu á Búlandsnesi, en gestrisnin og
höfðingslyndi húsbændanna langtum meiri en
efnin leyfðu, og aldrei tekin borgun af nokkrum
manni fyrir góðgerðir eða annan greiða. Þá voru
og margir fátæklingar í Hálsþinghá og sáust þau
hjón ekki fyrir að gefa meðan nokkuð var til.
Hið þriðja, sem jók á erfiðleikana, var margvíslegt
aðkall sem varð til þess að draga Harald sál. frá
umsjón heimilisins. Viðskifti urðu hjer stórum
víðtækari en á Rannveigarstöðum. Menn leituðu
til hans í veikindum sem áður, lagði hann hjer oft
saman daga og nætur til að vera yfir sjúkum,
mest endurgjaldslaust, því að það voru helst
fátæklingar sem áttu þar hlut að máli. Bættist enn
við sá starfi að sækja og verja mál fyrir fjölda
manna fjær og nær. Hafði almenningur nær og
fjær mikið traust á honum i því efni. Tók þetta
ekki minstan tíma frá nauðsynlegri umsjón með
heimilinu, en í þeim málatriðum rjetti hann hlut
margs lítilmagnans gegn hinum sterkari, en jafn-
framt vöktust honum upp fleiri mótstöðumenn en
ella hefði orðið. Yfir höfuð tókst honum þó oft-
ast með sjerlegri lipurð og Iagi að sætta máls-
parta, svo báðir undu vel við, enda gerði hann
sjer mikið far um það. En gengi málið til dóms,
sem að vísu var sjaldan, var sigurinn hans meginn.
Tveir hreppar deildu um sveitfesti þurfalings.
Annar hreppanna fjekk Harald í lið með sjer.
Hann var tregur til, ljet þó tilleiðast og vann
málið. Haraldur sagði oddvitanum, að hann vildi
fá borgun fyrir að vinna svo vafasamt mál. Odd-
viti hafði ekki búist við því, að Haraldur færi i
þetta skifti að taka borgun fyrir liðsinni sitt, brást
hann illa við, sagði málið hefði eins unnist án
hans tilhlutunar og afsagði alla greiðslu. Haraldur
kvað hann ekki skyldu græða á því að snúast
svo við kröfu sinni. Fór hann svo til hins odd-
vitans og sagði honum að þeir hefðu tapað mál-
inu fyrir klaufaskap, sem enn mætti laga ef rjett
væri upptekið. Samdist svo með þeim, að Har-
aldur tæki við málinu og fengi 100 kr. ef hann
ynni það, annars ekkert. Haraldur fjekk málið
tekið upp að nýju og vann það.
Eins og það var ekki eftir skapi Haralds að
leggjast á lítilmagnann, eins þoldi hann það illa
að nokkrir gengju á rjett hans. Fengu lánar-
drottnar hans og aðrir, er honum þótti beita sig
of hörðum skuldakröfum eða annari ósanngirni
og ekki vildu taka tillits til erfiðra kringumstæðna,
oft sárlega að kenna á því að hann var ekki
neitt »lamb að leika við«. í þeirri viðureign hafði
hann jafnan krók á móti bragði, og sá þar leik
á borði er þá sist grunaði, en fengu ekki upp á
talið eða brugðið honum um óorðheldni. Eru til
ýmsar sögur um þau viðskifti. Fegar Haraldur
bjó á Rannveigarstöðum hafði hann beðin kaup-
mann nokkurn — góðkunningja sinn — að útvega
sjer húsavið og ýmsa búslóð, eitt sinn er kaup-
maðurinn fór utan. Viðurinn kom og reikningur
litlu seinna. f'ótti H. viðurinn óhœfilega dýr. Fór
hann þá á fund kaupm. að semja um greiðsluna.
Varð það að samningum, að viðurinn skyldi greið-
ast með 100 sauðum gömlum á næsta hausti. Um
haustið brá H. sjer suður í Hornafjörð og keypti
þar 100 sauði fullorna. Voru þeir sem lömb hjá
hans eigin sauðum því sjálfur var Haraldur fjár-
maður ágætur og átti rígvænt fje. Var kaupm.
vel kunnugt um það. Hafði kaupm. búist við að
fá sauði Haralds en um það stóð ekkert í samn-
ingnum hvaðan sauðirnir ættu að vera eða hví-
líkir, utan það eitt, að enginn mætti yngri vera
en 3 vetra. Dæmi þau, sem tilfærð eru hjer að
framan, verða naumast skoðuð öðruvísi en eins-
konar nauðvörn gegn ágengd og yfirgangi annara
og geta þvi siður talist Haraldi til vansa sem hann
var fljótastur manna til sátta við mótstöðumenn
sína. Það er ætíð svo um frumlega og mikilhæfa
gáfumenn, að þeir »binda ekki bagga sína með
sömu bnútum og samferðamenmc. Eitt verður
maður hinsvegar að kannast við, að þar sem
Halaldur bjó á Búlandsnesi í nánd við fjölsótt
kauptún, þar sem mikið var um drykkjuslark á
þeim tímum, en Haraldur fjelagslyndur gleðimað-
ur og hrókur alls fagnaðar, þó aldrei væri hann
talinn drykkjumaður sjálfur — drakk að eins öl
og mild vín — hafi þó fjör hans og fjelagslyndi
ura eitt skeið borið hann út af hinni rjettu leið
og í einu atriði hafi líf hans birtst sem hjáróma
tónn í fögru sönglagi, en um það hæfir vægt að
dæma og láta hið ágæta i fari þessa manns,
kærleikann og miskunnsemdina við alla bágstadda
og umkomulitla, líknarlundina og hjálpfýsina —
þetta sem var áreiðanlega höfuðgrunntónninn í