Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1881, Blaðsíða 43

43
skulum vér nú þarnæst hugleiða, á hversu ýmislegan
hátt mennirnir hagnýta sér kolin. Fyrst og fremst
ber þá að telja það, að menn hafa þau til eldsneytis.
Hina efnafræðislegu breytingu, sem verður á kolunum,
þegar þeim er brent, má stuttlega útskýra þannig:
Eins og vér höfum séð, eru kolin mynduð af kolefni,
vatnsefni og súrefni, og eins og vér allir vitum, þá
verður loptið að komast að kolunum, meðan á þeim
logar, ef loginn á að haldast við. Loptið er myndað
af súrefni og köfnunarefni, og þegar kolin brenna, þá
sameinast kolefnið í kolunum súrefninu í loptinu, og
myndar kolsýru, sem er litarlaust og ósýnilegt lopt-
efni, en vatnsefnið í kolunum sameinast súrefninu í
loptinu og myndar vatn. Hiti kemur ætíð, þegar tvö
eða fleiri efni sameinast efnafræðislega, og það sem
vér köllum að brenna, er í rauninni, þegar um kol
er að ræða, framleiðing hita fyrir sameiningu kolefnis,
vatnsefnis og súrefnis. Að þessi sameining í raun og
veru eigi sér stað, og að vatn og kolsýra myndist,
þegar kolum er brent, um það geta menn sannfært
sig með einföldum tilraunum, sem lýst er í bók, sem
Bókmentafélagið er nýbúið að gefa út1. Vatnþað, er
þannig myndast, gufar upp, og hverfur ásamt kolsýrunni
út í loptið með reyknum. Reykurinn myndast af
mjög smáum ögnum af kolum eða kolefni, sem kom-
ast óbrunnar út úr eldinum, af því að loptið, er um
hann leikur, er ekki nóg til þess að sameinast öllu
kolefninu, eða þá einnig af því, að sumt af eldinum
er ekki nógu heitt til þess, að kolefnið og vatnsefnið
geti sameinazt súrefninu, þar eð þessi sameining því
að eins getur átt sér stað, að kolin séu hituð upp að
vissu hitastigi. þ»essi vöntun lopts eða nægs hita or-
sakar einnig, að nokkuð af kolefninu og vatnsefninu
1) Efnafræði eptir Boscoe, bls. 2—5.