Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1881, Page 69

69
merkir þar ekki salt brent af sjó, heldur saltaðan silung, eins
og nafnið enn þá helzt við í Skaptafellssýslu. Optlega að
fornu og í minni þeirra, er enn lifa, rak í Skaptafells- og
Rangárvallasýslum svo mikið af barðsýli (loðnu), að klyfja
mátti hesta á fjörum, svo rekamenn gátu ekki undan borið.
þessi var matartilbúningur á þeim: þau voru fyrst sneypt,
þ. e.: tveim fingrum var tekið yfir tálknið, það burt slitið
og þar með allur skúfurinn eður innýflin. þá var þeim
fleygt í vatn til þess að burtnema sand, blóð og slepju, og þá
soðin í söltu eða sýrublönduðu vatni. Afgangurinn var súrs-
aður til frambúðar; þar sem þessu varð ekki við komið voru
þau kösum saman grafin í snjó, þar sem ólíklegast var að
upptæki. Yoru svo tekin upp á vorin, þurkuð við vind und-
an sólu, breidd í þunnum flekkjum, snúið með hrífu til þess
þau þornuðu, og loks fergð í hentugu íláti og geymd til vetrar.
Hnitaði þau við þessa meðferð og urðu smekkgóð. Er loðna
þessi einn hinn hollasti og saðsamasti matur.
Söl eru helzt brúkuð til matar í Arness-, Rangárvalla-
og Skaptafellssýslum, og hafa opt haldið fjölda manns við
lífið; eru þau keypt mestmegnis á Eyrarbakka, og kostar
vættin 20 fiska. Séu sölin góð, jafnast engin fiskavætt við
jafnvægi af þeim; borðuð með smjöri, eru þau holl og sað-
söm fæða. Sumir eta þau með hvannarútum og ólseigum
fiski, og bætir hvannarótin hvorttveggja. Sölin eru fergð í
ílát, og vandlega geymd, að sem minnstur saggi komi nærri.
Sama er og að segja um fjörugrösin; eru þau einnig seld á
Eyrarbakka í kvartila- og tunnumæli, og kostar hálftunnan
hálfan fjórðung smjörs. Nær þau eru vel afvötnuð, eru þau
góður matur í graut, fest með mjöli; má og gjöra með þeim
mikil skyrdrýgindi, því grautur úr fjörugrösum þykknar við
kuldann og er ágætt meðal við innantöku. þegar búið er að
afvatna fjörugrösin og síðan þurka þau, skal mylja þau undir
kvörn, gagnpressa þau í íláti og binda yfir til vetrarforða,
séu þau ekki þegar látin saman við skyr á sumrum. Heimula
eða heimilisnjúli, er sumir nefna fardagakál, af því hún er í
fardögum nægilega sprottin til matar bæði í graut og súpu, er