Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1900, Page 82

82
at hann kallaði þat úsannligt. at þat iand þjónaði eigi
undir einhvern konung, sem öll önnur í veröldinni. Þá
var sendr út Þórðr kakali með Heinreki biskupi, skyldu
þeir flytja þat eyrindi við landsfólkit, at allir játtaðist
undir ríki Hákonar konungs, ok slíkar skattgjafir, sem
þeim semdi.“ Síðan getur þess að Gissur var eptir í
Noregi.* 1
Dómur Hákonar konungs í málum þeirra Gissurar og
Þórðar kakala er jafn eptirtektaverður og hann er einkenni-
legur. Þar kemur hvergi í ljós nein sönn viðleitni að
friðþægt sé eða bætt fyrir illverk þau og mannskaða, sem
unnin höfðu verið af beggja hendi. Það er alveg horfið
frá því, sem ávallt hafði verið mark og mið allra dóm-
enda á íslandi, að sætta málsaðila og láta bætur koma
fyrir tjón og skaða, og þar með hegningu fyrir unnin
brot. Konungur reyndi alls eigi að sætta þá Gissur og
Þórð; hann reyndi eigi heldur að láta þá bæta og gjalda
að verðleikum; hann hugsaði i raun rjettri einungis um,
hvorn hann ætti nú heldur að nota til þess að reka er-
indi sitt á íslandi og hvernig hann fengi haft mestan
hag af ófriði þeirra og úlfúð. Eptir þessu var úrskurður
hans eða dómur um mál þeirra Gissurar og Þórðar snið-
inn, og fyrir því var dómur konungs hinn fráleitastí og
rangsnúnasti dómur, sem fram til þess dags hafði verið
upp kveðinn í íslenzku stórmáli.
Eflaust hafa orð og ummæli kardinála meðal ann-
ars stutt mjög að því, að konungur diríðist að skipa einn
mann yfir ísland, þótt hann ætti engin ráð yfir því.
Kardiiiálinn kom til Noregs með sama valdi og sjálfur
páfinn til að leysa og binda öll mál.
Að vísu átti Hákon konungur eigi neitt á hættu,
1) Sturl. II, 75—6, 77—8; Ems. X, 8, 14, 23—4; Eirsp.
400. 404, 409; Frís. 526, 529, 533; Flat. III, 165, 168,172; Ann.
I, III, IV, V.