Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1900, Síða 161

161
fyrir vestan eyna. Hann var þá ungur að aldri. F’egar
Pétur afgoggaði fiskinn, sem kallað er, hraut ljósblár
ormur á stærð við litlafingur á manni bæði að lengd
og digurð af höfði flsksins og ofari í skipið; sökk hann
þegar í gegnum borðið þar sem hann kom á, svo gat
var eftir og þunaði þar sjór inn. Hásetarnir skáru höf-
uðið af flskinum og fleygðu því útbyrðis, því svarblár
blettur var á því þar sem ormurinn hafði legið. Það sem
einkum bendir á, að hjátrú á skrímsium sé minni nú en
áður heflr verið, er, að áður töldu menn alt, sem menn urðu
varir við í sjó og vötnum, en gátu ekki gert sér grein
fyrir, skrímsl og kynjadýr, en nú er mörgum mönnum
ljóst, aðýmis sjaldgæf dýr, sem menn sjá aunaðhvort lifandi
eða dauð, eru að eins dýr, en ekki neinar undraverur,
og kemur þetta fram, þegar menn hafa skýrt frá því er
fyrir þá heflr borið, í blöðunum.
Ég vona, að mér takist að sýna fram á, að enginn
fótur er fyrir ýmsum undraverum, sem íslendingar trúa
eða hafa trúað að lifðu í sjó og vötnum, og að þær eru
að eins bygðar á hjátrú og engu öðru, en á hinn bóg-
inn liggur eitthvað til grundvallar fyrir mörgum íslenzk-
um skrímslasögum. Sumar þeirra munu að vísu vera
uppspuni einn, sem menn hafa búið til viljandi til þess að
vekja undrun hjá áheyrendum sínum, en aftur hafa menn
eflaust oftast orðið varir við eitthvað, og þetta eitthvað
heflr alls ekki verið ósamræmilegt við venjuleg náttúru-
lög, heldur þvert á móti, en menn hafa ekki getað kom-
ið þessu fyrir sig í svipinn, og gert svo úlfalda úr mý-
flugunni, gert skrimsl úr því, sem ekkert var kynjalegt
við, og má því svo að orði kveða, að grundvöllurinn und-
ir allri skrímslatrú só hræðsla öðrum megin, on vanþekk-
ing á náttúrufræðinni hinum megin. Það er líka athuga-
vert, að menn hafa orðið varir við mörg skrímslin í
myrkri eða rökri, eða þá verið langt frá þeim, og heflr
11