Eimreiðin


Eimreiðin - 01.05.1898, Page 23

Eimreiðin - 01.05.1898, Page 23
103 vasa gamalmennum, ef þau kusu ekki heldur að stytta sjer sjálf aldur, er þau fundu, að þeim var orðið ofaukið og mundu verða öðrum til þyngsla. Framfærsluskyldan hefði þannig í heiðni hvorki átt sjer stað sem sveitarskylda nje sem ættarskylda, og hin íslenzka sveitastjórnar- löggjöf, sem einkum lyti að fátækraframfærslunni, hlyti þvi að stafa frá kristni. Á sömu skoðun var dr. Guðbrandur Vigfússon. Hann áleit að hin íslenzka sveitastjórnarskipun hefði fyrst myndazt i kristni, á ii. öldinni, og það yrði því að skoðast sem timavilla, er sumstaðar i sögunum væri talað um »hreppa« i heiðni. Aptur á móti álítur pró- fessor Konr. Maurer, sem mest og bezt hefur skrifað um þetta efni annar en Vilhjálmur Finsen, að Islendingar hafi þegar i heiðni haft lögbundna framfærslu og sveitastjórn, en að áhrif kirkjunnar hafi orðið þess valdandi, að ákvæðunum um framfærsluna hafi verið breytt eptir að kristni var i lög tekin. Hann heldur þvi jafnvel fram, að Islend- ingar hafi haft lög um framfærslu og sveitastjórn allt frá landnámstíð, og kornið með þau frá Noregi, þar sem hann álítur að til hafi verið regluleg sveitastjórnarlög i heiðni, áður en Island bygðist. Hann byggir þessa skoðun á allmörgum ástæðum, sem hjer yrði ofiangt upp að telja; en engin af þessum ástæðum er þó þannig löguð, að vjer höfum getað sannfærzt um, að þessi skoðun hans væri rjett. Vjer álítum beint á móti, að hin íslenzka sveitastjórnarskipun sje upprunnin á Islandi og ekki komin þangað frá Noregi. f*ó munu menn þegar i heiðni hafa haft nokkur drög til hennar. Þannig bendir margt til þess, að sum af hinum hörðu ákvæðum um meðferð á verkfærum göngumönnum stafi frá þeim tíma. Sama er að segja um ákvæðið um, að sá, er setjast vildi að í einhverri ákveðinni sveit, yrði að biðja sjer byggðarleyfis. Ennfremur álítum vjer, að ákvæðin um vátrygging á húsum og naut- peningi stafi frá heiðni, þó prófessor Maurer sje á þeirri skoðun, að einmitt þau sjeu yngri en hin önnur ákvæði sveitastjórnarlaganna og stafi frá siðasta hluta þjóðveldistímans. En oss virðist þessi ákvæði sjálf bera það með sjer, að þau hljóti að vera upprunnin í heiðni, þar sem svo er að orði kveðið, að ef menn eigi bæði eldhús og skála, þá skuli rnenn kjósa, hvort þessara tveggja húsa menn vilji heldur hafa mælt til skaðabóta. Far sem nú höf. þessara lína þykist áður hafa sannað með rannsóknum sinum á húsaskipun Islendinga á þjóðveldistímanum, að að menn hafi þegar um lok io. aldar á velflestum bæjum verið búnir að koma sjer upp sjerstöku svefnhúsi eða skála, og ekki lengur sofið í eldhúsinu, eins og áður var títt, þá virðist af þessu mega ráða, að þetta vátryggingarákvæði sje eldra og hljóti að stafa frá þeim tíma, er það var ekki enn orðið mjög almennt að hafa bæði skála og eldhús á sama bæ. fað virðist því ekki geta verið yngra en frá síðari hluta io. aldar,

x

Eimreiðin

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.