Eimreiðin - 01.05.1898, Blaðsíða 74

i S4
af orðum, sem koma fyrir í þeim. Vjer skulum taka til dæmis eina
draugasögu, eina útilegumannasögu og eina gamansögu. »Djákninn á
Myrká«: asahláka, axlarsaumur, hempaslitur, isjaki, jakaferð, kúpa
(== höfuðkúpa), orðraða, reik (illa til reika), ryðja (sig, um á), skaddaður,
skálastafn, tefja (á bæ). »Jón frá Geitaskarði«: afarreiður, amhoð,
bragð (mark), bregða (e-m, í glímu), dauðadægur, galdraskrudda, gangna-
maður, hófur (mark), lambahópur, látalæti, netnál (mark), neyta (sin = beita
sjer), stallbróðir, undanleit, vaninhyrndur, vitstola, þröskuldur (= hraun-
alda?), æfur. »Sálin prestanna«: angraður, draga (nafnorð) hrekkur,
hugsýki, lást (e-ð eptir), sál (= skinnsál), sakja (eptir e-m, urn stúlku eptir
karlm.). Oll þessi orð vantar í orðasafnið og í hinum eldri orðabók-
um koma varla fyrir nema svo sem 4 eða 5 af þeim. En oss finnst
að þó hefði verið ástæða til að taka þau með. Vjer sjáum ekki betur
en að eins mikil ástæða sje að taka t. d. stallbróðir eins og stallsystir,
sem er i orðasafninu. Bæði þessi orð eru tilfærð i orðbók Cleasbys,
en tilvitnunarlaust.
Vjer álítum, að þetta nægi til að sýna, hversu mikils er í vant,
að vjer höfum enn fengið fullkomna orðabók yfir nýja málið eða
íslenzka tungu í heild sinni. En að þvi takmarki ættum vjer þó að
keppa sem fyrst. Allar menntaðar þjóðir láta sjer næsta umhugað um,
að fá sem fullkomnasta orðabók yfir mál sitt og verja til þess stórfje.
En hvað höfum vjer gert í þvi efni? Svo sem ekkert. Og þó er
málið okkar dýrmætasti fjársjóðurinn, sem vjer eigum til. Væri þá ekki
vert að verja nokkrum þúsundum króna til þess, að draga þennan fjár-
sjóð fram úr fylgsnunum, svo að allir mættu sjá, bæði hve stór hann
er og hve mikils virði hann er? Væri nú ekki ráð að grípa tækifærið,
meðan vjer eigum völ á manni, sem bæði hefur viljann og þekkinguna
til þess að leysa þetta verk vel af hendi? Vjer álítum það, og vjer
skulum hreinskilnislega segja, hvað oss finnst að ætti að gera. Alþingi
ætti að veita dr. J. Þ. svo sem 2000 kr. í nokkur ár til þess að vinna
að fullkominni nýislenzkri orðabók. Hefði hann þessa fjárupphæð til
umráða árlega, þá gæti hann fengið sjer aðstoðarmenn, t. d. einn eða
tvo stúdenta til þess að lesa bækur og safna nákvæmlega orðum úr
þeim og eins og úr daglega málinu, en svo gæti hann tekið við og samið
orðabókina upp úr söfnum þeirra. Ætti þá helzt að semja tvenns konar
orðabók. Fyrst fjórða viðbætinn við íslenzkar orðabækur með tilvitn-
unum í sama sniði og hin fyrri söfn hans, og siðan fullkomna orða-
bók yfir íslenzka tungu að fornu og nýju í einu, en handhæga og án
allra tilvitnana. Væri dr. J. Þ. til með að taka verkið að sjer með
þessum kostum, þá mætti álíta málinu vel borgið. Og að hann mundi
fús til þess, virðist mega ráða af hinni dæmafáu ósjerplægni, sem hann