Eimreiðin - 01.09.1904, Síða 3

IÓ3
með þeim hlunnindum, sem hann hefur notið í mörg ár, og með
sinni góðu stjórn tekist að safna varasjóði, er nemur 3—400,000
kr., og verður það í hlutfalli við starfsfé bankans að álítast svo
góð trygging, að óhætt væri framvegis að auka varasjóðinn ein-
ungis með vöxtum hans og öðrum árlegum arði bankans, svo að
frekara tillag frá landssjóðs hálfu með lágum vöxtum af seðla-
láninu er óþarft, og meira að segja að vissu leyti óheppilegt; því
að vísu er bankinn opinber stofnun, og er því, þegar öllu er á
botninn hvolft, eign landssjóðs, en hann hefur þó svo mikið sjálf-
stæði, að hinn mikli árlegi arður hans gæti þó leitt bankastjórnina
í freistni til að beita minni hagsýni, en fjárveitingarvaldið álítur
skynsamlegt að gera við það fé, sem það hefur bein ráð yfir.
Jafnframt þessu skal þess getið, að þar sem nú er búið að
hnappa alla stjórn landsins saman á einn stað, verður það vafa-
laust langtum frekar en hingað til mögulegt að ávaxta það fé,
sem landssjóður á fyrirliggjandi í sjóði, með því að setja alt hand-
bært fé á vöxtu um stundarsakir. Landssjóður hefur nú á síðari
árum stundum haft um */» miljón króna fyrirliggjandi af því fé.
I þessum tveimur greinum mætti auka tekjur landsins með
upphæðum, er næmu að minsta kosti 20,000 kr. á hverju fjár-
hagstímabili, án þess að leggja nokkra byrði á þjóðina.
Helzta tekjuaukann yrði þó að fá með því, að auka skatt-
tekjurnar, og þá rekur að þeirri spurningunni, hvernig því verði
bezt fyrir komið.
Pær kröfur, sem gera verður til skattálaga yfirleitt, eru fyrst
og fremst þessar: Pær eiga að vera réttlátar o: láta byrðarnar
koma niður á þjóðinni samkvæmt því, sem menn eru færir um að
bera; þær eiga að vera einfaldar og óbrotnar 0: að kostn-
aðarlítið sé að koma þeim í kring og að þær, að svo miklu leyti
sem unt er, útiloki öll skattsvik; og loks á þeim að vera þannig fyrir
komið, að þær ekki verði framleiðslu og viðskiftum
manna til hnekkis, né verði til þess, að þoka bjargræðisveg-
um manna inn á miður heppilegar brautir.
Jafnauðvelt og það er, að gera þessar kröfur og setja þær
fram, jafnerfitt er það, að uppfylla þær. Einkum mun það reynast
erfitt eða jafnvel óframkvæmanlegt, að haga sköttunum svo, að
þeir verði bæði tekjumiklir og auðvelt að na þeim inn, án þess
að komast í bága við réttlætiskröfuna um að þeir komi hæfilega
niður á mönnum eftir efnum og ástæðum. Pannig hvílir t. d. hin
1