Eimreiðin - 01.09.1904, Page 34

194
legu sniði vóru reyndar að illu. Heiðinginn í riti Múnicíusar Felix
kveður téðan orðróm »ef til vill rangan, en hann komi a. m. k. vel
heim við þessar leynisamkomur þeirra á næturþeli«.
Pessar kynjahugmyndir gátu samt ekki átt sér langan aldur.
Evsebíos getur þess um sifjaspellskæruna (Kirkjusaga IV, 7, 11),
að »hún hafi ekki orðið langlíf, því að sannleikurinn varð ofan á af
sjálfsdáðum«. Sá atburður, er kristindómurinn tók að ryðja sér til
rúms meðal yfirstéttanna í þjóðfélaginu og varð þannig að um-
ræðuefni meðal mentaðra manna, átti þó víst meiri þátt í því að
kveða þær niður, en varnarrit þau, er getið hefur verið um. Pað
er auðsætt af því, að slík varnarrit yfirleitt gátu birzt í bókment-
unum. Aþenagóras var gamall platónskur heimspekingur, Jústínus
háði opinberlega kappræður um kristna trú í Róm við kýniskan
heimspeking og Múnicíus Felix, mikilsvirtur málfærslumaður, bar
hönd fyrir höfuð henni á því rósamáli, er títt var um þær mundir.
Pað má og ráða af ýmsu á víð og dreif í bókmentunum, að nú
er því beint í aðra átt, er menn hafa að setja út á kristindóminn.
Aristeides mælskumaður fer hörðum orðum um »þá óguðlegu á
Gyðingalandi«, er ákalli skugga og aldrei hafi unnið nokkurt þarfa^
verk fyrir mannkynið og geti ekkert annað en troðið sér upp á
heimilin og komið þar öllu í uppnám. Peir dirfast að ráðast á
mestu menn hinna gömlu grísku bókmenta og skreyta fræði sín
heimspekinafni, eins og þau væru eitthvað betri fyrir það, og svo
geta þeir ekki svo mikið sem talað almennilegt mál. Pað er
nærri svo að sjá, sem Aristeides hafi haft varnarrit Tatíans í huga,.
sem óneitanlega ertir og espar, bæði sökum lélegs búnings og
hroka þess, er hann sýnir andlegu lífi Grikkja, sem á að hafa
verið komið upp á Móses og spámennina. Trúgirni kristinna
manna á 2. öld er ekki síður að máltæki höfð en trúgirni Gyð-
inga. Pegar Hóraz lagði ekki trúnað á kynjasögu eina, sagðl
hann: »credat Júdæus Apella« (trúi nú Gyðingurinn A.). Nú
talar Galenos læknir um að taka gildar ósannaðar setningar »eins
og menn væru úr skóla þeirra Krists og Mósesar«. Sami maður
tekur á öðrum stað »áhangendur Krists og Mósesar« sem dæmi
ósveigjanlegrar þrjózku, þótt hann annars játi, að sumir kristnir
menn breyti sem sannir heimspekingar.
Pessi ummæli sýna, að nú var ekki lengur litið svo á, sem.
kristnir menn ættu að eins heima hjá lögreglunni, heldur hefðu
nú sveiflað sér upp í mótstöðumannafylking í bókmentunum, þótt.